«Οταν έχεις χάσει τα πάντα δεν φοβάσαι μπροστά στις σφαίρες» – Δύο γυναίκες από το Ιράν μιλούν στο Documento

Μετά τη δολοφονία της 22άχρονης Mαχσά Aµινί από την αστυνοµία ηθικής κατά την προσαγωγή της για «αναµόρφωση και εκπαίδευση», σε όλο το Ιράν έχουν ξεσπάσει µαζικές διαδηλώσεις µε δεκάδες νεκρούς. «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία» είναι το κεντρικό σύνθηµα της εξέγερσης. ∆ύο γυναίκες από το Ιράν µιλούν στο Docville για την καταπίεση που έχουν βιώσει και τους µεγάλους αγώνες ενάντια στην επιβολή του χιτζάµπ και την καταστολή του καθεστώτος. Η Χενγκαµέχ ζει στην Ελλάδα τα τελευταία τέσσερα χρόνια κι αυτές τις µέρες το µυαλό της βρίσκεται διαρκώς στους φίλους και τους συγγενείς της στο Ιράν. «Οταν έχεις χάσει τα πάντα, κάθε ελπίδα, δεν φοβάσαι πια» λέει στο Docville.

Η αποκρουστική πλευρά της πατριαρχίας

Οι γυναίκες στο Ιράν υφίστανται καταπίεση εδώ και πολλές δεκαετίες και η καθηµερινή τους ζωή διαµορφώνεται από τις επιταγές του καθεστώτος και της πατριαρχίας. «Ολα αυτά δεν έγιναν από τη µια µέρα στην άλλη. Σταδιακά άρχισαν να ζητούν όλο και περισσότερες παραχωρήσεις από τις γυναίκες µε πρόσχηµα τον σεβασµό στον ισλαµικό ηθικό κώδικα. Πήραν την απόφαση να απολύσουν γυναίκες γιατρούς, δικηγόρους και µέλη της δηµόσιας διοίκησης. Η απάντηση στις κινητοποιήσεις των γυναικών ήταν µόνο σφαίρες, βασανιστήρια, φυλακίσεις και βιασµοί» λέει η Χενγκαµέχ.

Η Φαρανάκ περιγράφει στο Docville την πατριαρχική δοµή της ιρανικής κοινωνίας και την καταπίεση που βιώνουν οι γυναίκες στην καθηµερινότητά τους. «Ολοι συζητούν για το Ιράν αυτές τις µέρες και ειδικά για τα δικαιώµατα των γυναικών και τη δυνατότητα να επιλέγουν µόνες τους πώς θα ζήσουν τη ζωή τους. Ολα είναι στα χέρια των αντρών. Οι γυναίκες δεν µπορούν να µιλήσουν δυνατά σε αυτήν τη χώρα. Συχνά βιώνουν βασανιστήρια και οι άντρες τις χρησιµοποιούν σαν αντικείµενα. Η νέα γενιά δεν το αποδέχεται αυτό. Η νεολαία θέλει να ζήσει ελεύθερα  αλλά δεν έχει τη δυνατότητα. Ολα ξεκίνησαν από τη συζήτηση για το αν θα πρέπει οι γυναίκες να φοράνε χιτζάµπ. Στην πραγµατικότητα όµως δεν είναι αυτό το ζήτηµα. Οι γυναίκες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν αν θα φορέσουν χιτζάµπ ή όχι. Να σταµατήσουν να χρειάζονται άδεια από τον σύζυγο, τον πατέρα ή τον αδερφό για να πάνε διακοπές, βόλτα και γυµναστήριο. Αν είσαι ανήλικη, ο πατέρας σου µπορεί να σου δώσει άδεια για τις καθηµερινές σου δραστηριότητες, ενώ η µητέρα σου δεν έχει αυτήν τη δυνατότητα. ∆εν µπορείς να έχεις αγόρι και να κυκλοφορείς ελεύθερη στον δρόµο γιατί θεωρείσαι “κακή και ανήθικη γυναίκα”» λέει χαρακτηριστικά.

Η Χενγκαµέχ έχει συλληφθεί από την αστυνοµία ηθικής πριν από αρκετά χρόνια επειδή βγήκε για να γιορτάσει τα γενέθλια µιας φίλης της. «Με συνέλαβαν όταν ήµουν 19 χρόνων. Καταλήξαµε µε τις φίλες µου στο αστυνοµικό τµήµα επειδή “δεν ήµασταν ντυµένες κατάλληλα” και δεν είχαµε καλύψει όλα τα σηµεία του σώµατός µας. Τελικά περάσαµε από δικαστήριο και αυτή η εµπειρία ήταν για µένα µεγάλο σοκ. Είχαν καλέσει και τις οικογένειές µας γιατί εµείς οι γυναίκες δεν έχουµε το δικαίωµα να αποφασίζουµε µόνες µας για τη ζωή ή για τις καθηµερινές µας δραστηριότητες. Μία από τις φίλες µου δεν θα ζούσε σήµερα εάν ο σύζυγός της δεν πλήρωνε ένα τεράστιο χρηµατικό ποσό για να την απαλλάξει από τις κατηγορίες. Ετσι είναι η κατάσταση στο Ιράν. Εχεις χρήµατα; Μόνο τότε µπορείς να σώσεις τη ζωή σου. Συλλαµβάνουν διαρκώς ανθρώπους και τους κλείνουν στη φυλακή για ασήµαντους λόγους. Εχω δει κόσµο να δολοφονείται εν ψυχρώ στις διαδηλώσεις µε µία σφαίρα στο κεφάλι» λέει η Χενταµέχ.

Η Φαρανάκ έχει επίσης συλληφθεί δύο φορές στο Ιράν και έχει περάσει κάποιες νύχτες σε κέντρο κράτησης. «Στο Ιράν βίωσα κι εγώ καταστολή και καταπίεση. Η αστυνοµία µε συνέλαβε µία φορά που είχα πάει για τρέξιµο ένα πρωινό στο πάρκο µε το πρόσχηµα ότι δεν φορούσα το κατάλληλο χιτζάµπ. Με έβαλαν σε ένα βαν και µε µετέφεραν στο αστυνοµικό τµήµα. Εµεινα εκεί µέχρι αργά τη νύχτα χωρίς κινητό τηλέφωνο. Τελικά µε ανάγκασαν να αγοράσω µαντίλα. Κάποια άλλη µέρα είχα πάει βόλτα µε το αγόρι µου και µε συνέλαβαν πάλι. Με έκλεισαν σε κέντρο κράτησης για πέντε βράδια και µάλιστα ανάµεσα σε ανθρώπους που κατηγορούνταν για εγκληµατικές δραστηριότητες. Με ανάγκασαν να βγάλω τα ρούχα µου και µε έψαξαν σε κάθε σηµείο του κορµιού µου. Οι γονείς µου µε αναζητούσαν στα νοσοκοµεία για να δουν αν είµαι ζωντανή».

Η επικοινωνία µε τους φίλους και τους συγγενείς της στο Ιράν έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολη όσο περνούν οι µέρες και η πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι περιορισµένη. «Αισθάνοµαι πως όλοι είναι εξαντληµένοι και θυµωµένοι, ζητούν απαντήσεις και δεν κάνουν πίσω ούτε µπροστά στις σφαίρες. Οι άνθρωποι δεν νοιάζονται πια, στέκονται µπροστά στα όπλα και λένε: “Αν θέλετε, µπορείτε να µας σκοτώσετε όλους”. ∆εν έχουν µέλλον, δεν έχουν ζωή. Εχουν νικήσει τον φόβο. Ακριβώς το ίδιο συναίσθηµα είχα κι εγώ όταν προσπαθούσα να περάσω τα σύνορα. Οταν έχεις χάσει τα πάντα, κάθε ελπίδα, δεν φοβάσαι πια» εξηγεί η Χενταµέχ.