Δραματικά τα στοιχεία αναφορικά με την παιδική κακοποίηση στην Ελλάδα και το μέλλον των παιδιών του 250, προειδοποιεί η Unicef, καθώς δείχνουν ότι τα περιστατικά που έρχονται στην επιφάνεια, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.
Κάθε χρόνο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, τουλάχιστον 4.000 παιδιά κακοποιούνται σοβαρά. Την ίδια στιγμή, περισσότερα από 100 πεθαίνουν και πάνω από 100 μένουν με σοβαρές αναπηρίες.
Η έρευνα που έκανε το ΕΚΠΑ
Συνολικά στη χώρα μας μόνο, εκτιμάται ότι το σύνολο των νέων περιπτώσεων κακοποίησης παιδιών ξεπερνά τις 20.000 στη χώρα μας. Σύμφωνα με έρευνα του ΕΚΠΑ, ένα στα 10 παιδιά ηλικίας έως 3 ετών που φτάνουν στα παιδοχειρουργικά τμήματα των εξωτερικών ιατρείων νοσοκομείων του ΕΣΥ, είναι θύμα κακοποίησης. Παράλληλα, ένα στα τέσσερα κατάγματα δε, που συμβαίνουν σε παιδιά κάτω των τριών ετών, είναι επίσης λόγω κακοποίησης.
Όπως εξηγούν ειδικοί, παιδική κακοποίηση δείχνουν συνήθως οι κακώσεις σε μωρά κάτω των έξι μηνών που δεν είναι από τον τοκετό, περιστατικά όπου υπάρχει ασάφεια περιγραφής συμβάντων και περιστατικά όπου υπάρχει αναντιστοιχία στο στάδιο ανάπτυξης του παιδιού με το συμβάν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο τραυματισμός που αναφέρεται ως πτώση από το κρεβάτι, όταν σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο σε αυτή την ηλικία, ή παιδί οκτώ μηνών που δεν περπατά και αναφέρεται ότι έπεσε από τις σκάλες. Σε αυτές τις περιπτώσεις μάλιστα συχνά τα ατυχήματα αποδίδονται στον μεγαλύτερο αδελφό. Ύποπτα είναι συχνά και τα πολλά κατάγματα σε διαφορετικό χρόνο το καθένα, τα εγκαύματα και οι κακώσεις.
«Και βέβαια χιλιάδες είναι τα παιδιά στους δρόμους της Αθήνας και των άλλων πόλεων που πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης», τονίζει η Σοφία Καραγιαννοπούλου, παιδίατρος, αναπληρώτρια διευθύντρια ΕΣΥ και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής Βορείου Ελλάδος (ΕΕΚΠΒΕ).
Οι αριθμοί που αναφέρθηκαν δείχνουν την έκταση του φαινομένου στην Ελλάδα και είναι απογοητευτικοί.
«Οι λειτουργοί υγείας και ειδικά οι παιδίατροι, είμαστε τα πλησιέστερα πρόσωπα στην οικογένεια. Μας αρέσει να λέμε ότι είμαστε οι καλύτεροι συνήγοροι της υγείας του παιδιού. Σε μία τρέχουσα κλινική εξέταση ο παιδίατρος θα πρέπει να γνωρίζει να αναγνωρίζει πότε κακοποιείται ένα παιδί, ειδικά όταν υπάρχουν ένας ή περισσότεροι προσδιοριστές επικινδυνότητας», λέει η κ. Καραγιαννοπούλου.
Σύμφωνα με την ίδια, ο παιδίατρος θα πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα όταν το παιδί προέρχεται από οικογένεια με μέλη-χρήστες αλκοόλ ή ουσιών, άτομα με ψυχολογικά προβλήματα ή και άτομα που έχουν ακόμα την τιμωρία ως μέσο διαπαιδαγώγησης.
Όπως εξηγούν ειδικοί, παιδική κακοποίηση δείχνουν συνήθως οι κακώσεις σε μωρά κάτω των έξι μηνών που δεν είναι από τον τοκετό, περιστατικά όπου υπάρχει ασάφεια περιγραφής συμβάντων και περιστατικά όπου υπάρχει αναντιστοιχία στο στάδιο ανάπτυξης του παιδιού με το συμβάν.
Παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ένα παιδί δύο μηνών, ο τραυματισμός του οποίου αναφέρεται ως πτώση από το κρεβάτι, όταν σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο σε αυτή την ηλικία, ή παιδί οκτώ μηνών που δεν περπατά και αναφέρεται ότι έπεσε από τις σκάλες.Σε αυτές τις περιπτώσεις μάλιστα συχνά τα ατυχήματα αποδίδονται στον μεγαλύτερο αδελφό.
Ύποπτα είναι συχνά και τα πολλά κατάγματα σε διαφορετικό χρόνο το καθένα, τα εγκαύματα και οι κακώσεις.
Κακοποίηση δείχνουν επίσης η ανεπαρκής σίτιση, η επιθετικότητα ή η απομόνωση στο σχολείο.
Για την κ. Καραγιαννοπούλου, τα πιο σοβαρά σημάδια είναι δύο. «Το βλέμμα του παιδιού. Αυτό το παγερό βλέμμα που σε διαπερνά. Και το τίναγμα του παιδιού σε κάθε άγγιγμα. Αυτό το περίεργο τίναγμά του…», τόνισε.
Έκκληση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης από τον Ερυθρό Σταυρό
Από την πλευρά του ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός (ΕΕΣ), τιμά την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Κακοποίησης, η οποία ήταν την Τρίτη 19 Νοεμβρίου, και την Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού που είναι την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου, απευθύνοντας έκκληση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα όπως είναι η παιδική κακοποίηση.
Αξίζει άλλωστε, να ληφθεί υπόψιν, πως κάθε χρόνο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, τουλάχιστον 4.000 παιδιά κακοποιούνται σοβαρά, ενώ περισσότερα από 100 πεθαίνουν και πάνω από 100 μένουν με σοβαρές αναπηρίες.
UNICEF: Έκκληση για άμεση δράση
Σε ό,τι αφορά το διεθνές επίπεδο, το δημογραφικό ζήτημα, συντελεί στη μείωση του ποσοστού των παιδιών σε όλες τις περιοχές, κυρίως όμως στην υποσαχάρια Αφρική και τις φτωχότερες χώρες συνολικότερα.
Σε κάποιες πιο ανεπτυγμένες χώρες τα παιδιά ενδέχεται να αποτελούν λιγότερο από το 10% του πληθυσμού, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν η «ορατότητά τους» και τα δικαιώματά τους σε κοινωνίες που θα επικεντρώνονται στα προβλήματα του ολοένα και πιο γηραιού πληθυσμού.
Άλλη απειλή είναι η κλιματική αλλαγή και οι καταστροφικές της επιπτώσεις.
«Φανταστείτε ένα μέλλον στο οποίο η κλιματική αλλαγή και οι δύσκολες συνθήκες θα αναγκάσουν τα σχολεία να λειτουργούν το βράδυ εξαιτίας των ανυπόφορων συνθηκών στη διάρκεια της ημέρας», δήλωσε ο Μαμαντού Ντουκουρέ, ένας 24χρονος από το Μαλί. Πρόκειται για έναν από τους νέους με τους οποίους μίλησε η Unicef σε όλο τον κόσμο. Αν συνεχιστούν με τον τρέχοντα ρυθμό οι εκλύσεις των αερίων του θερμοκηπίου, το 2050 θα εκτίθενται σε καύσωνες περίπου 8 φορές περισσότερα παιδιά σε σχέση με το 2000, 3,1 φορές περισσότερα σε ακραίες πλημμύρες και 1,7 φορά περισσότερα σε πυρκαγιές.
Τρίτη από τις «μεγάλες τάσεις» είναι οι νέες τεχνολογίες, κυρίως η τεχνητή νοημοσύνη, η χρήση της οποίας θα είναι αναμφίβολα απαραίτητη στο μέλλον για την εκπαίδευση και πολλές θέσεις εργασίας. Όμως το ψηφιακό χάσμα παραμένει μεγάλο, καθώς σήμερα το 95% του πληθυσμού των πλούσιων χωρών συνδέεται στο διαδίκτυο, έναντι μόλις 26% του πληθυσμού των φτωχών χωρών. «Αν αποτύχουμε να άρουμε τα εμπόδια για τα παιδιά αυτών των χωρών, κυρίως όσων ζουν στα πιο φτωχά νοικοκυριά, θα μείνει ακόμη πιο πίσω μια γενιά που ήδη βρίσκεται σε μειονεκτική θέση», τόνισε η Unicef. Όμως και η σύνδεση στο διαδίκτυο ενέχει κινδύνους. Η έκρηξη των νέων τεχνολογιών μπορεί να αποτελέσει απειλή για τα παιδιά και τα προσωπικά τους δεδομένα.
Σίγουρα «υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι για τα παιδιά του μέλλοντος, αλλά αυτό που θέλαμε να δείξουμε είναι ότι οι λύσεις βρίσκονται στα χέρια αυτών που λαμβάνουν σήμερα τις αποφάσεις», εξήγησε η Σεσίλ Απτέλ αναπληρώτρια διευθύντρια του τομέα ερευνών της Unicef.
«Η σωστή κατεύθυνση θα είναι αυτή που θα επιτρέψει στα παιδιά να επιβιώσουν και να ζουν όσο το δυνατόν καλύτερα το 2050», πρόσθεσε.
Η «Κοινωνική Αφύπνιση» για την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Κακοποίησης
Mε αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Κακοποίησης (19η Νοεμβρίου) και την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού (20η Νοεμβρίου) , η «Κοινωνική Αφύπνιση» δημοσιεύει σχετικό κείμενο με συγκεκριμένη και στοχευμένη αναφορά.
Δίχως αμφιβολία, κάθε γνωστοποίηση περιστατικών παιδικής κακοποίησης δημιουργεί ποικίλες αντιδράσεις στο σύνολο της κοινής γνώμης και επηρεάζει το θυμικό των περισσοτέρων, τόσο για τη σκληρότητα που διαχέει αυτή καθαυτή τη πράξη όσο και για τις επιπτώσεις στην οντότητα του θύματος.
Η κακοποίηση ανηλίκων, χαρακτηρίζεται ανάλογα με τον τρόπο και τις περιστάσεις που τελείται. Συγκεκριμένα, παρατηρούνται διάφορες μορφές κακοποίησης κατά των παιδιών: σωματική, σεξουαλική, συναισθηματική, εκμετάλλευση και παραμέληση, οι οποίες εμπίπτουν σε ένα γενικότερο δυσλειτουργικό οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο.
Η σκιαγράφηση των μορφών παιδικής κακοποίησης έγκειται στα ακόλουθα:
- Σωματική: μη τυχαίος τραυματισμός που μπορεί να υποστεί κάποιο παιδί, με ηθελημένη πρόκληση σωματικής βλάβης κυρίως από τους φυσικούς γονείς ή άλλο πρόσωπο υπεύθυνο για την κηδεμονία του.
- Σεξουαλική: η εμπλοκή (συμμετοχή, έκθεση) ανήλικων ατόμων σε πράξεις σεξουαλικού περιεχομένου που σκοπό έχουν τη σεξουαλική ικανοποίηση ενός ενήλικου ατόμου που συνήθως συνδέεται με συγκεκριμένη σχέση οικειότητας με το παιδί.
- Συναισθηματική: η συστηματική γονική συμπεριφορά που διαταράσσει τη θετική νοητική, κοινωνική και ψυχολογική του εξέλιξη (άσκηση αυστηρής κριτικής, απορριπτική ή υποτιμητική συμπεριφορά, συχνές τιμωρίες ή απειλές προς το παιδί, περιορισμός στο σπίτι και μη συμμετοχή σε φυσιολογικές δραστηριότητες για την ηλικία του, κ.α.).
- Παραμέληση: η έκθεση, ενός παιδιού, σε σοβαρό κίνδυνο για την υγεία του, εξαιτίας της έλλειψης φροντίδας ή μη κάλυψης βασικών αναγκών για την ανάπτυξη του (στέγαση, σίτιση, ένδυση, ιατρική φροντίδα, σχολική φοίτηση).
- Εκμετάλλευση: αφορά τη συνειδητή (από τη πλευρά του ενήλικα) υποκίνηση του παιδιού σε πράξεις οι οποίες θα επιφέρουν οικονομικό όφελος στον ενήλικα (παιδική εργασία, επαιτεία, σεξουαλική εκμετάλλευση-πορνεία).
Οι συνιστώσες που συνθέτουν το κομμάτι της αιτιολογίας βρίσκουν απάντηση κυρίως σε κοινωνικούς, οικονομικούς και ψυχολογικούς λόγους. Οι συνθήκες που επικρατούν σε μια κοινωνία και το ευρύτερο πολιτισμικό επίπεδο έχουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη τέτοιων συμπεριφορών, όπως επίσης και το μη υγιές οικογενειακό περιβάλλον (κακή σχέση του ζευγαριού, αρνητικό κλίμα στην οικογενειακή στέγη).
Συνήθως, τα άτομα που ακολουθούν τέτοιες πρακτικές έχουν διαταραχές προσωπικότητας ή ψυχιατρικά θέματα (που τους ακολουθούν από τη παιδική ηλικία) ενώ εμφανίζουν αδυναμία στην άσκηση του γονεϊκού ρόλου και δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις ανάγκες ανατροφής και κατάλληλης αγωγής του παιδιού.
Σαφώς, οι επιπτώσεις που μπορεί να υπάρξουν σε ένα παιδί που έχει υποστεί κακοποίηση χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό σοβαρότητας. Πέραν της επικινδυνότητας για τη σωματική υγεία, διαφαίνεται και έντονη διατάραξη της ψυχικής υγείας του παιδιού.
Ειδικότερα, ορισμένα στοιχεία που παρατηρούνται στο παιδί-θύμα, έχουν ως εξής: διαταραχές συμπεριφοράς, αισθήματα άγχους, φόβου, ανασφάλειας, χαμηλής αυτοεκτίμησης, δυσκολίες κοινωνικής προσαρμογής, έλλειψη εμπιστοσύνης στις σχέσεις του με συνομηλίκους, επιθετικότητα ή και νεανική παραβατικότητα.
Επίσης, σύμφωνα με έρευνες, υπάρχει ισχυρή πιθανότητα τα άτομα που έχουν βιώσει κακοποίηση στη παιδική τους ηλικία, να λειτουργήσουν ως θύτες στην ενήλικη ζωή τους και να εμφανίσουν ατομική ψυχοπαθολογία.
Αναφορικά, τώρα, με τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης της παιδικής κακοποίησης, παρότι επιτελείται αξιόλογη προσπάθεια από εξειδικευμένους φορείς και υπηρεσίες, ωστόσο η εφαρμογή ενός πολυδιάστατου μοντέλου προσέγγισης το οποίο θα έχει ως βασικές κατευθύνσεις την έγκαιρη διάγνωση/αξιολόγηση και την οργανωμένη θεραπευτική παρέμβαση, κρίνεται αναγκαία για την εξομάλυνση της κατάστασης.
Η υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος, θα πρέπει να βασίζεται σε ορισμένα δομικά στοιχεία:
- Δημιουργία, ορθή οργάνωση και λειτουργία δομών και δικτύων: σύσταση ειδικών διαγνωστικών μονάδων με σκοπό την πρόληψη, συστηματική και εκτεταμένη λειτουργία κοινοτικών κέντρων στήριξης για την οικογένεια και το παιδί, κινητές μονάδες στήριξης με εξειδικευμένη ομάδα επιστημόνων, προγραμματισμό επιμορφωτικών σεμιναρίων ή «σχολών γονέων» στην κοινότητα, επαρκής στελέχωση των σχολικών μονάδων με κοινωνικούς λειτουργούς ή ψυχολόγους.
- Ενίσχυση των υφιστάμενων φορέων: ινστιτούτο υγείας του παιδιού, εθνικό κέντρο κοινωνικής αλληλεγγύης, συνήγορο του πολίτη-τομέα για τα δικαιώματα του παιδιού, κρατικές δομές παιδικής προστασίας (δημιουργία επιπλέον ξενώνων φιλοξενίας), εξέλιξη των προϋποθέσεων αναδοχής.
- Υποστήριξη εθελοντικών οργανισμών, συλλόγων-σωματείων και μη κυβερνητικών οργανώσεων που έχουν σημαντικό ρόλο και έργο σε θέματα παιδικής κακοποίησης (χαμόγελο του παιδιού, παιδικά χωριά sos, κ.ά.).
- Οργανωμένη λειτουργία εθνικού κέντρου άμεσης παρέμβασης, με χαρακτήρα διασύνδεσης υπηρεσιών για θέματα παιδικής κακοποίησης και συνεχής εκπαίδευση-κατάρτιση όλων των επαγγελματιών που εμπλέκονται σε τέτοιες περιπτώσεις.
- Βελτίωση της κείμενης νομοθεσίας που αφορά το φαινόμενο ώστε να συμπληρωθούν κενά ποινικής δικονομίας ή να αρθούν νομικές αστοχίες σε πρακτικές παιδικής κακοποίησης.
- Κατάλληλη προσέγγιση από τα μέσα ενημέρωσης για ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση του κοινωνικού συνόλου και καμπάνιες με αναφορά και έμφαση στο συγκεκριμένο θέμα.
Ας γίνει κοινή συνείδηση όλων – και του καθενός ξεχωριστά – ότι συμπεριφορές και πρακτικές που τείνουν στην παιδική κακοποίηση, καταρρακώνουν και τραυματίζουν την ανθρώπινη οντότητα του ανήλικου θύματος.
Όταν το βλέμμα της ανεμελιάς και της φωτεινής παιδικότητας παύει να υφίσταται και περνάει, αιφνίδια, στο καθρέφτισμα της μελαγχολίας και του πόνου, τότε, δεν νοείται να μένουμε σιωπηλοί θεατές ή ασυγκίνητοι… όταν «δακρύζουν» οι μικροί άγγελοι (από λύπη, φόβο ή άλλη πίεση και εξαναγκασμό) η ευθύνη ανήκει σε όλους που – ακούσια ή εκούσια – συμβάλλαμε στο γκρέμισμα ενός διαφορετικού κόσμου.
Έτσι, χωρίς υπερβολή και εκλογικεύσεις η κακοποίηση ανηλίκων – η «ασέλγεια» σε παιδικές ψυχές μπορεί να χαρακτηριστεί και να θεωρηθεί ως βεβήλωση της πιο όμορφης και ανέμελης νιότης, ως «βιασμός της παιδικής αθωότητας».
Κι ας επιτραπεί για την ολοκλήρωση του άρθρου η χρήση του λόγου ενός μεγάλου ποιητή, του Τάσου Λειβαδίτη:
«Εγώ όποια πόρτα κι αν άνοιγα, βρισκόμουν μες τα παιδικά μου χρόνια…» γράφει ο ποιητής.
Ας φροντίσουμε λοιπόν, οι πόρτες που θα ανοίξουν τα παιδιά μας ως ενήλικες… να οδηγούν σε φωτεινά και όμορφα μονοπάτια και όχι στα σκοτεινά κι απόμερα σοκάκια της βίας και της κακοποίησης. Κι ας διατρανώσουμε τη φωνή μας ξεστομίζοντας ένα ηχηρό – ένα βροντερό Όχι! Όχι στη βία, όχι σε κάθε μορφή κακοποίησης. Ναι στην αγάπη, ναι στο μοίρασμα, ναι στη στοργή και την προστασία, ναι στην αλληλεγγύη, ναι σε κάθε θετικό και όμορφο συναίσθημα.
Ειδήσεις σήμερα:
Δημήτρης Σούρας: Τι είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος – Το μικρόβιο που προκάλεσε το θάνατό του
Καιρός: Έρχεται πολικό jet stream και απότομη πτώση της θερμοκρασίας – Πότε μπαίνουν τα πρώτα κρύα