Περφόρμανς στις εργατικές πολυκατοικίες της Κοκκινιάς

Η περφόρμανς «Καρτερία» παρουσιάζεται σήμερα στον χώρο των εργατικών πολυκατοικιών της Κοκκινιάς σε σκηνοθεσία της Καλλιόπης Παναγιωτίδου. «Θα πιστεύω πάντα ότι θα τα καταφέρω» λέει ένας άνεργος άντρας που ζει με την οικογένειά του σε μια από τις εργατικές πολυκατοικίες της Κοκκινιάς. «Φοβάμαι πολύ ότι θα ξαναγίνει πόλεμος» ψιθυρίζει ένα παιδί οκτώ χρόνων προσπαθώντας να εκφράσει τις σκέψεις του για την περιοχή όπου μεγάλωσε. Η περφόρμανς «Καρτερία» παρουσιάζεται σήμερα σε ένα ιδιαίτερο περιβάλλον στο οποίο οι άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν στη ζωή και την ευτυχία παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους. Η ηθοποιός και σκηνοθέτιδα Καλλιόπη Παναγιωτίδου πέρασε αρκετούς μήνες μέσα σε αυτές τις πολυκατοικίες, χτύπησε πολλές πόρτες, άκουσε δεκάδες ιστορίες και διηγήσεις από κατοίκους κάθε ηλικίας. Ως αποτέλεσμα αυτής της έρευνας προέκυψε μια περφόρμανς στην οποία οι προσωπικές αφηγήσεις μπλέκονται με αγαπημένα μουσικά κομμάτια της περιοχής και βρίσκονται σε διάλογο με το Βιβλίο του Ιώβ (Κεφ. 13, «Η καρτερία του Ιώβ»).

«Κάποια στιγμή κατάλαβα ότι υπάρχει συσσωρευμένη αδικία σε αυτόν τον τόπο και έτσι οδηγήθηκα στην παραβολή του Ιώβ. Σύμφωνα με αυτήν, ένας άνθρωπος που πιστεύει πολύ στον Θεό ξαφνικά αρχίζει να τιμωρείται και να υποφέρει. Τότε αισθάνεται αδικημένος και ζητάει από τον Θεό να εμφανιστεί μπροστά του και να τον δικαιώσει εξηγώντας του την αιτία της τιμωρίας του. Μέχρι να έρθει η λύτρωση, βυθίζεται στο μεγαλύτερο υπαρξιακό κενό και σκέφτεται ότι μπορεί να μην αξίζει να ζήσει» αναφέρει στο Documento η Καλλιόπη Παναγιωτίδου.

Νοσταλγία, μνήμες και αισιοδοξία

Η Κοκκινιά είναι οι ιστορίες των ανθρώπων της, είναι οι μνήμες και οι διηγήσεις τους. «Η περιοχή αυτή έχει πέσει και έχει σηκωθεί ξανά πολλές φορές. Ο τρόπος που οι άνθρωποι ανοίγονται και σε κάνουν μέρος της συντροφιάς τους είναι μοναδικός. Οι κάτοικοι είναι αισιόδοξοι, έχουν αποδεχτεί με τον τρόπο τους ότι η ζωή είναι έτσι. Δεν αναρωτιούνται το γιατί. Πιστεύουν ότι ο άνθρωπος θα πέσει, θα σηκωθεί και θα συνεχίσει». Οι αφηγήσεις ξεκινάνε από την εγκατάσταση των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, την εμπειρία της ξενιτιάς, συνεχίζονται με τη μάχη της Κοκκινιάς και φτάνουν μέχρι σήμερα. Οι ιστορίες που συνέλεξε η Καλλιόπη Παναγιωτίδου από αυτή την έρευνα αντανακλούν την πραγματικότητα και τις αντιφάσεις της εποχής. «Οταν ρώτησα ένα παιδί οκτώ χρόνων τι θα ήθελε να πει σε αυτή την παράσταση μου απάντησε ότι πρέπει να επιστρέψουμε στη δραχμή, τότε που τα πράγματα ήταν καλύτερα. Και όμως, δεν έχει ζήσει αυτή την εποχή. Αραγε το έχει ακούσει από άλλους; Καταλαβαίνει ότι όλα σήμερα είναι πολύ δύσκολα; Μου είπε επίσης ότι φοβάται πολύ τον πόλεμο».

Στις αφηγήσεις των κατοίκων υπάρχει διάχυτη νοσταλγία για την παλιά Κοκκινιά και μεγάλη απογοήτευση για το σήμερα. «Κάποιοι αισθάνονται ξεχασμένοι και παραμελημένοι. Οι πολυκατοικίες στις οποίες πραγματοποιείται η παράσταση δεν έχουν βαφτεί ποτέ. Κάποιος μου είπε ότι η γειτονιά του είναι ‘‘κάδος ανθρώπινων απορριμμάτων’’. Ωστόσο οι κάτοικοι έχουν μέσα τους αισιοδοξία και δύναμη. Μπορεί να λένε τα πιο σκληρά πράγματα, αλλά όλες τους οι ιστορίες κρύβουν σαρκασμό απέναντι στην ίδια τη ζωή. Οι διηγήσεις δεν δημιουργούν λύπηση, υπάρχει τρομερή αξιοπρέπεια στον τρόπο με τον οποίο τις αφηγούνται. Ενας άνεργος άντρας ανέφερε ότι τα τρία παιδιά του ζουν όλα μαζί σε ένα σπίτι με 700 ευρώ, αλλά τα καταφέρνουν. ‘‘Και εγώ τα καταφέρνω’’ είπε αρχικά και καταλαβαίνοντας την αντίφαση πρόσθεσε: ‘‘Θέλω να πιστεύω ότι τα καταφέρνω και θα πιστεύω πάντα ότι θα τα καταφέρω’’».

Κάποτε ήταν και αυτοί ξένοι

Οι πολυκατοικίες της Κοκκινιάς χτίστηκαν τη δεκαετία του ’30 και στην πραγματικότητα είναι προσφυγικές, παρόλο που στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν εκεί εργατικά στρώματα. «Μέχρι τη δεκαετία του ’60 δεν υπήρχε τίποτε άλλο τριγύρω εκτός από παράγκες. Η περιοχή ήταν ένας λασπότοπος και οι δρόμοι πλημμύριζαν με το παραμικρό. Στη σημερινή φάση, τον χειμώνα υπάρχει φόβος και οι πόρτες μανταλώνουν πολύ νωρίς. Τα ενοίκια έχουν πέσει πολύ και στα διαμερίσματα ζουν πλέον αρκετοί μετανάστες. Αυτό έχει γεννήσει συναισθήματα ξενοφοβίας στους πιο παλιούς. Κάποιοι ‘‘ντόπιοι’’ αισθάνονται ότι βρίσκονται σε κόντρα με αυτούς που έφτασαν στη γειτονιά αργότερα. Τους πειράζει που ήρθαν ξένοι, ενώ κάποτε και οι ίδιοι ήταν ξένοι.

Υπάρχουν οικογένειες που ζουν στην Κοκκινιά από πάππου προς πάππου και δεν μπορούν να μετακομίσουν λόγω οικονομικών δυσκολιών, αλλά και νέοι άνθρωποι που γύρισαν στα σπίτια των παππούδων τους γιατί δεν είχαν τη δυνατότητα να πληρώνουν ενοίκιο. Ορισμένοι από αυτούς πιστεύουν στον Θεό, άλλοι αισθάνονται κομμουνιστές, άλλοι εμφανίζουν ξενοφοβικές απόψεις. Ολα αυτά ενέχουν αντιφάσεις και σύγχυση, αλλά είναι πράγματα που προέρχονται από το ανθρώπινο ένστικτο και το συναίσθημα και παράγονται από τις υπάρχουσες κοινωνικές σχέσεις. Η κομμουνιστική παράδοση έχει επιβιώσει στην Κοκκινιά, αλλά έχει αλλάξει χαρακτηριστικά με το πέρασμα του χρόνου».

Επιστρέφοντας στην «Καρτερία», η παράσταση ξεκινάει με μια μουσική πομπή που κινείται ως σύνολο και διηγείται την ιστορία του Ιώβ. «Η περφόρμανς είναι πολυφωνική. Η Κοκκινιά πάντοτε μετασχημάτιζε αυτό που αισθανόταν σε μουσική. Στην πορεία κάθε μέλος της πομπής αποσχίζεται και αφηγείται μία διαφορετική ιστορία η οποία υποστηρίζεται μουσικά και υποκριτικά. Κάθε φορά είναι σαν να βγαίνει μπροστά ένας διαφορετικός Ιώβ. Οταν φτάνουμε στη σύγχρονη εποχή το σύνολο διαλύεται και επικρατεί η μοναξιά. Στο τέλος οι κάτοικοι και τα παιδιά της γειτονιάς θα συμμετέχουν στη δράση στέλνοντας το δικό τους μήνυμα».

Η υποδοχή του κόσμου σε αυτή την προσπάθεια είναι πολύ ζεστή και τρυφερή. «Οι κάτοικοι είναι πολύ φιλικοί, ένιωσα ότι ήταν σαν να ήθελαν εδώ και πολύ καιρό να μιλήσουν. Με μία ερώτηση μπορεί να σου ξεδιπλώσουν όλη τους τη ζωή. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και της πρόβας συμμετέχουν με τον δικό τους τρόπο. Μας καλούν στο σπίτι τους, χαίρονται που η πλατεία απέκτησε ζωή, θέλουν να γίνουν κομμάτι αυτού που συμβαίνει γύρω τους».

INFO

23/06

20.00

Εργατικές πολυκατοικίες Κοκκινιάς

Είσοδος από την οδό Αγρινίου

Η δράση διοργανώνεται από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών