Όταν ο Γιάννης Φλωρινιώτης τραγούδησε μελοποιημένο Κώστα Ουράνη

Σαν σήμερα, το 1953, έφυγε από τη ζωή ο ποιητής και συγγραφέας Κώστας Ουράνης. Ύστερα από 29 χρόνια θα τον τραγουδούσε ο Γιάννης Φλωρινιώτης σε μουσική του Γιώργου Γεωργιάδη 

R 5148767 1385827053 8570.jpeg

Στις 12 Ιουλίου του 1953, δηλαδή σαν σήμερα πριν από 66 χρόνια, πέθανε ο σημαντικός ποιητής και πεζογράφος Κώστας Ουράνης. Ενταγμένος στην περίφημη γενιά των «ποιητών του Μεσοπολέμου», ο συμβολιστής και κοσμοπολίτης Ουράνης, ο επηρεασμένος από τον Charles Baudelaire, ο μυθιστορηματικός βιογράφος του Αχιλλέα Παράσχου, ο μεταφραστής του Edgar Allan Poe και του Mark Twain, ο δημιουργός των ποιητικών συλλογών «Σαν Όνειρα» (1909), «Spleen» (1912) και «Νοσταλγίες» (1920), άφησε πολλές κριτικές μελέτες, ταξιδιωτικά κείμενα και ποιήματα, προτού η υγεία του υποστεί ανεπανόρθωτες βλάβες από τις κακουχίες της Γερμανικής Κατοχής και καταλήξει σε σανατόριο στα Μελίσσια. Μόνο το 1953, χρονιά του θανάτου του, κυκλοφόρησε η συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του, καθώς μέχρι σήμερα το ενδιαφέρον για την περίπτωση του αναζωπυρώνεται, κυρίως μέσω των μελοποιήσεων στους στίχους του. 

Από τους πρώτους που μελοποίησαν τον Κώστα Ουράνη ήταν ο Γιάννης Γλέζος την περίοδο του Νέου Κύματος για τις φωνές της Αρλέτας και του Γιάννη Πουλόπουλου. Ακολούθησαν και άλλοι συνθέτες τις επόμενες δεκαετίες, όπως ο Δημήτρης Μητσοτάκης με τους Ενδελέχεια στο δίσκο «Στα σύνορα της μέρας» (2001), ο Δημήτρης Παπαδημητρίου στο δίσκο «Δελτίο ανέμων» (2004) με τη Φωτεινή Δάρρα, ο Παντελής Θαλασσινός στα «Δέκα τραγούδια της ελπίδας» (2013) με πιο πρόσφατη μελοποίηση στον Ουράνη αυτήν της συνθέτριας Χάρης Τσεκούρα για τη φωνή της Ρίτας Αντωνοπούλου. Ωστόσο, η ωραιότερη μακράν μελοποίηση στον ποιητή έγινε από τον αείμνηστο Θάνο Ανεστόπουλο το 2000 για το δίσκο «Ευωδιάζουν αγριοκέρασα οι σιωπές» του συγκροτήματος Διάφανα Κρίνα με το «Θα πεθάνω ένα πένθιμο του φθινοπώρου δείλι». Εμείς, βέβαια, με αφορμή τη σημερινή επέτειο από το θάνατο του Κώστα Ουράνη, θα θυμηθούμε μία άλλη, ξεχασμένη, «cult» ίσως – όχι ίσως, σίγουρα δηλαδή – μελοποίηση που του είχε γίνει μεσ’ στη χούντα από τον συνθέτη Γιώργο Γεωργιάδη

Πρόκειται για το ποίημα του Ουράνη, «Τα χρόνια μου διαβήκαν», που πρωτοκυκλοφόρησε το 1973 σε δίσκο 45 στροφών με ερμηνευτή τον Κώστα Βενετσάνο και ένα χρόνο μετά εντάχθηκε στον προσωπικό δίσκο του Γεωργιάδη με τίτλο «Ποίησις και Μελωδία», ερμηνευμένο από τον ίδιο. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1982, ο Γεωργιάδης ενέταξε το τραγούδι (ως αδικημένο ίσως;) σε έναν ακόμη δίσκο του με τον ίδιο τίτλο, αν εξαιρέσουμε ότι η «Ποίησις» έγινε «Ποίηση»: «Ποίηση και Μελωδία», λοιπόν, με αποκλειστικό ερμηνευτή τον Γιάννη Φλωρινιώτη

Είχα για πολλά χρόνια απορίες που αφορούσαν την ύπαρξη αυτού του μοναδικού άλμπουμ, στο οποίο ο «λαϊκός ποπ σταρ» Γιάννης Φλωρινιώτης ερμήνευε μελοποιημένο Κώστα Ουράνη μαζί με Κώστα Βάρναλη, Λάμπρο Πορφύρα, Μιχαήλ Στασινόπουλο, Γιάννη Γρυπάρη, Δημήτρη Κωστελένο και Κώστα Χατζόπουλο. Πως θα ήταν αυτό το άκουσμα, με τι θα έμοιαζε; Με τη θρυλική «Τρίτη Ανθολογία» του Γιάννη Σπανού, ας πούμε, ή άλλα παρεμφερή εγχειρήματα ιδίως της Μεταπολιτευτικής περιόδου; Κανείς δεν ήταν σε θέση να μου δώσει πληροφορίες, αν υποτεθεί πως ο Γεωργιάδης θεωρείτο από πολλούς «έντεχνους» συναδέλφους του ως ένας δημιουργός ταυτισμένος με τη χούντα. Αδίκως βέβαια, θα πρόσθετα, αν ψάξει κανείς την εργογραφία του και διαπιστώσει πως ο Γεωργιάδης είχε βγάλει κάποια πασιφιστικά μεν, αφελή δε άλμπουμ, σε ένα εκ των οποίων μάλιστα είχε αντλήσει έμπνευση από το Βιετνάμ, τον «Πικραδελφό απ’ τη Χιλή», τον «Άραβα της Παλαιστίνης» κλπ. Τέλος πάντων, όταν άκουσα ολόκληρο το δίσκο «Ποίηση και Μελωδία», κατάλαβα πως το εν λόγω έργο του Γεωργιάδη δεν είχε να κάνει με τα πολιτικά του φρονήματα, τα οποία δεν τα γνωρίζω κιόλας, αλλά με μια δαιμόνια κίνηση του, που μπορεί να μην στέφτηκε από καλλιτεχνική επιτυχία, ήταν όμως οπωσδήποτε δαιμόνια!

Και εξηγούμαι: Μόλις λίγα χρόνια πριν την έκδοση του δίσκου του Γεωργιάδη, το 1979, είχε πραγματοποιηθεί εκείνη η φοβερή και τρομερή εκπομπή του Μάνου Χατζιδάκι στο Τρίτο Πρόγραμμα με καλεσμένο τον Γιάννη Φλωρινιώτη. Η ιστορία λέει πως ένα βράδυ η Μελίνα Μερκούρη ήταν αυτή που «τράβηξε» τον Χατζιδάκι ως τη «Νέα Αθηναία» για να δουν από κοντά τον τραγουδιστή του «Πειράζει πού’μαι και μεγάλη φίρμα», ο οποίος μάγευε το κοινό του με τα μοναδικά λαμέ κοστούμια, τα μπαλέτα και, γενικώς, ολόκληρο το σόου του. Το ίδιο βράδυ κιόλας ο Χατζιδάκις κάλεσε τον Φλωρινιώτη στο Τρίτο Πρόγραμμα κι αφού αυτός συμφώνησε, ερωτώντας τον τι θα τραγουδήσει, έλαβε την εξής απάντηση από τον μεγάλο συνθέτη: «Τα δικά σου, χωρίς εφέ, μόνο με τσέμπαλο, κλασική κιθάρα, νταούλι, αλλά και α καπέλα για να δείξεις τη φωνή σου»! Η εκπομπή έγινε πράγματι και κάποιοι θυμούνται ακόμη τον Φλωρινιώτη να περνάει την είσοδο του Ραδιομεγάρου, να σηκώνει τα χέρια ψηλά και να λέει: «Σ’ ευχαριστώ Θεέ μου, με αξίωσες να περάσω αυτή την πόρτα, που δεν την έχει περάσει ούτε ο μεγάλος Στέλιος Καζαντζίδης»! Κι ο Χατζιδάκις, όμως, φέρθηκε στον τραγουδιστή με τον καλύτερο τρόπο, με μία γενναιοδωρία, την οποία πλήρωσε μάλλον ακριβά, αν υπολογίσουμε τον Τύπο της εποχής που του επιτέθηκε σύσσωμος. «Έγραψαν ότι ήταν ιεροσυλία που έβαλα τον Φλωρινιώτη να τραγουδήσει με τσέμπαλο, ενώ το πιάνο, πάνω στο οποίο έχουν γραφτεί τα μεγαλύτερα παγκόσμια αριστουργήματα, δεν τους πείραξε καθόλου» σχολίαζε για καιρό ο Χατζιδάκις στις παρέες του, αλλά και δημοσίως, μη διστάζοντας να στολίσει κυριολεκτικά τον Φλωρινιώτη με ένα σωρό ευφάνταστους χαρακτηρισμούς: Μεταξύ άλλων, τον είχε παρομοιάσει με τον Zeki Mouren, τον Jacques Brel, αλλά και τον…David Bowie

Πάμε πάλι στο δίσκο «Ποίηση και Μελωδία» του Γιώργου Γεωργιάδη, στον οποίο ο Φλωρινιώτης είχε πάει για μαθήματα φωνητικής αμέσως μετά από την εκπομπή του Χατζιδάκι. «Μην δίνεις τα λεφτά σου εσύ, δεν χρειάζεται, ένα σου λέω, τρία καταλαβαίνεις» του είπε ο Γεωργιάδης και θέλοντας – λέω εγώ τώρα – να εκμεταλλευθεί την καινούργια «κουλτουριάρικη αύρα» του τραγουδιστή, του πρότεινε να κάνουν έναν εξίσου «κουλτουριάρικο» δίσκο! Ενδεχομένως ο Γεωργιάδης να πίστευε πως θα ήταν η ευκαιρία της ζωής του ένας τέτοιος δίσκος, εκεί που τα προηγούμενα έργα του δεν είχαν κερδίσει την αποδοχή της «αριστερής διανόησης» της εποχής – αυτή ήταν και η άποψη του ίδιου του Φλωρινιώτη, όπως μου τη διατύπωσε πριν λίγα χρόνια. Σύμφωνα πάντα με τον Φλωρινιώτη, τα δώδεκα τραγούδια του άλμπουμ προϋπήρχαν και μάλιστα τα είχαν τραγουδήσει μέσα στη χούντα ο Γιώργος Νταλάρας και ο Γιάννης Πάριος στην τηλεοπτική εκπομπή του Γεωργιάδη με τίτλο «Ποίησις και Μελωδία». Το ζήτημα είναι πως οι ίδιοι δημοσιογράφοι που παρότρυναν τον τραγουδιστή να δείξει «πόσο ποιοτικός είναι», του γύρισαν και την πλάτη όταν βγήκε ο δίσκος! 

Κανένας δημοσιογράφος δεν πήγε στην παρουσίαση του δίσκου, παρά μόνο δύο στενοί φίλοι του Φλωρινιώτη! «Μα μου λες ”τραγούδα κάτι ποιοτικό” και μετά με σνομπάρεις;» ήταν τα λόγια του τραγουδιστή, που μέχρι σήμερα φέρει βαρέως το γεγονός, όχι τόσο που πήγε άπατη η δουλειά του με τον Γεωργιάδη, όσο που τον σνόμπαραν οι κριτικοί, αλλά και το κοινό, στο οποίο απευθυνόταν η δουλειά! Ωστόσο, όταν ρώτησα τον Φλωρινιώτη τι σχέση μπορεί να είχε με την ποίηση του Ουράνη ή του Βάρναλη, ώστε να ήταν αυθεντικό και το συγκεκριμένο εγχείρημα, μου απάντησε με αφοπλιστική ειλικρίνεια: «Όχι, καμία σχέση, στο δημοτικό μόνο και στο σχολείο μετά διάβασα ποίηση… Κοίτα, εμένα με ήθελε σ’ άλλο στυλ ο κόσμος. Τα κομμάτια πάντως τα είπα πολύ ωραία με τριάντα άτομα χορωδία από την Εθνική Λυρική Σκηνή!» Τι να σου κάνουν, βρε Γιάννη, τα τριάντα άτομα χορωδία; Και η Συμφωνική Ορχήστρα της Βιέννης να σε συνοδεύσει, άμα δεν «λέει» το υλικό σαν υλικό πάνω απ’ όλα, τίποτα δεν γίνεται…

Ακούστε το κομμάτι «Τα χρόνια μου διαβήκαν» του Γιώργου Γεωργιάδη σε ποίηση Κώστα Ουράνη με τον Γιάννη Φλωρινιώτη. Η απλοϊκή μελωδία με τα χορωδιακά «λα λα λα» στην έναρξη παραπέμπει σε νεοκυματικό τραγούδι, παλαιομοδίτικο ακόμη και για το 1982, με μία τουριστική αισθητική. Παρόλα αυτά, θα τολμούσα να πω ότι έτσι όπως εξελίσσεται η μελωδία του, έχει κάτι ή, σωστότερα, θυμίζει αμυδρά την εξαιρετική «Τετραλογία» (1975) του Δήμου Μούτση. Ο συνθέτης Γιώργος Γεωργιάδης έφυγε από τη ζωή το 1986 σε ηλικία 74 ετών και παρά τις σοβαρές σπουδές του στη Γαλλία, τη θητεία του σε κρατικά μουσικά πόστα και τις φιλότιμες δισκογραφικές του απόπειρες, δεν κατάφερε να αφήσει ένα σαφές αποτύπωμα στη μουσική ιστορία της χώρας μας. Ο Κώστας Ουράνης, απ’ την άλλη, δεν είχε την ευκαιρία να ακούσει ποτέ μελοποιημένους τους στίχους του, αφού το έργο του άρχισε να ανακαλύπτεται από τους Έλληνες συνθέτες τη δεκαετία του 1960. Όσο για τον Γιάννη Φλωρινιώτη, έχει κάθε δικαίωμα να θεωρεί τον δίσκο «Ποίηση και Μελωδία» ως τον καλύτερο της τραγουδιστικής του καριέρας. Κι ας πήγε άπατος. 

* Πηγή του άρθρου είναι μία συνέντευξη που ο Γιάννης Φλωρινιώτης είχε παραχωρήσει στον Αντώνη Μποσκοΐτη τον Οκτώβριο του 2014 

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

6167665

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

«Ουδέποτε, δόθηκε καμία εντολή για συγκάλυψη», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοιτώντας τους συγγενείς των θυμάτων

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

InCollage 20240328 205245331

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

O Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται πως «παραίτησε» τους δύο στενούς του συνεργάτες προκειμένου να μην απολογηθεί…