Πέθανε η Montserrat Caballe, η μεγαλύτερη «ποπ σοπράνο» του κόσμου

 

Γράφει ο Αντώνης Μποσκοΐτης

Ο όρος ”ποπ σοπράνο” ταιριάζει κάλλιστα στην Ισπανίδα Montserrat Caballe: Ναι μεν κατέκτησε το παγκόσμιο στερέωμα ερμηνεύοντας οπερατικούς ρόλους στο Carnegie Hall και στη Metropolitan Opera, ένας δίσκος της όμως το 1987, σε ώριμη ηλικία, από κοινού με τον Freddie Mercury των Queen, την ανέδειξε σε pop idol και την έκανε γνωστή επίσης σε ένα κοινό που μπορεί να μην είχε ιδιαίτερη σχέση με την όπερα και το λυρικό τραγούδι.   

Η ιστορία της μοιάζει λίγο – πολύ μ’ αυτήν και άλλων σημαντικών τραγουδιστριών που η ζωή τους χαρίστηκε με το ταλέντο, τη δόξα και τη φήμη, υπερβαίνοντας το εμπόδιο της ταπεινής κοινωνικής τους τάξης. Σε μία φτωχή οικογένεια της Βαρκελώνης είχε γεννηθεί η Caballe το 1933, έχοντας ωστόσο την ευκαιρία να σπουδάσει μουσική και λυρικό τραγούδι στο Κονσερβατόριο του Liceu δίπλα σε σημαντικούς δασκάλους, όπως τη θρυλική Conchita Badias, μία από τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες του 20ου αι. στην Ισπανία και σε ολόκληρο τον ισπανόφωνο κόσμο.

Στα 21 της και με ένα χρυσό μετάλλιο στις αποσκευές της, η Caballe μετακομίζει στην Ελβετία – μία από τις ευρωπαϊκές κοιτίδες της κλασικής μουσικής – όπου το 1956 κάνει το ντεμπούτο της στη σκηνή ως επαγγελματίας στην όπερα ”La Boheme” του Pucchini. Μεταξύ 1957 και ’59 διαπρέπει στην Όπερα της Βασιλείας και τραγουδάει στα γερμανικά σε όπερες του Mozart και του Strauss – συνθήκη ιδιαίτερη για Ισπανίδα τραγουδίστρια, η οποία όμως της εξασφαλίζει το εισιτήριο για την ένταξη της στην Όπερα της Βρέμης στη Γερμανία. Επιστρέφει στη Βαρκελώνη το 1962, ως φτασμένη λυρική τραγουδίστρια, για να ξεκινήσει τις περιοδείες της στο Μεξικό. Το 1964 παντρεύεται τον Ισπανό συνάδελφο της, Bernabe Marti. Η γνωριμία τους είχε προκύψει στις αρχές της χρονιάς, όταν ο Marti αντικατέστησε έναν τενόρο στις παραστάσεις της ”Madama Butterfly” επί ισπανικού εδάφους. Η καριέρα του άντρα της Caballe ανακόπηκε νωρίς, αφού το 1972 αρρώστησε στους πνεύμονες και το ΄85 εγκατέλειψε οριστικά την τέχνη του, διαγνωσμένος και με καρδιακή ανεπάρκεια. Ο Bernabe Marti, παρόλα αυτά, σήμερα είναι εν ζωή, στην ηλικία των 89 ετών. Καρποί του γάμου τους με την Montserrat είναι δύο παιδιά, ο Bernabe που πήρε το όνομα του πατέρα του και η Montserrat, επίσης τραγουδίστρια σοπράνο, που πήρε το όνομα της μητέρας της. 

 

 

 

Το 1965 είναι η χρονιά της Montserrat Caballe, αφού αντικαθιστά την συνομήλικη Αμερικανίδα συνάδελφο της, Marilyn Horne, στη ”Λουκρητία Βοργία” του Donizetti και κατακτά το Carnegie Hall της Νέας Υόρκης! Οι κριτικοί μιλούν για τη νέα μεγάλη τραγουδίστρια της όπερας bel canto, εντυπωσιασμένοι από την ευχέρεια της στη γρήγορη και άψογη εκμάθηση δύσκολων ρόλων. Τα αμέσως επόμενα χρόνια τραγουδά στις μεγαλύτερες όπερες των ΗΠΑ σε έργα – σταθμούς του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Η δεκαετία του 1960 κλείνει γι’ αυτήν εξίσου θριαμβευτικά με τη συμμετοχή της στην όπερα ”Don Carlo” του Verdi, στη Βερόνα της Ιταλίας, με ένα καστ που συμπεριλάμβανε τον Placido Domingo.

Με την είσοδο στη δεκαετία του ’70 κάνει την πρώτη της εμφάνιση και στο Covent Garden του Λονδίνου, συνεχίζοντας τις εμφανίσεις της σε όπερες των ΗΠΑ και της Μόσχας. Το 1974 ένας καλοήθης όγκος στην κοιλιακή χώρα τη στέλνει στο χειρουργείο και μετά την ανάρρωση της η ανοδική πορεία της συνεχίζεται. Αποκορύφωμα, η συμμετοχή της και πάλι στην όπερα ”La Boheme”, αυτή τη φορά με συμπρωταγωνιστή της τον Luciano Pavarotti. Βρισκόμαστε στα 1976 και την επόμενη χρονιά η Caballe τραγουδά στην Όπερα του Σαν Φρανσίσκο, έναν χώρο που σχεδόν θα ταυτιστεί μαζί του και για τη δεκαετία του 1980.

Καθώς η φωνή της χάνει σταδιακά τη λάμψη της νιότης, στρέφεται σε πιο δραματικούς ρόλους, συμβατούς με την περσόνα της. Μοιράζεται ρόλους πάντα σε κορυφαίες όπερες με τον Pavarotti και τον Jose Carreras και με τους κριτικούς πλέον να εξάρουν τη δύναμη και την καθαρότητα των ώριμων ερμηνειών της. Κι όμως! Όταν το 1984 ηχογραφείται στη Decca η όπερα ”Norma” με εκείνην στο ρόλο της Adalgieta και σε ηλικία άνω των 50, οι κριτικοί πάλι υμνούν τη νεανικότητα στη φωνή και στην ερμηνεία της

Το 1987 η Montserrat Caballe, που ως φάνηκε δεν είχε στεγανά στη μουσική, λέει το ”ναι” στον μεγάλο θαυμαστή της, τον Freddie Mercury του βρετανικού ροκ συγκροτήματος Queen, για την ηχογράφηση ενός ντουέτου μαζί του. Πρόκειται φυσικά για το κομμάτι με τίτλο ”Barcelona”, το όνομα της γενέτειρας της, η μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία του οποίου, οδήγησε τους δύο καλλιτέχνες σε ένα ολόκληρο από κοινού άλμπουμ. Το 1992, μάλιστα, το τραγούδι έγινε ο ύμνος των Ολυμπιακών Αγώνων της Βαρκελώνης και χτύπησε τα μουσικά charts της Ευρώπης. Η Caballe το ερμήνευσε ζωντανά και το 1999 στην τελετή έναρξης του UEFA Champions League, στη Βαρκελώνη, με τη φωνή του Mercury, που είχε φύγει από τη ζωή, να τη συνοδεύει από την ηχογράφηση του ’87. 

 

 

 

Μία σχετικά άγνωστη συνεργασία της Caballe ήταν κι αυτή με τον διεθνή Έλληνα συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου το 1995 στο άλμπουμ ”El Greco”, αφιερωμένο φυσικά στον ζωγράφο Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, στο οποίο εκείνη και ο Κωνσταντίνος Παλιατσάρας απέδωσαν τα μοναδικά δύο τραγούδια μέσα στο όλο οργανικό concept. Το 1997, έχοντας πια υιοθετήσει για τα καλά την ”ποπ” περσόνα της, η Caballe κάνει το άλμπουμ ”Friends of Life” και μοιράζεται ντουέτα με ένα σωρό ετερόκλητα mega stars της μουσικής βιομηχανίας, από τον Johnny Logan της Eurovision μέχρι τον Bruce Dickinson των Iron Maiden! Πάντα πρωτοπόρος, αφού δεν δίστασε να σπάσει τα στεγανά της ”σοβαρής” όπερας και να συνεργαστεί με κορυφαίους εκφραστές της μαζικής ποπ κουλτούρας, η Caballe μέχρι πρόσφατα συνέχισε να μοιράζει το χρόνο της μεταξύ ρόλων σε κλασικά οπερατικά έργα, φιλανθρωπίες, τιμητικές διακρίσεις και βραβεύσεις. Το 2003 γυρίζεται το ντοκιμαντέρ ”Caballe beyond Music”, στο οποίο μίλησαν γι’ αυτήν ο Domingo, ο Carreras και ο Pavarotti, μεταξύ άλλων, ενώ μία δεκαετία αργότερα, τον Ιούνιο του 2013, χαρακτηρίζεται ”persona non grata” από την πρεσβεία του Αζερμπαϊτζάν στην Ισπανία, λόγω μίας επίσκεψης της στο ανεξάρτητο κρατίδιο του Ναγκόρνο – Καραμπάχ και της συνάντησης της με τους εκεί τοπικούς άρχοντες. 

 

 

 

Το 2015 κατηγορήθηκε για φοροδιαφυγή από την ισπανική δικαιοσύνη και κινδύνεψε με φυλάκιση έξι μηνών, την οποία απέφυγε με την καταβολή ενός ιλιγγιώδους χρηματικού ποσού εν είδει προστίμου (περίπου 250.000 ευρώ). Ένα άλλο μέρος της ποινής που της επιβλήθηκε ήταν και η διακοπή κάθε κρατικής επιδότησης της για ένα διάστημα 18 μηνών.

Ο θάνατος της ανακοινώθηκε σήμερα το πρωί από τα ξένα μέσα. Ήταν η κατάληξη μετά από μία σειρά σοβαρότατων προβλημάτων υγείας, τα οποία η ίδια έμοιαζε πάντα να ξεπερνά και να επαναδραστηριοποιείται καλλιτεχνικά. Το 1985 νοσηλεύτηκε για τρεις μήνες στο νοσοκομείο με όγκο στον εγκέφαλο και βγήκε νικήτρια, αλλά και το 1993 ξεκίνησε συντηρητική αγωγή για θέματα με την καρδιά της. Αυτή τη φορά, στην προχωρημένη ηλικία που βρισκόταν, δεν τα κατάφερε κι έτσι οι Ισπανοί έχασαν την ”La Superba” τους, όπως την αποκαλούσαν, και ο κόσμος όλος μία τεράστια και ρηξικέλευθη καλλιτέχνιδα. Η Montserrat Caballe πέθανε στα 85 της χρόνια και η κηδεία της, σύμφωνα με τα ισπανικά ειδησεογραφικά μέσα, θα γίνει την ερχόμενη Δευτέρα στη Βαρκελώνη.