Otranto Film Fund Festival: O Αντώνης Μποσκοΐτης και το koutipandoras.gr ήταν εκεί

Γράφει ο Αντώνης Μποσκοΐτης

Εδώ και μία εικοσαετία έχω την ευκαιρία να παρίσταμαι σε διάφορα φεστιβάλ κινηματογράφου, από την Ελλάδα και την Κύπρο μέχρι την Πράγα, τη Μόσχα και την Τύνηδα, άλλοτε ως διαγωνιζόμενος και άλλοτε ως δημοσιογράφος με ανταποκρίσεις.

Προτιμώ, να πω την αλήθεια, τη δεύτερη ιδιότητα μου, καθώς δεν υπάρχει κανένα άγχος για ανταγωνισμούς, βραβεία, διακρίσεις και όλα αυτά που συνήθως ανεβάζουν την αδρεναλίνη και δεν σ’ αφήνουν, αν μη τι άλλο, να χαρείς τις υπόλοιπες ταινίες των Ελλήνων και ξένων συναδέλφων σου.

Με κάθε επίγνωση τώρα θα έλεγα ότι το Otranto Film Fund Festival που διεξήχθη στο πανέμορφο θέρετρο του Οτράντο της Ιταλίας και που έληξε την Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου ήταν, πραγματικά, το καλύτερο φεστιβάλ απ’ όσα έχω παρακολουθήσει.

Από την περασμένη Πέμπτη μέχρι την Κυριακή ο λόγος που βρέθηκα στο Οτράντο ήταν η ένταξη της μεγάλου μήκους ταινίας ”Sacrilege (Ιερόσυλοι)” της Μάρσας Μακρή στο επίσημο διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα. 

Με την ταινία αυτή με δένουν συναισθηματικοί δεσμοί, καθώς έζησα την κατασκευή της από την πρώτη στιγμή – με μηδαμινά μέσα, εννοείται – είχα ένα ρολάκι σε μία κομβική σκηνή, ενώ το όνομα μου υπάρχει στα credits ως ”music consultant”.

Αυτά προς διευκρίνηση, μόνο και μόνο για να μην παρεξηγηθεί το προσωπικό ύφος γραφής μου.

Πάμε τώρα στο Film Fund Festival και τους λόγους που μου άφησε τις καλύτερες των εντυπώσεων! Φ

έτος ήταν η δέκατη χρονιά διεξαγωγής του, η πρώτη όμως που την καλλιτεχνική του διεύθυνση ανέλαβε η Ιταλίδα ηθοποιός Stefania Rocca, η ”Αντι-ντίβα”, όπως αρέσει στους Ιταλούς να την αποκαλούν. Δική της ιδέα ήταν, σύμφωνα με την ίδια, οι προβολές να γίνονται σε μία μεριά της παραλίας του Οτράντο, δίπλα στο κύμα, προσελκύοντας πλήθος ανθρώπων που κρέμονταν κυριολεκτικά από τα βράχια προκειμένου να παρακολουθήσουν τις προβολές. 

Εξυπακούεται
πως οι εκατοντάδες καρέκλες ήταν ”πιασμένες” από πολλές ώρες πριν, συνθήκη
που απέδειξε πως η ιδέα της Rocca στέφτηκε από επιτυχία. Για να είμαστε
ακριβείς, ενώ το Film Fund Festival δεν είναι κάποιο μεγάλο κινηματογραφικό
φεστιβάλ επιπέδου Βενετία, Κάνες, Βερολίνο κ.λπ., οι προσωπικότητες που
συγκέντρωσε ως μέλη της κριτικής επιτροπής, ως διαγωνιζόμενοι και ως guests,
ήταν αξιοζήλευτες ακόμα και για τις Κάνες! 

Θέλετε ονόματα; Πρόεδρος της
Επιτροπής ήταν ο σκηνοθέτης Alek Keshishian, γνωστός από το ντοκιμαντέρ του,
”In bed with Madonna”, αλλά και τις συνεργασίες του με σταρ σαν τη Gwyneth
Paltrow και τη Darryl Hannah. Μέλη της επιτροπής ήταν η παραγωγός Tilde Corsi,
πολυβραβευμένη διεθνώς και μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, οι
Ιταλοί ηθοποιοί Ennio Fantastichini, Isabella Ferrari και Matilde Gioli (θα
θέλαμε άλλο ένα ολόκληρο άρθρο μόνο για τα βιογραφικά τους), καθώς και ο Pino
Pellegrino, βοηθός του Franco Zeffirelli στο ξεκίνημα του κι αυτή τη στιγμή ο
Νο 1 casting director στην Ευρώπη.     

Υπήρχε ακόμη η Επιτροπή των κριτικών, αποτελούμενη από τους σημαντικούς Ιταλούς λογοτέχνες και ποιητές Luigi Abiusi, Luca Bandiralli, Massimo Causo και Silvana Silvestri, αλλά και οι επιτροπές του ”Filmmakers Summer School Edition”, του ”Short Community Edition” (για τις μικρού μήκους ταινίες) και του ”Social Music Community”. 

Όσο για τις συμμετοχές στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα, μιλάμε για θηρία του παγκόσμιου κινηματογράφου: Ο Αμερικανός Abel Ferrara με την ταινία ”Piazza Vittorio” (παρέστη επίσης στο φεστιβάλ και πήρε ένα ειδικό βραβείο, τιμής ένεκεν), ο Τούρκος Onur Saylak με το ”Daha”, που έφυγε με δύο βραβεία, ο Τσέχος Jan Hrebejk με την ταινία ”Ucitelka (The Teacher)”, η οποία έχει ήδη βρει διανομή σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία, η Ιταλίδα Alice Rohrwacher – ένα από τα πιο ”hot” πρόσωπα του σύγχρονου ευρωπαϊκού κινηματογράφου, βραβευμένη ήδη στις Κάνες – με την, παζολινικής αισθητικής, ταινία ”Lazzaro Felice” (η σπουδαία Γαλλίδα μοντέζ Nelly Quettier παρέλαβε το βραβείο για την ταινία της Rochrwacher) και ο Τούρκος Fatih Akin με την ταινία ”In the fade’‘, στην οποία πρωταγωνιστεί η Diane Kruger. 

Οι μεγάλοι νικητές του φεστιβάλ ήταν ο Fatih Akin και ο Jan Hrebejk που πήραν τα Βραβεία Σκηνοθεσίας και Καλύτερης Ταινίας αντιστοίχως – η ταινία του Τσέχου απέσπασε και το Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου. Απορίας άξιον που η, επίσης διαγωνιζόμενη ταινία, ”The Square” του Σουηδού Ruben Ostlund (ο φετινός Χρυσός Φοίνικας των Κανών) δεν κατάφερε να αποσπάσει κάποιο βραβείο. 

Και μέσα σ’ όλους αυτούς, λοιπόν, νά’σου και μία ελληνική ταινία, το ”Sacrilege (Ιερόσυλοι)” της Μάρσας Μακρή που πήρε το Βραβείο Καλύτερης Μουσικής για την εργασία του συνθέτη Νίκου Ξυδάκη.

Και μόνο
που η Μακρή βρέθηκε εκεί διαγωνιζόμενη, ακόμη και κανένα βραβείο – διάκριση να
μην κέρδιζε η ταινία της, το γεγονός θα ήταν σημαντικό για την εγχώρια
κινηματογραφία. 

Πόσο μάλλον όταν το ”Sacrilege” γυρίστηκε με ένα μπάτζετ
μικρού μήκους ταινίας συγκριτικά με τις προαναφερθείσες ξένες ταινίες, των
οποίων οι προϋπολογισμοί είχαν να κάνουν με μερικά εκατομμύρια ευρώ! 

Η ταινία
αντικειμενικά άρεσε, συζητήθηκε και δεν είναι τυχαίο που με τα μάτια μου είδα
τον Alek Keshishian να λέει στη σκηνοθέτιδα αμέσως μετά την προβολή πως ”αν ο
Franz Kafka γύριζε ταινία τη σύγχρονη Ελλάδα, αυτή θα ήταν σίγουρα το
Sacrilege”. 

Ερωτώμενη σχετικά η Μάρσα Μακρή, απάντησε πως ο προϋπολογισμός της
πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας της ήταν επιπέδου ελληνικής μικρού μήκους ταινίας.
Τον τελευταίο καιρό υπάρχει πράγματι μια θετικότατη και συχνά διθυραμβική
στήριξη σε ελληνικές μικρού μήκους ταινίες που είτε έχουν βραβευθεί, είτε απλά
συμμετάσχει σε παράλληλα τμήματα των μεγαλύτερων φεστιβάλ (Κάνες, Βενετία,
Βερολίνο). 

Πριν μερικά χρόνια, σε μία προ facebook/instagram περίοδο, όταν το
internet προσφερόταν μόνο για σερφάρισμα ή για την αλληλογραφία μας, η μικρού
μήκους ταινία της Μακρή με τίτλο ”Το ταμένο” συμμετείχε στο επίσημο
διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ των Κανών (2003), συνθήκη που δεκαπέντε χρόνια
μετά παραμένει ”άβατον” για αντίστοιχη ελληνική δημιουργία. Είναι συνεπώς
θλιβερή διαπίστωση, συγκριτικά με τα ξένα μπάτζετς που προανάφερα, η πρώτη
μεγάλου μήκους ταινία της σκηνοθέτιδας να κινείται ακόμα στο επίπεδο ”φιλοκαλούμεν
μετ’ ευτελείας”, όπως τόσο όμορφα είχε διατυπώσει ο Γιάννης Τσαρούχης. Ηχεί
απίστευτο σε ένα οικουμενικό διεθνές επίπεδο και εύχομαι να διορθωθεί κάποτε
αυτή η συνθήκη, μια και το σινεμά χρειάζεται – ως γνωστόν – ενέργεια και
στήριξη για να επιβιώσει. 

Εδώ ακριβώς έγκειται η σημασία της διεθνούς βράβευσης
της Μακρή με το πρωτότυπο soundtrack του Ξυδάκη: Στέκεται δηλαδή επάξια
απέναντι στο βάρος παραγωγής απ’ όσες ξένες ταινίες είχα την ευκαιρία να
παρακολουθήσω. Φυσικά η επιτυχία αυτή απαιτεί μία αληθινή στήριξη στα
μελλοντικά σχέδια τόσο της ίδιας, όσο και κάθε Έλληνα κινηματογραφιστή που
βγαίνει απ’ τα σύνορα της χώρας του. Ενδεικτικά αναφέρω κάτι που μου είπε η
Nelly Quettier, η μοντέζ των ταινιών του Leos Carax, του τρομερού παιδιού του
γαλλικού σινεμά: Η ταινία του, ”The Holy Motors”, είχε ένα μπάτζετ της τάξης
των τεσσάρων εκατομμυρίων ευρώ, νούμερο που θεωρείται…χαμηλό για τα ευρωπαϊκά
κινηματογραφικά στάνταρ!     

Εκτός από
τη Μακρή, εξίσου σημαντική ήταν η βράβευση αυτή και για τον Νίκο Ξυδάκη. Ένας
συνθέτης που μετράει περισσότερα από τριάντα χρόνια στη σύνθεση μουσικής για
κινηματογράφο (Βακαλόπουλος, Πανουσόπουλος κ.α.), που έχει δώσει αγαπημένα
κινηματογραφικά τραγούδια (”Στην αρχή του τραγουδιού”), μα που ποτέ δεν είχε
βραβευθεί για την εργασία του στο συγκεκριμένο πεδίο. Η διεθνής διάκριση αποκτά
ακόμη μεγαλύτερη σημασία για τον Ξυδάκη, καθώς στο Otranto Film Fund Festival
οι ταινίες των ξένων ”μεγαθήριων” περιείχαν επίσης πρωτότυπη μουσική και
τραγούδια από δημιουργούς παγκόσμιας εμβέλειας. Χρήζει προσοχής, τέλος, πως το
Βραβείο Best Soundtrack αποδόθηκε στον Ξυδάκη και το ”Sacrilege” από το
φετινό ”Social Music Community”, το οποίο απαρτίζει η αφρόκρεμα των πιο
ταλαντούχων νέων μουσικών με την υποστήριξη του ιταλικού Locomotive Jazz
Festival!     

Εκτίμησα
άλλο ένα χαρακτηριστικό του Otranto Film Fund Festival, που χρωστάει πολλά στην
καλλιτεχνική διεύθυνση της Stefania Rocca, μίας ηθοποιού που είναι σούπερ σταρ
στη γειτονική χώρα και όχι μόνο – η Rocca έχει συνεργαστεί με σκηνοθέτες όπως ο
Mike Figgis, ο Abel Ferrara, ο Dario Argendo κ.α. Εκείνη ήταν που επέλεξε
προσωπικά την ταινία της Μάρσας Μακρή μέσα από το πακέτο των ταινιών του
Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και που τη στήριξε ολόψυχα σαν να ήταν μέρος
του cast της! 

Η ζεστασιά εκ μέρους των συντελεστών του φεστιβάλ προς όλους τους
δημιουργούς που βρέθηκαν εκεί θα μου μείνει αλησμόνητη! Τα κοινά τραπεζώματα
στα γκουρμέ ιταλικά εστιατόρια, τα καθημερινά cocktail party, τα μουσικά
events, ακόμη και μία εκδήλωση ακτιβιστικού χαρακτήρα: Την Παρασκευή 14
Σεπτεμβρίου, το φεστιβάλ κάλεσε όλους τους πολίτες του Οτράντο, να ντυθούν στα
κόκκινα και να τρέξουν μέσα στους δρόμους της πόλης σε έναν μαραθώνιο ενάντια
στη βία κατά των γυναικών! 

Άψογο και το τμήμα φιλοξενίας/Γραφείο Τύπου του φεστιβάλ
με επικεφαλής τον Matteo Chiarello: Μένοντας, λόγου χάριν, στο resort
”Centiporte”, λίγα χιλιόμετρα έξω από το κέντρο της πόλης, μπορούσαμε να
μετακινηθούμε δωρεάν καλώντας μία συγκεκριμένη ιταλική εταιρεία taxi. Έχει
σημασία κι αυτό, καθώς οι καλές συνθήκες για κάθε ξένο συμμετέχοντα δεν
περιλαμβάνουν μόνο την προβολή της δουλειάς του, αλλά και τη διαμονή, διατροφή
και μετακίνηση του. 

Εδώ,
βέβαια, θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω πως το Otranto Film Fund Festival έχει
ένα σωρό χορηγούς, αρχής γινομένης από τους κρατικούς και δημοτικούς
πολιτιστικούς φορείς. Είμαι σίγουρος, ωστόσο, πως και σ’ αυτό το κομμάτι έπαιξε
μεγάλο ρόλο η ανάθεση της διεύθυνσης του στη Stefania Rocca με τις υψηλές
γνωριμίες και επαφές της στην παγκόσμια κινηματογραφική κοινότητα. 

Τι μένει
λοιπόν απ’ όλο αυτό; Η διάκριση και η αναγνώριση μιας ελληνικής ταινίας στο
εξωτερικό πρώτα απ’ όλα. Η ευχή και προτροπή για άμεση διανομή της στις
ελληνικές αίθουσες τη στιγμή που εκδηλώθηκε αντίστοιχο ενδιαφέρον από ξένους
διανομείς. Η διάκριση σε έναν, εγνωσμένου κύρους, Έλληνα συνθέτη με τη δική του
μεγάλη ιστορία στην εγχώρια μουσική. Και για μένα, η παρακολούθηση ενός
υπέροχου κινηματογραφικού φεστιβάλ, η χαρά και η συγκίνηση της ελληνικής
διάκρισης, καθώς και δύο – τρεις ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις τις οποίες θα
διαβάσετε τις επόμενες μέρες στο Κουτί της Πανδώρας. 

Υ.Γ. Στα highlights του
φεστιβάλ ανήκει, μεταξύ άλλων, η ιστορία που μοιράστηκε ο σκηνοθέτης Alek
Keshishian κατά τη διάρκεια ενός master class: Όταν σε ηλικία 25 ετών είχε ολοκληρώσει
το ντοκιμαντέρ ”In bed with Madonna”, μια μέρα χτύπησε το τηλέφωνο του.
Ακούει μια φωνή να του λέει ”Hi, Alek. I’ m Madonna”. ”Hi, Madonna. I’m
Alek” της απάντησε κι αυτός κι έτσι απλά, χωρίς να πουν τίποτα άλλο, έκλεισαν
τη συνομιλία τους! Λεπτομέρεια: Το γαλλικό κινηματογραφικό περιοδικό
”Premiere” ανακήρυξε αυτές τις μέρες το ”In bed with Madonna” ως ένα από τα
είκοσι σημαντικότερα μουσικά ντοκιμαντέρ όλων των εποχών!

*** Δείτε το trailer της ταινίας της Μάρσας Μακρή, “Sacrilege (Οι ιερόσυλοι)”