Πέθανε στα 68 του ο μουσικός και εικαστικός Χρήστος Ζυγομαλάς

Ο Χρήστος Ζυγομαλάς κυκλοφορούσε στο κέντρο της πόλης και η καλή του εμφάνιση δεν είχε καμία σχέση με ότι κουβαλά κανείς στο μυαλό του για την πλατεία Εξαρχείων, τα φρικιά και τις ουσίες. Ο ίδιος, άλλωστε, εδώ και χρόνια ούτε τσιγάρο δεν κάπνιζε και είχε επεκτείνει τις καλλιτεχνικές του δραστηριότητες στα εικαστικά (το είχε σπουδάσει το αντικείμενο) και στη συγγραφή (δύο βιβλία του κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ταυτόχρονα σχεδόν με την αρρώστια που τον έστειλε πρόωρα στο θάνατο). Απ’ την άλλη, όντας μέλος της παρέας της πλατείας Εξαρχείων, φαινόταν πως το όλο κλίμα τον είχε στιγματίσει ως προσωπικότητα, καθώς φυσικά και η στενή παρέα – συνεργασία του με τον Νικόλα Άσιμο. Του άρεσε να μιλάει για την εποχή εκείνη, που αποτελούσε στην τελική το κυρίως βίωμα του, τότε που ψαχνόταν με τη μουσική και συγκεκριμένα περισσότερο με ένα κράμα σουρεαλιστικής μπαλάντας, δημοτικού και σκωπτικού ρεμπέτικου. 

Τον γνώρισα προσωπικά πριν μία δεκαετία, όταν μαζί με τον ποιητή Αντρέα Παγουλάτο στήναμε τις περίφημες «Ποιητικές Ανιχνεύσεις» στο «Nosotros» στα Εξάρχεια πάντα. Και ποιοι δεν είχαν περάσει απ’ αυτές τις εκδηλώσεις! Η αφρόκρεμα των ποιητών και μουσικών της Αθήνας σε μία εναλλαγή ποιημάτων και τραγουδιών που ξεκινούσε το μεσημέρι και τερματιζόταν τις πρώτες πρωινές ώρες – μπορώ να θυμηθώ τον Ευτύχη Μπιτσάκη, τον Λόλεκ, τον Μιχαήλ Μήτρα, τον Δημήτρη Μαραμή, τον Λευτέρη Ξανθόπουλο, τη Λιάνα Σακελλίου, τον Αφρικανό Ντίντι που είχε παίξει στο «Ντανίλο Τρέλες» του Σταύρου Τορνέ, αλλά και τη Μαρίζα Κωχ, τον Μιχάλη Παπανικολάου, τον Γιώργο – Ίκαρο Μπαμπασάκη και πολλούς – πολλούς ακόμη, ανάμεσα τους φυσικά και τον Χρήστο Ζυγομαλά. 

Του Ζυγομαλά του άρεσε να πειράζει τα τραγούδια! Διόλου τυχαίο που τραγουδούσε συχνά το παραδοσιακό «Σαράντα παλικάρια» ως «Σαράντα ματατζήδες», φορώντας του μάλιστα ηλεκτρονικούς ήχους. Ήμουν απ’ τους πρώτους, θυμάμαι, που μου είχε χαρίσει τις ηχογραφήσεις του σε CD: Τραγούδια που έβριθαν από ένα αναρχικό χιούμορ και που σήμερα θα τα θεωρούσα συγγενικά με εκείνα του Γιώργου Γαβαλά, ενός άλλου μουσικού της «οικογένειας» των εν βρασμώ Εξαρχείων. 

Κοίτα να δεις που καθώς ο χρόνος περνάει μένουν ως ντοκουμέντα οι φωτογραφίες, τα ηχογραφήματα και πάνω απ’ όλα οι μνήμες. Όπως στην άνωθεν φωτογραφία, που ο Ζυγομαλάς τραγούδησε ντουέτο με τον Λόλεκ το «Βαρέθηκα» και τη «Σχιζοφρενοβλαβίωση» του Νικόλα Άσιμου με τον Παγουλάτο να σχολιάζει δίπλα μου: «Κρίμα που δεν έχουμε ένα mini disc να καταγράψουμε αυτή τη σύμπραξη». Σήμερα, δέκα χρόνια μετά, τόσο ο Παγουλάτος, όσο και ο Ζυγομαλάς, δεν βρίσκονται πια στη ζωή…

Κάποια στιγμή ο Ζυγομαλάς ζήτησε να με δει. Δώσαμε ένα ραντεβού για καφέ στο Μουσείο. Εγώ τότε έγραφα στο «Δίφωνο», που είχε περάσει στα χέρια του Κώστα Γιαννίκου και ο Χρήστος ήταν εξοργισμένος, επειδή ο Άσιμος είχε «κρεμαστεί» (για δεύτερη φορά, όπως μου είχε πει) στα περίπτερα! Καθ’ όλη εκείνη τη συζήτηση μας, αναφερόταν στην «Exarchia Square Band» που έπαιζαν κάποτε με τον Άσιμο, όπως και στο event «ΚΡΟΚ» του 1979, ένα event που ο ίδιος ανέβασε στο διαδίκτυο πριν μερικά χρόνια – το εν λόγω ηχητικό ντοκουμέντο μετά βίας ακούγεται, αφού στην οποία επρόκειτο για ένα τζαμάρισμα με πρόζα, μουσική και…μπινελίκια, στο οποίο πρωτοστατούσαν οι πιο απίθανοι τύποι των Εξαρχείων, από τον Νικόλα Άσιμο και τον ίδιο τον Ζυγομαλά μέχρι την τρανς Σόνια και τον κρουστό Κώστα Καραμήτρο.

Λίγο πριν χωριστούμε, έβγαλε ένα χαρτί και έγραψε μια δική του παράφραση στον «Ρεβιζιονιστή», το ένα από τα δύο πρώτα τραγούδια του Άσιμου, θέλοντας να καυτηριάσει τη μεταθανάτια εμπορευματοποίηση του φίλου του: «Με κάναν μετά θάνατον ρεβιζιονιστή/ και μου γυρίσαν δίσκο/ αλλά όμως εγώ απ’ την άλλη τη ζωή/ τους είπα ΔΕΝ ΤΗ ΒΡΙΣΚΩ»…

Ένα καλόψυχο παιδί ήταν στην ουσία ο Ζυγομαλάς που ξέχασε να μεγαλώσει και που προσπαθούσε όλα αυτά τα χρόνια, βλέποντας και τα Εξάρχεια να έχουν τελειώσει, να διοχετεύσει το ταλέντο του στην ποίηση, στη μουσική, στη γλυπτική και στα βιβλία. Πάντα ευγενής και καθόλου απρόβλεπτος, ο Χρήστος αποζητούσε την επικοινωνία των ανθρώπων και με μία πρόχειρη ψυχαναλυτική εκτίμηση τώρα θα έλεγα πως έψαχνε να βρει έναν ελάχιστο συνδετικό αρμό μεταξύ του παρελθόντος του και της νεότερης γενιάς. 

Δυστυχώς ο Χρήστος αρρώστησε από καρκίνο στον εγκέφαλο. Μία συναυλία αλληλεγγύης που είχε στηθεί πριν μερικούς μήνες με τη συμμετοχή των Lost Bodies και του Δημήτρη Πουλικάκου, απλά επιβεβαίωσε τη σοβαρότητα της κατάστασης του. Τελικά άφησε την τελευταία του πνοή χθες το πρωί στο νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου νοσηλευόταν. Ήταν γεννημένος το 1951 και θα τον θυμάμαι πάντα με αγάπη μέσα στο ταξίδι της προσωπικής πορείας του καθενός μας.