Όσο κρατάει ένας καφές με την ποιήτρια Κατερίνα Θανοπούλου

Ποιήτρια, μαθηματικός ειδικής εκπαίδευσης και πολιτικοποιημένη στη μαχόμενη ριζοσπαστική Αριστερά, όπως αναγράφει η ίδια στο βιογραφικό της. Η δεύτερη ποιητική συλλογή της αποτελεί και το β' μέρος της δικής της «Τριλογίας της Μνήμης»

IMG 20181130 160247 HDR

Θέλω να της πω ότι είναι ένα από τα ελάχιστα φωτεινά πρόσωπα σ’ αυτή την πόλη, που σε κερδίζουν με το χαμόγελο και την αμεσότητα τους. Αναγκάζομαι ωστόσο να ξεκινήσω με κάτι πιο μελαγχολικό: Η ποιητική συλλογή της είναι αφιερωμένη «Στον σύντροφο και πολυαγαπημένο Παναγιώτη (Αν και έφυγε είναι πάντα εδώ)»«Καθετί που γεννά συναισθήματα, είτε πόνου και θλίψης, είτε το ανάποδο, χαράς δηλαδή, μπορεί κάλλιστα να γίνει αιτία για να γεννηθεί ένα ποίημα ή ένα τραγούδι» μου εξηγεί η Κατερίνα Θανοπούλου με τη μελαγχολία στα μάτια της εμφανέστατη παρόλα αυτά. Ο Παναγιώτης Παπαδάκης που χάθηκε πριν μερικά χρόνια υπήρξε ο μοναδικός σύζυγος της, με τον οποίο μεγάλωσαν σχεδόν μαζί, ένας «εξαιρετικός άνθρωπος, ιδεολόγος, οικονομολόγος, ακτιβιστής της ζωής με πολλά άρθρα του δημοσιευμένα την περίοδο της κρίσης σε περιοδικά και εφημερίδες. Ένας ενεργός εκπαιδευτικός, επίσης, σε ”δύσκολα” νυχτερινά σχολεία και με εξαιρετικές σχέσεις με τους ενήλικες μαθητές του».

Αν και κρατώ στα χέρια μου την ολοκαίνουργια ποιητική συλλογή της, το υλικό είχε γραφτεί τα τελευταία δύο χρόνια. Η πρώτη συλλογή της με ποιήματα, με τίτλο «Λαβύρινθος Μνήμη», είχε κυκλοφορήσει στα τέλη του 2015. «Είμαι πάνω από 21 ετών και το διαπιστώνει κανείς, βλέποντας με» λέει η Θανοπούλου, επιστρατεύοντας το χιούμορ της στην παρατήρηση μου ότι δεν είναι μία νεαρή ηλικιακά καλλιτέχνιδα. Το πρώτο της βιβλίο περιείχε ποιήματα απ’ όλη την περίοδο που γράφει, δηλαδή πάνω από 30 χρόνια συνολικά. Όταν της εμφανίστηκε η επιθυμία να «εκτεθεί», ακολούθησε μία περίοδος ενός έτους όπου και έκανε το λεγόμενο ξεσκαρτάρισμα. Ελάχιστα ποιήματα επιλέχθηκαν τελικά, ξαναδουλεύτηκαν και αποτέλεσαν τον κύριο κορμό του βιβλίου «Λαβύρινθος Μνήμη». Η πρώτη χιλιάδα εξαντλήθηκε και τώρα οδεύει προς τη δεύτερη ανατύπωση του, κάτι που η Θανοπούλου βρίσκει ιδιαίτερα τιμητικό. 

Της λέω πως σε τέτοιους δύσκολους καιρούς για ποιητές και όχι μόνο, εκείνη έχει τη μεγάλη τύχη να συνεργάζεται με τις εκδόσεις Άπαρσις και τον Γιώργο Ευσταθίου, απ’ όπου βγήκαν και τα δύο βιβλία της. «Οι εκδόσεις μας πραγματικά πάνε καλά και γι’ αυτό επεκταθήκαμε και στη μουσική με τα βιβλία – CD του Νότη Μαυρουδή και πιο πρόσφατα του Σταμάτη Κραουνάκη. Η συνεργασία μου με τον εκδοτικό οίκο σχετίζεται με πράγματα που με ενδιαφέρουν προσωπικά και που ως δουλειές έχουν κι ένα κοινωνικό αντίκτυπο, όπως η παράσταση ”Peace Talk” της Χριστιάνας Λαμπρινίδη. Νομίζω πως κι εγώ, όπως κι οι άλλοι συγγραφείς, νιώθουμε στις εκδόσεις Άπαρσις σαν να είμαστε στο σπίτι μας». Στο σημείο αυτό η Θανοπούλου τονίζει πως δεν θα άλλαζε ποτέ τον εκδοτικό της οίκο, καθώς ναι μεν είναι μικρός, αλλά ταυτόχρονα πολύ οργανωμένος με προσοχή στην προώθηση των βιβλίων και με ένα καλό δίκτυο διανομής. 

Όταν σχολιάζω πως είναι πολύ κοινωνική και δραστήρια, με «κόβει» απότομα με τη φράση «Άμα έχεις απώλειες»…Για να μην τις σκέφτεται, λοιπόν; «Εκεί καταλαβαίνεις το μικρό της ύπαρξης και της ζωής, τη σημασία του να ακούς, να συμμετέχεις, είτε αφορά τα κοινά, είτε ακόμα και φιλικές συναναστροφές». Πόση θλίψη μπορεί να κρύβεται πίσω απ’ την έντονη δραστηριότητα ενός ανθρώπου χωρίς αυτό να είναι απαραιτήτως κακό; «Μεγάλη θλίψη» μου απαντάει, «αλλά που έγκειται στην απογοήτευση για τα πράγματα: Αυτά που ελπίζεις ότι θα γίνουν και δεν γίνονται, ακόμη κι απ’ τους ανθρώπους τους ίδιους, μια κι οι άνθρωποι δεν είναι μόνο συλλογικότητες, αλλά και όντα αυθύπαρκτα. Ο θάνατος είναι ένα τετελεσμένο γεγονός που όλοι εξ ημών έχουμε περάσει, θλίψη όμως γεννάει και ο θάνατος που βλέπουμε καθημερινά γύρω μας. Ακόμη κι όταν ερχόμουν για να σε συναντήσω εδώ, στα γραφεία της εφημερίδας, το πέρασμα έξω από δεκάδες σπίτια με κόκκινα φώτα, ε δεν σου γεννάει και χαρά»…Σύμφωνα με τη Θανοπούλου υπάρχει η θλίψη που σε περιθωριοποιεί κι υπάρχει κι η θλίψη που τη μετουσιώνεις μαζί με τη χαρά σου. Εκεί απλά λες «C’ est la vie», γίνεται δηλαδή η αποδοχή της ζωής μέσα από τον πόνο. 

Δεν πιστεύει στη «γυναικεία ποίηση», ούσα γυναίκα η ίδια που προασπίζεται τα δικαιώματα των γυναικών. Προφανώς γράφει γυναικεία, αν και προτιμά τους χαρακτηρισμούς «ανθρώπινη» και «ουμανιστική γραφή» για τη δική της ποίηση. Θα ευχόταν να γίνει σταδικά άφυλη η γραφή της, να μπορούν να τη διαβάζουν και να την εισπράττουν εξίσου το ίδιο όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως φύλου. Τη ρωτάω αν είχαμε ποτέ στην Ελλάδα ξεκάθαρη γυναικεία ποίηση και με πηγαίνει στο φεμινιστικό κίνημα, τότε που βγήκαν εξαιρετικά κείμενα και ποιήματα από γυναίκες. Και σήμερα υπάρχει το ίδιο, αλλά όχι σε εκτενές επίπεδο, αφού οι ανάγκες υπαγορεύουν τη γραφή. Όσο ανεβαίνουν οι δράσεις και τα κινήματα, μοιραία θ’ αυξάνονται και τα ποιήματα.

Στη Θανοπούλου αρέσουν πολύ ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο Τάσος Λειβαδίτης και ο Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι – όχι τόσο τα «στρατευμένα» έργα του τελευταίου. Εκτιμά επίσης την ευαισθησία της Μαρίας Πολυδούρη και βρίσκει εξαιρετικό τον Κώστα Βάρναλη στα σκωπτικά του ποιήματα. Μα και η δική της ποίηση έχει χιούμορ, στοιχείο που επισημαίνει στο σημείωμα του, στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, και ο Βασίλης Κ. Καλαμαράς. Ανοίγει το βιβλίο στη σελ. 29 και μου διαβάζει το σύντομο ποίημα της με τίτλο «Ενδέχεται»: Μη μου χτυπάς τα μεσάνυχτα την πόρτα. Χτύπα μου τρεις εκεί που ήδη έχω χαθεί στο όνειρο και ενδέχεται να με συναντήσεις… Μια τραγουδιστική ροή διαθέτει το εν λόγω ποίημα, εκεί που άλλα έχουν ολόκληρες ρίμες. Όντως, κάποια ποιήματα της θα μπορούσαν να μελοποιηθούν και μου μιλάει για δύο σημαντικούς συνθέτες που της τό’χουν ήδη προτείνει.

«Ο καθένας βρίσκει τρόπους να ισορροπήσει στη ζωή, από το να καλλιεργεί τη γη και να βλέπει τα δέντρα να καρπίζουν μέχρι να γράψει ένα πολύ όμορφο άρθρο. Η έκφραση δεν υπαγορεύεται, αλλά προκύπτει» μου λέει η Θανοπούλου, αντικρούοντας μάλλον τη θλίψη που φέρνει η αδράνεια. Θυμάται που κάπνιζε ημερησίως πολλά πακέτα «Assos σκέτο». Σήμερα έχει κρατήσει δυο μεγάλες σακούλες γεμάτες πακέτα, στα τσιγαρόχαρτα των οποίων έγραφε τα ποιήματα της. Θέλει να μου πει πως η ανάγκη έκφρασης μπορεί να σε βρει παντού, απροετοίμαστο, μα που αν δεν σου βγει, τότε θ’ αρχίσεις νά’χεις έως και πρόβλημα διαβίωσης. 

Μόνο καλά λόγια έχει να πει για τον εικαστικό Παναγιώτη Σιάγκρη, που της χάρισε το υπέροχο εξώφυλλο του βιβλίου της και δύο άλλα σχέδια του. Γνωρίστηκαν σε μία εκδήλωση των εκδόσεων Άπαρσις στον παλιό σταθμό του ΟΣΕ και απ’ την πρώτη στιγμή είπαν ότι θα συνεργαστούν! Οι συναντήσεις φαίνεται πως παίζουν το σημαντικότερο ρόλο στη ζωή της. Ανατρέχει στην παρουσίαση της δεύτερης συλλογής της, την περασμένη Τετάρτη: «Ένας απ’ τους ανθρώπους που μίλησαν στην εκδήλωση και που χάζευα να τον ακούω ήταν ο Θανάσης Ν. Νιάρχος. Αισθάνθηκα πολύ μικρή απέναντι σ’ αυτά που μού’λεγε. Χαρακτήρισε ”μοντέρνα” τη γραφή μου, άρα δε φαίνονται οι όποιες επιρροές μου καθώς με διαβάζουν οι άλλοι. Είναι σαν να ξεκινά μια πρωτόλεια δημιουργία για μένα κάθε φορά»

Ικανοποιούν τη ματαιοδοξία μας τα καλά λόγια των άλλων; Η Θανοπούλου πιστεύει πως δεν πρέπει να είμαστε μόνο δέκτες, αλλά και πομποί, όταν βλέπουμε κάτι καλό οφείλουμε να το αναγνωρίζουμε και να το λέμε! «Ας είμαστε δοτικοί στη ζωή. Οι άνθρωποι που κρατούσαν το βιβλίο μου στην παρουσίαση ήταν παλιοί συνάδελφοι μου από τον ΟΑΕΔ, εμπειροτεχνίτες, μηχανικοί, εκπαιδευτικοί, περιφερειακοί σύμβουλοι μέχρι κι η κοπέλα που μου κάνει τα μαλλιά. Η κοπέλα αυτή που δεν είναι από Ελλάδα μού είπε ότι πρέπει να ξαναδιαβάσει και να μάθει καλά ελληνικά. Υπάρχει κάτι ωραιότερο απ’ αυτό;»

Δηλώνει εναντίον οποιασδήποτε πίστης, παρόλο που θέλει να λέει ότι ανήκει ακόμα στη μαχόμενη ριζοσπαστική Αριστερά. Η Αριστερά άλλωστε έχει να κάνει με τη συνείδηση του ανθρώπου και με την αίσθηση δικαίου. Παρατηρεί ακόμη τις εμφυλιοπολεμικές καταστάσεις που δηλητηριάζουν το χώρο της Παιδείας. «Δεν διανύουμε τη χειρότερη περίοδο» παραδέχεται με έναν αέρα αισιοδοξίας, «γιατί ζήσαμε και εποχές μεταδικτατορικές που τα σχολεία ήταν χωρισμένα σε αρρένων και θηλέων. Ακόμη και τη δεκαετία του ’80 τα πράγματα ήταν τρομερά συντηρητικά στην παιδεία. Ας πούμε ότι περνάμε μια μεταβατική περίοδο, όπου βρίσκεται μια σοβαρή αφορμή για να διχάσει μαθητές. Κι εκεί έρχεται ο σατράπης, ο περίεργος, ο φασίστας και χύνει το δηλητήριο του. Να το έλλειμμα της Αριστεράς! Έρχεται ο φασίστας ως ”σωτήρας” και τα παιδιά λένε κάτι πολύ απλοϊκό: ”Μη μου πάρεις την πατρίδα μου”. Δηλαδή αν κλείσουν όλα τα σχολεία της χώρας, θ’ αλλάξει όνομα η τοποθεσία;»

Η ζωή επιβάλλει την ποίηση, σύμφωνα με τη Θανοπούλου. Τα καλά ποιήματα δεν γράφονται σε εποχές παχιών αγελάδων, αφού όταν είσαι «κάτω» θα πας ή στην τραγουδίστρια με το κόκκινο μίνι ή σε μία ανάταση. Η ποίηση δεν πρέπει νά’ναι κλεισμένη σε πέντε ντουβάρια, απευθυνόμενη σε μία αριστοκρατία διανοούμενων. Η ποίηση πρέπει να λαλιέται, να κυκλοφορεί, να λειτουργεί ως παρέα και συντροφιά. 

Η συζήτηση με την ποιήτρια Κατερίνα Θανοπούλου φτάνει στο τέλος της με τα σχέδια της για ένα τρίτο βιβλίο, που έχει ήδη έτοιμο κατά το ήμισυ. Ο συνάδελφος της, ποιητής Κώστας Καρτελιάς, επισήμανε πρώτος το τρίπτυχο του έργου της. Δεν έχει βρει ακόμα το επίθετο που θα συνοδεύει τη Μνήμη στον τίτλο, αλλά εύχεται να είναι καλό και να συνδέεται νοηματικά με το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής. 

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

6167665

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

«Ουδέποτε, δόθηκε καμία εντολή για συγκάλυψη», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοιτώντας τους συγγενείς των θυμάτων

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

InCollage 20240328 205245331

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

O Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται πως «παραίτησε» τους δύο στενούς του συνεργάτες προκειμένου να μην απολογηθεί…