Το ποδόσφαιρο απέναντι στον ρατσισμό

Τιμωρίες, οργανισμοί, νόμοι, προγράμματα ευαισθητοποίησης. Ο ρατσισμός συνεχίζει να βρίσκει έδαφος στον αθλητισμό, παρά τις προσπάθειες που γίνονται και περιστατικά όπως αυτό του Κουλιμπαλί έρχονται ως επιβεβαίωση. Στα τέλη Νοεμβρίου προβλήθηκε στο αγγλικό ITV4 το ντοκιμαντέρ «Out of Their Skin», με παρουσιαστή τον Ίαν Ράιτ και θύμισε αρκετές ιστορίες μαύρων Βρετανών που έχουν υποφέρει από τον ρατσισμό. Κι αν πλέον δεν τους στέλνουν σφαίρες στα σπίτια και δεν τους πετούν μπανάνες στα πέταλα, υπάρχουν συχνά κρούσματα, ενώ σε θεσμικό επίπεδο συνεχίζουν να υφίστανται διακρίσεις.

Τα ποσοστά μαύρων σε θέσεις προπονητών ή διοικητικών στα υψηλά στρώματα του αγγλικού ποδοσφαίρου παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά. Ο Ρίτσαρντ Τζουλιανότι, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει σημαντικές κοινωνιολογικές προσεγγίσεις πάνω στο ποδόσφαιρο, χρησιμοποιεί τον όρο «institutional racism», «θεσμικό ρατσισμό» δηλαδή, προκειμένου να περιγράψει αυτή την περίπτωση ενός «αόρατου» φαινομενικά ρατσισμού που επικρατεί στο αγγλικό ποδόσφαιρο εδώ και αρκετά χρόνια. Για να υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές χρειάζεται χρόνος και θέληση. Ο ίδιος ο οργανισμός του ποδοσφαίρου όμως δείχνει να αντιδρά.

Η περίπτωση του Κουλιμπαλί

Στο ματς της Νάπολι με την Ίντερ στο Μιλάνο, ο Σενεγαλέζος αμυντικός Καλιντού Κουλιμπαλί αποβλήθηκε και βγαίνοντας από τον αγωνιστικό χώρο άκουσε οπαδούς να τον υποδέχονται με ήχους μαϊμούς. Μετά το τέλος του ματς, ο προπονητής του, Κάρλο Αντσελότι, τόνισε ότι οι ήχοι ακούγονταν σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. «Ο Κουλιμπαλί είναι συνήθως ήρεμος, ένας παίκτης με καλούς τρόπους, αλλά ακούγονταν ήχοι μαϊμούδων κατά τη διάρκεια του αγώνα. Παρόλο που το θίξαμε το θέμα τρεις φορές και ακούστηκαν συστάσεις από τα μεγάφωνα του γηπέδου, το παιχνίδι δεν σταμάτησε. Την επόμενη φορά που θα γίνει κάτι τέτοιο, θα αποχωρήσουμε από τον αγωνιστικό χώρο. Δεν είναι δικαιολογία αυτό… Το κάνουμε για τη Νάπολι και γενικά για το ιταλικό ποδόσφαιρο», είπε χαρακτηριστικά. Το τέλος του αγώνα ακολούθησαν αιματηρά επεισόδια, τα οποία είχαν τραγικό απολογισμό έναν νεκρό. Ρατσισμός και βία. Το σκοτάδι είχε καλύψει ξανά το φως, όμως αυτή τη φορά κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να το δεχθεί με το κεφάλι σκυμμένο.

Οι αντιδράσεις πήραν μορφή χιονοστιβάδας, όχι μόνο από συμπαίκτες του Κουλιμπαλί, αλλά από ποδοσφαιριστές με τεράστιο επίπεδο δημοτικότητας. Ο Κριστιάνο Ρονάλντο δήλωσε μέσω Social Media πως: «στον κόσμο και στο ποδόσφαιρο πάντα χρειάζεται παιδεία και σεβασμός. Όχι στον ρατσισμό». Ο Πορτογάλος έχει 150 εκατομμύρια ακόλουθους στο Instagram. Παιδιά από όλο τον κόσμο, που τον βλέπουν ως είδωλο. Το μήνυμα λοιπόν έφτασε σε πάρα πολλές οθόνες.

Ο Μοχάμεντ Σαλάχ, που την περσινή χρονιά έσπασε όλα τα κοντέρ με τη Λίβερπουλ κινήθηκε στο ίδιο μήκος κύματος: «Δεν υπάρχει χώρος για τον ρατσισμό στο ποδόσφαιρο. Δεν υπάρχει χώρος για τον ρατσισμό πουθενά». Ο Μάουρο Ικάρντι, αρχηγός της Ίντερ, οι οπαδοί της οποίας προκάλεσαν το περιστατικό, έγραψε ξεκάθαρα: «Ας βάλουμε τέλος στον ρατσισμό και τις διακρίσεις», ενώ αντίστοιχα μηνύματα έφτασαν από πολλούς ακόμα παίκτες. Ο Μάριο Μπαλοτέλι, ο Μπλεζ Ματουιντί, ο Σαντίο Μανέ, ο Ζορζίνιο, ο Κέβιν Πρινς Μπόατενγκ, ο Φάμπιο Κουαλιαρέλα και φυσικά οι περισσότεροι συμπαίκτες του στη Νάπολι, έσπευσαν να σταθούν στο πλευρό του. Ο προπονητής της Μίλαν, Τζενάρο Γκατούζο, δήλωσε ότι πρέπει να διακόπτονται τα ματς για παραδειγματισμό όταν υπάρχουν αντίστοιχα επεισόδια, ενώ ο Μπέλε Σάλα, δήμαρχος του Μιλάνου και οπαδός της Ίντερ, ζήτησε συγγνώμη και δήλωσε: «Εγώ προσωπικά, θα ξαναπάω στο γήπεδο, όμως, αν ακούσω ξανά κάτι ρατσιστικό, θα σηκωθώ να φύγω! Θα το κάνω για μένα. Ξέρω ότι οι άλλοι δεν θα νοιαστούν καθόλου, αλλά θα το κάνω. Ζητώ συγγνώμη από τον Καλιντού και θα ήθελα πολύ να βάλουμε αρχηγό στην ομάδα μας τον Ασαμόα στο ματς με τη Νάπολι, σε μια μικρή ένδειξη συμπαράστασης». H Ρόμα, επισήμως έστειλε μήνυμα στήριξης ως σύλλογος στον Σενεγαλέζο και η FIFpro (Συνδικάτο Επαγγελματιών ποδοσφαιριστών) μαζί με την UEFA υπέγραψαν κοινή δήλωση, τονίζοντας ότι θα βρεθούν στο πλευρό των αρχών αν αποφασίσουν επιπλέον μέτρα για την καταπολέμηση του ρατσισμού. Ήταν κάτι που ξεκαθάρισε στην τοποθέτησή του και ο Κέβιν Πρινς Μπόατενγκ: «Πιστεύω ότι όλα θα ξεχαστούν γρήγορα. Χρειαζόμαστε αυστηρότερες ποινές».

Το μήνυμα «Είμαστε όλοι Καλιντού» κατέκλυσε τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και ο Γαλλοαλγερινός αμυντικός των Ναπολιτάνων, Φαουζί Γκουλάμ, έδειξε τη μάσκα με το πρόσωπο του συμπαίκτη που έφτιαξαν οι οπαδοί της ιταλικής ομάδας και έγραψε: ««Το χρώμα του δέρματος δεν έχει σημασία. Η θρησκεία σου, δεν έχει σημασία. Η ομάδα που υποστηρίζεις, δεν έχει σημασία. Το ποδόσφαιρο, όπως και όλα τα υπόλοιπα αθλήματα, είναι ένα παιχνίδι. Και όλα τα παιχνίδια είναι πάθος, χαρά, ελευθερία. Σε αυτή την ελευθερία, όλοι είμαστε ίσοι! Το Σάββατο, θα είμαστε όλοι Κουλιμπαλί!». Και πράγματι, ήταν. Ο Γκουλάμ βγήκε για ζέσταμα με τη φανέλα του Κουλιμπαλί και ο κόσμος τον αποθέωσε. Πλακάτ, ζωγραφιές από παιδιά, χαρτόνια με το πρόσωπο του Σενεγαλέζου εμφανίστηκαν στις κερκίδες και το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο.

Η θέση της Corriere

Πρόσφατα, μετά τη ρατσιστική επίθεση οπαδών της Τσέλσι στον Ραχίμ Στέρλινγκ της Μάντσεστερ Σίτι, ο προπονητής της δεύτερης «χρέωσε» στα Media ευθύνες για τον τρόπο που ο ρατσισμός φωλιάζει σε ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας, έστω και υποσυνείδητα. «Σήμερα η πραγματική δύναμη είναι τα ΜΜΕ, όχι οι πολιτικοί, οι κυβερνήσεις, αλλά τα Μέσα», είπε χαρακτηριστικά ο Καταλανός, αφού ο Στέρλινγκ είχε παρουσιάσει το πώς η ίδια βρετανική εφημερίδα μετέφερε με διαφορετική πλαισίωση το ίδιο γεγονός, την αγορά δηλαδή από δύο ποδοσφαιριστές της Σίτι σπιτιού για τη μητέρα τους. Για τον λευκό Φόντεν, ήταν απλά η αγορά ενός σπιτιού. Για τον μαύρο Στέρλινγκ ήταν σπατάλη 22.5 εκατομμυρίων από ένα παιδί που παίρνει 250.000 λίρες την εβδομάδα χωρίς να έχει ξεκινήσει ποτέ βασικός. «Το νεαρό μαύρο παιδί αντιμετωπίζεται με μαύρο φως. Αυτό πυροδοτεί τον ρατσισμό και την επιθετική συμπεριφορά. Οπότε για όλες τις εφημερίδες που δεν καταλαβαίνουν γιατί οι άνθρωποι είναι ρατσιστές στις μέρες μας, οφείλω να πω ότι πρέπει να ξανασκεφτούν την δίκαιη δημοσιότητα και το να δίνουν σε όλους ίδιες ευκαιρίες», είχε γράψει χαρακτηριστικά.

Είναι λοιπόν ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το πρωτοσέλιδο που επέλεξε η Serie A το Σάββατο (29/12), για την τελευταία αγωνιστική της Serie A μέσα στο 2018. Επέλεξε μόνο μαύρους ποδοσφαιριστές από όλες τις ομάδες και έγραψε: «Επιστροφή στο γήπεδο, δύο είναι οι αντίπαλοι: Ρατσισμός και βία». Οι αντιδράσεις λοιπόν ήταν πολύπλευρες. Η Ίντερ τιμωρήθηκε με δύο αγωνιστικές κεκλεισμένων τον θυρών. Οπαδοί, ποδοσφαιριστές, ομάδες, αρχές βγήκαν μπροστά και έστειλαν μήνυμα κατά του ρατσισμού, δείχνοντας σφυγμό και μια σπάνια ευαισθητοποίηση, ανοίγοντας και την κουβέντα για αυστηροποίηση των ποινών. Τα Social Media που τόσο εύκολα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη στοχοποίηση και για συγκαλυμμένες ρατσιστικές επιθέσεις, αυτή τη φορά λειτούργησαν αλλιώς.

Όλοι στο πλευρό του Ντουρμάζ

Δεν είναι πάντως η πρώτη φορά το τελευταίο διάστημα που η στήριξη σε ποδοσφαιριστή, ο οποίος βρίσκεται στο στόχαστρο, είναι μαζική. Συνέβη και με τον Στέρλινγκ, συνέβη και με έναν παλιό γνωστό του ελληνικού ποδοσφαίρου. Στο Μουντιάλ της Ρωσίας, ο πρώην εξτρέμ του Ολυμπιακού, Τζίμι Ντουρμάζ άκουσε τα εξ αμάξης μέσω Social Media για το γεγονός ότι έκανε το φάουλ που οδήγησε στην ήττα της Σουηδίας από τη Γερμανία. Ο Ντουρμάζ γεννήθηκε στη Σουηδία, όμως έχει καταγωγή από τη Συρία. Όλη η εθνική στάθηκε πίσω του κι εκείνος βγήκε ένα βήμα μπροστά, στέλνοντας το δικό του μήνυμα: «Είμαι Σουηδός και είμαι περήφανος που παίζω για τη Σουηδία. Είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα ενός ποδοσφαιριστή. Δε θα επιτρέψω σε κανένα ρατσιστή να πληγώσει την περηφάνια μου. Πρέπει να σταθούμε όλοι απέναντι στο ρατσισμό». Η Ανίκα Στράντχαλ, υπουργός Αθλητισμού της Σουηδίας, πήγε στη Βουλή με τη φανέλα του ποδοσφαιριστή και η κίνησή της σήκωσε ένα μεγάλο κύμα υποστήριξης.