Ποδόσφαιρο, η παρακίνηση σε μια ζωή γεμάτη ανισότητες

Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά βήματα προόδου, η παρουσία γυναικών σε νευραλγικές θέσεις στον χώρο του ποδοσφαίρου αντιμετωπίζεται ακόμα με σκεπτικισμό από κάποιους Έλληνες «παράγοντες». Υπάρχουν γυναίκες τόσο στον χώρο της προπονητικής, όσο και σ’ αυτόν της ανάλυσης ή της διοίκησης που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην εξέλιξη και πασχίζουν καθημερινά για βελτιώσουν κάθε έκφανση του ποδοσφαίρου.

Κάποιες φορές μένουν στην αφάνεια, ακριβώς επειδή είναι γυναίκες. Όμως η ίδια η πορεία τους αποδεικνύει αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο: Στο ποδόσφαιρο, όπως και σε όλον τον αθλητισμό, δεν υπάρχει χώρος για διακρίσεις.

Η Βανέσα Αναστασοπούλου είναι μια τέτοια περίπτωση, έχοντας καταφέρει σε μικρή ηλικία να αποκτήσει μια σειρά από πολύ ενδιαφέρουσες εμπειρίες. Η μέχρι πρότινος συνεργασία με το πρόγραμμα FutbolNet, το οποίο ανήκει στην Μπαρτσελόνα και υλοποιείται στην Ελλάδα από την Οργάνωση Γη με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, είναι από εκείνες που ξεχωρίζουν.

Η Βανέσα βρέθηκε να δουλεύει σε καθημερινή βάση με προσφυγόπουλα στους καταυλισμούς, με ξεριζωμένους ανθρώπους. Και να κατανοεί από πρώτο χέρι, πως μια μπάλα μπορεί να ενώσει τον κόσμο. Παράλληλα, ασχολήθηκε πολύ με την εκμάθηση ποδοσφαίρου σε μικρές ηλικίες, σε έναν χώρο ιδιαίτερα προβληματικό. Και φυσικά, κλήθηκε να χαράξει τη δική της πορεία ούσα γυναίκα.

Η νεαρή προπονήτρια μίλησε στο Κουτί της Πανδώρας για την πορεία της, με τα λόγια της να δείχνουν σε όλα τα κορίτσια που ονειρεύονται τη ζωή τους στο ποδόσφαιρο πως ο δρόμος είναι ανοιχτός.

Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σου με το ποδόσφαιρο και πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με την προπονητική;

«Η αδυναμία μου για το άθλημα του ποδοσφαίρου υπήρχε από μικρό παιδί, τότε ,που συνήθιζα να παίζω στις γειτονιές ακόμη, παρέα με φίλους μου. Περνώντας τα χρόνια, ένιωθα την επιθυμία να παίξω σε ομάδα γυναικών, όπως και έγινε (ΑΟ Τρίκαλα 2011, ΑΣ Βόλος 2004) και να συμμετέχω σε πρωταθλήματα. Την ίδια περίοδο φοιτούσα στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και σε συνδυασμό με την καθημερινή μου ενασχόληση με το άθλημα αποφασίζω να ειδικευτώ στον Αγωνιστικό Αθλητισμό και πιο συγκεκριμένα στο άθλημα του Ποδοσφαίρου.

Αποφοιτώντας μέσα στους 7 καλύτερους της ειδικότητας απόκτησα το δίπλωμα UEFA B κι έτσι ξεκινάει η συνεργασία μου με σημαντικές τοπικές ακαδημίες. Μετά από 2 επιπλέον χρόνια στην επαρχία έκανα το μεγάλο βήμα κα μετακόμισα στην Αθήνα, με στόχο την επαγγελματική μου εξέλιξη. Μέσα στα χρόνια ακολούθησαν συνεργασίες και οι διασυνδέσεις με σημαντικά πρόσωπα του χώρου, που μου πρόσφεραν την εμπειρία και την αναγνώριση που επιζητούσα».

Αν δεν κάνω λάθος, έχεις ειδικευτεί στη μέθοδο Κέρβερ (Coerver). Μπορείς να μας πεις μερικά πράγματα γι’ αυτή και για την εφαρμογή της στην Ελλάδα;

«Πολύ σωστά. Μετά από την εμπειρία δυόμιση χρόνων στην ακαδημία της Coerver στην Αθήνα ως προπονήτρια στις αναπτυξιακές ηλικίες, διαπίστωσα την ισχυρή της επίδραση τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχολογική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Επιθυμώντας λοιπόν, να ανακαλύψω την έκταση και τη δυναμική της ως μέθοδο παρακολούθησα τα ανάλογα σεμινάρια σε Αγγλία και Σκωτία συμπεραίνοντας, πως πράγματι υπάρχει μια
σπουδαία προοπτική σε ενδεχόμενη υιοθέτησή της από τοπικές ακαδημίες. Η συγκεκριμένη μεθοδολογία επικεντρώνεται σε ασκήσεις εξοικείωσης με την μπάλα ( ball mastery), στην εκμάθηση δεξιοτήτων τεχνικής (skills) με ή χωρίς αντίπαλο και στην εφαρμογή αυτών σε μικρά παιχνίδια (small sided games) 1v1, 2v1, 2v2, 3v2, 3v3 κ.τ.λ.

Το αξιοσημείωτο είναι ,πως μέσω των ασκήσεων/παιχνιδιών τεχνικής μπορεί να δοθεί έμφαση και στην προπόνηση των ιδιοτήτων της φυσικής κατάστασης. Επιπλέον, τα σημαντικότερα προνόμια/εφόδια για ένα παιδί αποτελούν η αυτοπεποίθηση, η πρωτοβουλία, η προσωπική αξιολόγηση, η απόφαση κ.ο.κ, των οποίων η βελτίωση οδηγεί στη δημιουργία ενός υπεύθυνου παίκτη με ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Το μειονέκτημα της έγκειται στην ελλιπή προπόνηση της υποομαδικής και ομαδικής τακτικής. Κι αυτός είναι ο λόγος, που δεν μπορεί να σταθεί αυτούσια, ιδίως αν ο στόχος μιας ομάδας είναι να πρωταγωνιστήσει σε υψηλότερο επίπεδο. Χρήζει στήριξης συνδυαστικά από ειδικούς στη μεθοδολογία, αλλά και στην προπονητική του
ποδοσφαίρου.

Από την άλλη, μπορεί να αποτελέσει την αλφάβητο του ποδοσφαίρου στις αναπτυξιακές ηλικίες! Οι ακαδημίες της στην Ελλάδα ξεκίνησαν δυναμικά κερδίζοντας τις εντυπώσεις για κάποια χρόνια, αλλά στη συνέχεια παρέμειναν στάσιμες και χωρίς στόχο εξέλιξης. Ωστόσο, ο τρόπος λειτουργίας και η οργάνωση από τους υπευθύνους σε Αγγλία και Σκωτία αντίστοιχα έδειξαν, πως μέσω ενός μακροχρόνιου προγραμματισμού προέρχεται η αναγνώριση, που τελικά εδραιώνει την παρουσία της μεθοδολογίας στο χώρο του ποδοσφαίρου».

Πόσο εύκολο είναι για μια γυναίκα να σταθεί στο ελληνικό ποδόσφαιρο; Έχεις αισθανθεί να μην κρίνεσαι για τις ικανότητές σου, αλλά για το φύλο σου;

«Στην αρχή πάντοτε χρειάζεται ο χρόνος, ώστε να προσδιορίσεις τον εαυτό σου μέσα σε έναν άγνωστο χώρο και να προσαρμοστείς στις ανάγκες που αυτός δημιουργεί. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, νιώθω απόλυτα εναρμονισμένη με το συγκεκριμένο περιβάλλον , με τρόπο που μπορώ να επιβληθώ σε οποιαδήποτε απρόσμενη συνθήκη και διατηρώντας πλέον την προσωπική μου ταυτότητα. Φυσικά κι έχει συμβεί. Τουλάχιστον, εμμέσως πλην σαφώς. Όμως αρνούμαι να ασχοληθώ ή έστω να απαιτήσω κάτι διαφορετικό από ανθρώπους που μένουν μόνο στην εικόνα. Η απάντηση σε κάθε περίπτωση δίνεται εμπράκτως και παρουσιάζοντας έναν εαυτό με αυτοπεποίθηση, πειθαρχία και άποψη. Και συνήθως από εκείνους, που αρχικά σ αμφισβήτησαν, απολαμβάνεις μεγαλύτερης εκτίμησης κι αναγνώρισης στο τέλος».

Τα τελευταία χρόνια έλαβες μέρος στο πρόγραμμα FutbolNet, που υλοποιείται σε προσφυγικούς καταυλισμούς υπό την αιγίδα της Μπαρτσελόνα. Τι έχεις αποκομίσει από τις εμπειρίες σου αυτές;

«Ήταν ένα μάθημα ζωής για εμένα. Έμαθα τόσα πολλά πράγματα για τους διαφορετικούς πολιτισμούς, όπως επίσης και για τον τρόπο, με τον οποίο αντιμετωπίζουν αυτοί οι άνθρωποι τους αγώνες της ζωής και πώς τελικά τους ξεπερνούν. Συνειδητοποίησα ότι η εμπιστοσύνη μεταξύ του προπονητή και των παιδιών είναι η πιο σημαντική αξία, που πρέπει να οικοδομήσουμε. Εάν καταφέρεις με ενσυναίσθηση να δημιουργήσεις μια ισχυρή σύνδεση
ανάμεσα τους, θα εισπράξεις σύντομα την αποδοχή από την άλλη πλευρά. Σε κάθε περίπτωση, σε μια τέτοιου είδους αμφίδρομη σχέση, προπονητής και παιδιά έχουν από κοινού οφέλη. Κι αυτό επιτυγχάνεται μέσω της καθημερινής αλληλεπίδρασης».

Πριν λίγους μήνες ταξίδεψες, στο πλαίσιο της συνεργασίας σου με την Οργάνωση Γη, στο Βερολίνο για ένα συνέδριο, ως ομιλήτρια για την εμπειρία σου με τους πρόσφυγες. Είναι το ποδόσφαιρο και ο αθλητισμός γενικά ένα μαγικό εργαλείο ένταξης;

«Στο διεθνές συνέδριο (Inspire4All), που είχα την τιμή να παρευρεθώ, στόχος ήταν η ανταλλαγή εμπειριών, απόψεων και γνώσεων μεταξύ επαγγελματιών κι εθελοντών με κοινά βιώματα, ώστε να οδηγηθούμε σε αναγνώριση κι επίλυση των δυσκολιών εξασφαλίζοντας μελλοντικά μια ομαλή ενσωμάτωση των προσφύγων στην τοπική κοινωνία με κύρια διέξοδο τον αθλητισμό. Αναμφισβήτητα, ο αθλητισμός και κυρίως το ποδόσφαιρο, και για τις γυναίκες και
για τα μικρότερα κορίτσια, αποτελεί την όαση μέσα στην έρημο ενός κοινωνικού συνόλου, που συχνά παρουσιάζει ένα αγέλαστο πρόσωπο κι ένα χέρι απρόθυμο στην προσφορά. Μέσα στα τόσα εμπόδια της καθημερινότητάς τους, το ποδόσφαιρο παραμένει το καταφύγιο για τις ταλαιπωρημένες ψυχές τους, που ζητούν χώρο, χρόνο και τρόπο να αποδράσουν και να εκτονωθούν σ ένα όσο το δυνατόν οικείο και φιλικό περιβάλλον. Είναι η παρακίνηση σε μια ζωή γεμάτη ανισότητες!».

Προσφάτως η προπονητική σου παρουσία έγινε άρθρο στη σελίδα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ιστορίας και Στατιστικής Ποδοσφαίρου. Σίγουρα μεγάλη αναγνώριση για σένα…

«Φυσικά! Το χάρηκα ιδιαιτέρως. Επιπλέον, ήταν η πρώτη μου συνέντευξη στα αγγλικά κι αυτό αποτέλεσε ένα ισχυρότερο μέσο επικοινωνίας με σημαντικούς ανθρώπους του ποδοσφαίρου από το εξωτερικό».

Η εμπειρία σου με τον αθλητισμό για την ένταξη σου άνοιξε τον δρόμο για ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα στη Δανία…

«Σωστά. Πρόκειται για το ISCA (International Sport and Culture Association) IRTS (Integration of Refugees through Sport) Mentoring Programme, με έδρα τη Δανία, στο οποίο είχα την τιμή να επιλεγώ ανάμεσα σε 32 αιτήσεις από 23 χώρες. Το πρόγραμμα αφορά σε μια ξεχωριστή ιδέα αλληλεπίδρασης και ανταλλαγής γνώσεων και θα υλοποιείται με 12 μέντορες και 12 μαθητευόμενους, οι οποίοι θα συζητούν , θα σχεδιάζουν, θα οργανώνουν και θα εξελίσσονται με κεντρικό θέμα την ενσωμάτωση των προσφύγων μέσω του αθλητισμού».

Πέραν του futbolnet, καταπιάνεσαι με τις ακαδημίες. Ένας ρόλος μάλλον παρεξηγημένος στην Ελλάδα, καθώς ο προπονητής οφείλει να είναι και παιδαγωγός. Ποια είναι για σένα τα μεγαλύτερα εμπόδια που υπάρχουν προκειμένου τα παιδιά να μυηθούν στη σωστή αθλητική νοοτροπία;

«Το προφίλ του προπονητή , του γονέα, καθώς και της εκάστοτε διοίκησης συνθέτουν συχνά το τρίπτυχο της αποτυχίας, το οποίο αποτρέπει ένα παιδί είτε να συμμετέχει ενεργά στον αθλητισμό είτε να είναι ο εαυτός του κατά την υποτιθέμενη συμμετοχή του. Οι διοικούντες όποτε τυγχάνει να γνωρίζουν, αδιαφορούν. Οι γονείς κλέβουν από τη δικαιοδοσία του ρόλου τους και παρεμβαίνουν με θράσος στην προπονητική ανάπτυξη του παιδιού τους. Κι ο
προπονητής παλεύει να διεκδικήσει ένα δίπλωμα UEFA C, για να δικαιολογήσει την πρόσληψή του και να αναλάβει την εκπαίδευση της Κ14, Κ16 και Κ18, ως ειδήμων πια. Κάπως έτσι, λοιπόν, το κακό διαιωνίζεται. Και όλοι αποποιούνται των ευθυνών τους, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο, στο στόχαστρο του οποίου πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν τα παιδιά τους! Σαν να λέμε ‘Θυσία στο βωμό του χρήματος’!».

Θεωρείς ότι τα προβλήματα του ελληνικού ποδοσφαίρου ξεκινούν ακριβώς από αυτές τις αναπτυξιακές ηλικίες;

«Ακριβώς. Ξεκινούν ουσιαστικά με όλους εκείνους τους αργόσχολους, που μηχανεύονται τρόπους και στρατηγικές, προκειμένου το κέρδος σε χρήματα να είναι απολύτως μεγαλύτερο από το κέρδος σε αξία, εξέλιξη και προσωπικότητα! Επομένως, το παιχνίδι χάνεται από τη στιγμή, που το σχεδόν ισορροπημένο καταλαμβάνεται από το εφήμερο!».

Έχεις κάποιο πρότυπο στο ποδόσφαιρο;

«Θα μπορούσα, αλλά όχι. Δεν παρακολουθώ κανέναν διάσημο προπονητή ή προπονήτρια στενά επιθυμώντας να αντιγράψω κάποια από τα χαρακτηριστικά του/της. Ίσως να παρατηρώ μόνο τον τρόπο συμπεριφοράς τους σε καταστάσεις έντονης πίεσης και άγχους, ενδιαφερόμενη για τον τρόπο διαχείρισης αυτών σε μια τόσο ψυχοφθόρα έκθεση του εαυτού τους. Κατά τα άλλα, επικεντρώνομαι σε ανθρώπους του χώρου και μη, που έχουν την
ικανότητα να με εμπνέουν με τη γενικότερη στάση τους απέναντι στη ζωή. Και σε συνδυασμό με την φιλοσοφία και τους στόχους μου για τη μελλοντική μου εξέλιξη δημιουργώ εν τέλη την δική μου, προσωπική ταυτότητα!»

Είσαι αισιόδοξη για το μέλλον των γυναικών στον χώρο του ποδοσφαίρου; Βλέπεις να γίνονται βήματα μπροστά;

«Πάντοτε θέλω να είμαι αισιόδοξη, ακόμη και σε δύσκολους καιρούς. Όμως, επιδιώκω να είμαι και ρεαλίστρια. Στη χώρα που ζούμε, όσο ρομαντικοί κι αν παραμένουμε κάποιοι, δυστυχώς τα όνειρα κι οι φιλοδοξίες μας πιάνουν γρήγορα ταβάνι. Τα συμφέροντα, που κρύβονται πίσω από τα αντρικά πρωταθλήματα, υποβαθμίζουν σε τεράστιο βαθμό την αναγνώριση, τη στήριξη και τη διαφήμιση των γυναικείων ακαδημιών και ομάδων. Ωστόσο, έχουν εμφανιστεί προπονητές/παιδαγωγοί, οι οποίοι σχεδιάζουν τα επόμενα βήματα με μεθοδικότητα και οργάνωση. Η ελπίδα υπάρχει κι από πλευράς των εν δυνάμει παικτριών και σωματείων στήριξης. Μένει να ‘ημερέψουμε’ ένα Σύστημα μονάχα! Γενικότερα, η δυναμική των γυναικών στο χώρο του ποδοσφαίρου ανά τον κόσμο δηλώνει ισχυρό παρόν. Καθημερινά, πλέον, πολλές γυναικείες ομάδες μάχονται υπέρ της διεκδίκησης και καθιέρωσης ίσων δικαιωμάτων τόσο σε οικονομικό όσο και σε αναγνωριστικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Εθνική ομάδα ποδοσφαίρου γυναικών της Βραζιλίας, η οποία κατάφερε μέσα στη χρονιά να διεκδικήσει ισότιμες πληρωμές με την αντίστοιχη Εθνική ανδρών. Επομένως, βήματα προόδου γίνονται. Όμως, η προϋπόθεση, για να συνεχιστούν, είναι να ανήκουμε όλοι στο ίδιο στρατόπεδο!».