Όσο κρατάει ένας καφές με τον ερμηνευτή – τραγουδοποιό Ζαχαρία Καρούνη

Ο Ζαχαρίας Καρούνης δεν υπηρετεί το αμιγώς έντεχνο ή λαϊκό τραγούδι, αλλά ασχολείται εκτενώς με την παράδοση και τις εθνικές κουλτούρες. Τον ερωτώ αν αυτό είναι και ένας μοναχικός δρόμος, τον οποίο συνειδητά επίλεξε. «Ισχύει, γιατί έτσι έμαθα» μου απαντάει. «Ξεκίνησα από τη βυζαντινή μουσική σε ένα μικρό χωριό της Λακωνίας όπου η μοναδική καλλιτεχνική έξοδος μου ήταν να πηγαίνω στην εκκλησία και ν’ ακούω ήχους αρχέγονους που με συγκινούσαν. Ερχόμενος στην Αθήνα, γνώρισα τη Δόμνα Σαμίου και μπήκα στο περιβάλλον του Εθνικού Θεάτρου». 

Έχει σημασία να μείνουμε στη Δόμνα Σαμίου. Θυμάμαι κι εγώ την αείμνηστη πολλά χρόνια πίσω να μου μιλάει για την περίπτωση ενός εξαιρετικού μαθητή της, του Καρούνη. Γνωρίστηκαν το 1999 όταν σε μία ακρόαση της Ορχήστρας των Χρωμάτων με μικρασιατικά τραγούδια, στο Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη, είχαν πάει η Δόμνα Σαμίου μαζί με τη μουσικολόγο Μιράντα Τερζοπούλου και τον άκουσαν. Ύστερα από δύο χρόνια που η Σαμίου χρειάστηκε μία αντρική φωνή, του τηλεφώνησε. Σήμερα πιστεύει πως όλο αυτό τού δημιούργησε μπροστά του έναν μονόδρομο, άρα όντως θα χαρακτήριζε τον εαυτό του «μοναχικό καλλιτέχνη». Παρόλα αυτά μοναδικός σκοπός του είναι η αφοσίωση στη μουσική, εξ ου και καταπιάστηκε με πολλά και διαφορετικά είδη, οπερέτα, ρεμπέτικα – λαϊκά, μέχρι και θεατρικά τραγούδια.

Μία άλλη σημαντική συνάντηση στη ζωή του ήταν αυτή με τον μουσικολόγο, ερευνητή και συνθέτη Γιώργο Ε. Παπαδάκη που πέθανε το 2013. «Ήταν ο δεύτερος πατέρας μου» λέει συγκινημένος ο Καρούνης, «ο μέντορας μου και αυτός που με ανακάλυψε στο Εθνικό, όταν έκανε τη μουσική επιμέλεια στο ”Βίρα τις άγκυρες” κι εγώ τραγουδούσα». Ο Παπαδάκης τον μύησε στη συνέχεια σε πολλά μουσικά είδη, λόγω της στενής προσωπικής τους σχέσης.

Η δισκογραφία άνοιξε τις πόρτες της στον Καρούνη το 2003 μέσω των Ακροάσεων της Μικρής Άρκτου του στιχουργού – ποιητή Παρασκευά Καρασούλου. Τότε ηχογράφησε τα δύο πρώτα τραγούδια του, αν και ο πρώτος προσωπικός του δίσκος ήρθε το 2005. Είχε τίτλο «Σόλο» και περιείχε τραγούδια με τη φωνή του, συνοδεία ενός διαφορετικού οργάνου κάθε φορά. Έτσι είχε βγει και το «Μινόρε της αυγής» μόνο με μια φυσαρμόνικα, που ήταν πρόταση του συνθέτη Νίκου Μαμαγκάκη. Η συνεργασία του Καρούνη με τον Μαμαγκάκη διήρκεσε πολλά χρόνια. Πήγαινε καθημερινά από το home studio του και πειραματίζονταν πάνω σε διάφορες μουσικές. «Ήταν μεγάλο σχολείο για μένα η καθημερινή επαφή με έναν δημιουργό του διαμετρήματος του Μαμαγκάκη» παραδέχεται ο συνομιλητής μου. 

Χαρακτηριστικό του Καρούνη είναι το συνταξίδεμα του μέσα στα χρόνια με τους σημαντικότερους Έλληνες εκπροσώπους του τραγουδιού και του θεάτρου, από τη Δέσποινα Μπεμπεδέλη και τον Σταύρο Ξαρχάκο μέχρι τη Γιώτα Γιάννα και τον Γιώργο Νταλάρα. «Το κέρδος μου ήταν οι εμπειρίες, το να βλέπω πως δουλεύουν αυτοί οι μεγάλοι καλλιτέχνες και φυσικά το να με γνωρίσει περισσότερος κόσμος μέσα από τις εμφανίσεις μου στο πλευρό τους».

Εδώ και μία οκταετία εργάζεται ως ψάλτης σε εκκλησία. Δεν το βλέπει βιοποριστικά, ενώ σαφώς είναι, αφού το έκανε από μικρός, αλλά και κατά τα φοιτητικά του χρόνια στη θεολογική σχολή. Αρχικά δούλεψε ως ψάλτης σε εκκλησία, μετά ξεκίνησαν οι μουσικές σκηνές και δε γινόταν να το συνεχίσει, αλλά πριν οκτώ χρόνια τον ξανακάλεσαν από την ίδια εκκλησία για να γίνει Πρωτοψάλτης. Το σκέφτηκε καλά και δέχτηκε, αφού η όλη διαδικασία τον αναπαύει. Ποια είναι η σχέση του όμως με τα θεία, αν υποτεθεί πως οι σπουδαίοι βυζαντινοί ζωγράφοι ήταν σίγουρα ένθεοι; «Θα έλεγα πως κι εγώ, όπως όλοι οι άνθρωποι που δηλώνουν ένθεοι, περνάω φάσεις ακόμη και απιστίας με την έννοια της αμφισβήτησης. Η τέχνη με έφερε κοντά στην εκκλησία, εφόσον μέσα της συνυπάρχουν όλες οι μορφές τέχνης, η μουσική, η ποίηση, η ζωγραφική, η γλυπτική, ακόμη και το θέατρο». Για το θέατρο δεν το πολυκαταλαβαίνω, οπότε του ζητάω να μου το εξηγήσει καλύτερα. «Αν έρθει κάποιος να δει μια θεία λειτουργία» μου λέει, «θα δει πως τα πάντα είναι στημένα, σκηνοθετημένα. Υπάρχει η ίδια διάταξη μ’ αυτή του θεάτρου: Είναι οι ιερείς, ο χορός των ψαλτών που θυμίζει αρχαία τραγωδία και που υμνεί τον εορτασμό μιας συγκεκριμένης μέρας, και φυσικά το κοινό, οι θεατές. Αν το δεις τελείως στυγνά, καλλιτεχνικά και αφαιρέσεις το θεολογικό περίβλημα, είναι σαν να βλέπεις μία οποιαδήποτε παράσταση». Έχει δίκιο ο Καρούνης!

Μου συστήνει να μη δίνω σημασία στην τροπή των θρησκευτικών πραγμάτων τη σήμερον ημέρα, μια και ως θεολόγος βλέπει την απόλυτη παρέκκλιση από τον Λόγο του Χριστού. «Αν υποτεθεί πως ο Λόγος του Χριστού είναι ο μπούσουλας, εμείς έχουμε χάσει το μπούσουλα, που λένε. Πάρε τις πράξεις και τα λεγόμενα των ταγών της Εκκλησίας αυτή τη στιγμή και θα δεις πως δεν έχουν καμία σχέση μ’ αυτά τα πολύ απλά που δίδαξε ο Χριστός. Γιατί δε μπορούν να τα περάσουν στον κόσμο;» αναρωτιέται. «Μάλλον γιατί είναι φασίστες οι πιο πολλοί από δαύτους» του απαντώ κι εκείνος συμπληρώνει: «Η μόνη αιτία που βρίσκω γι’ αυτό είναι πως εθνικοποίησαν τον Λόγο του Χριστού. Η διδασκαλία του Χριστού ήταν παναθρώπινη και οικουμενική και αυτοί οι άνθρωποι την έκαναν εθνικιστική, κάτι που θεωρώ τραγικό λάθος»! 

Τον «πηγαίνω» στην παράσταση της Φιλιώς Χαϊδεμένου με τη Μπεμπεδέλη που έσπασε τα ταμεία! Δεν μπορώ να μη βάλω πάλι την Εκκλησία στην κουβέντα μας. Ο λόγος είναι πως ο Καρούνης που «τά’χει καλά» μαζί της, αξιοποίησε τη συγκεκριμένη «σχέση» του και στο δύσκολο θέμα της παραγωγής. «Έχω αρμονικότατη σχέση με ανθρώπους της Εκκλησίας» τονίζει ο Καρούνης, «που έχουν καθαρή ματιά πάνω στην ελληνική κοινωνία, αλλά και στον Λόγο, τον οποίο πρεσβεύουν και που έχει ως βασικό άξονα την αγάπη». Για την ακρίβεια, σπεύδει να μου εξηγήσει πως έχει επαγγελματική σχέση με έναν και μοναδικό εκπρόσωπο της Εκκλησίας, τον Μητροπολίτη του Ν. Ηρακλείου, όπου και ψέλνει. Όταν ανέλαβε ο συγκεκριμένος δεσπότης στο Ν. Ηράκλειο, ένας άνθρωπος πολύ μορφωμένος με σπουδές στο εξωτερικό, τον κάλεσε και του είπε πως θέλει να κάνει πράγματα για τον πολιτισμό. Συμφώνησαν πως ότι γίνει, θά’χει την αισθητική και την άποψη του Καρούνη, κι έτσι προχώρησαν. Ξεκίνησαν με δύο παραστάσεις στο Ηρώδειο και το Μέγαρο Μουσικής για τη Μικρά Ασία κι ύστερα ο Καρούνης πρότεινε τη «Φιλιώ Χαϊδεμένου», που την είχε συλλάβει ως ιδέα πριν λίγα χρόνια και την είχε καταθέσει μάλιστα στο Εθνικό Θέατρο. 

Τα τελευταία χρόνια, εξαιρουμένων δυο δίσκων του στη Μικρή Άρκτο – ο δεύτερος με τον συνθέτη Σπύρο Παρασκευάκο – εκδίδει ανεξάρτητα τους δίσκους του. Παρατηρεί το φαινόμενο πέντε – δέκα ατόμων που στηρίζονται από εταιρείες με σκοπό φυσικά το κέρδος των εταιρειών. «Από κει πέρα οι υπόλοιποι θέλουμε να δημιουργήσουμε και δημιουργούμε από μόνοι μας, προσπαθώντας να βρούμε τρόπους απ’ όπου το υλικό μας θα φτάσει στον κόσμο. Ένας τρόπος είναι το YouTube και τα social media, όπως και τα live». 

Ο Ζαχαρίας Καρούνης δηλώνει ενθουσιασμένος με το project που ετοιμάζουν αυτό τον καιρό από κοινού με τον στιχουργό Χ. Γ. Παπαδόπουλο. Λέγεται «Κέντρο περίθαλψης άγριων ζωών» και αναφέρεται σε ζωές ανθρώπων που έζησαν στο περιθώριο και που ποτέ δε γνώρισαν το σεβασμό και την αποδοχή της κοινωνίας. Στίχους έγραψε εξ ολοκλήρου ο Παπαδόπουλος, ενώ βασική ερμηνεύτρια είναι η Ηρώ Σαΐα με κάποιες συμμετοχές – εκπλήξεις, σαν αυτή του ερμηνευτή Χρήστου Γεροντίδη. «Δίσκο – διαμάντι» χαρακτηρίζει το project και με πείθει με το βλέμμα του! 

Σε συνέχεια αυτού που λέγαμε στην αρχή, αναφερόμαστε στα παραδοσιακά «Balkan» ιδιώματα στις δικές του συνθέσεις που ξεχωρίζουν σαν τη μύγα μες το γάλα συγκριτικά με την τρέχουσα δισκογραφική παραγωγή. «Αισθάνομαι ότι εκ φύσεως είναι δύσκολο αυτό που κάνω, απ’ την άλλη όμως βλέπω ένα κόσμο που διψάει πραγματικά για τέτοιου είδους δουλειές, κάτι που δεν είναι μόνο στη φαντασία μου. Αρέσει αυτό το άκουσμα και αυτό είμαι, αυτό βγαίνει από μέσα μου και αυτό έχω να δώσω». Το ίδιο ισχύει και για την παράσταση «Είμαι» εν είδει αυτοβιογραφίας του, βασισμένη στην απόλυτη ειλικρίνεια. 

Το τραγούδι, του οποίου το κλιπ προσφέρει κατ’ αποκλειστικότητα στο koutipandoras.gr, είναι σε μουσική δική του και στίχους του Παπαδόπουλου. Πρόκειται για ένα «Balkan τσιφτετέλι» που μέσα του κρύβει όλες τις αναμνήσεις του από το χωριό. Ένα τραγούδι που μπορεί να θυμίζει πανηγύρι κάτω από έναν πλάτανο στην πλατεία του χωριού. Θέλησε να εντάξει το κλιπ μέσα σ’ ένα κλίμα λαϊκής αγοράς που τον φέρνει πάλι κοντά στον τόπο καταγωγής του και στους απλούς λαϊκούς ανθρώπους. 

* Την Τετάρτη 5 Δεκεμβρίου ξεκινούν στο θέατρο «Σταθμός» (Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο), οι παραστάσεις του έργου «Είμαι» του Ζαχαρία Καρούνη σε σκηνοθεσία Χρήστου Δήμα. Κάθε Τετάρτη στις 18.30