«Ορέστεια» 9ης διάστασης

Η Κασσάνδρα παίρνει τη μορφή του καπετάνιου του ΕΛΑΣ Αρη Βελουχιώτη. Οι Ερινύες κάνουν την εμφάνισή τους σε μια μικροαστική κουζίνα την ώρα του πρωινού καφέ. Τα νοήματα που εγκολπώνεται η «Ορέστεια» του Αισχύλου είναι τόσο πυκνά που μπορούν να δημιουργήσουν τις πιο απροσδόκητες συναντήσεις και ιστορίες. Με αφορμή την έκθεση «Oresteia Reversed» στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, 22 καλλιτέχνες από τον χώρο των κόμικ αποδομούν την αρχαία τραγωδία και επανεξετάζουν με τη δική τους ματιά έννοιες όπως δίκαιο, δικαιοσύνη, πόλις, πολίτης, αυτοδικία, νέμεσις, ύβρις και δημοκρατία. Μιλήσαμε με δύο από αυτούς για τους χαρακτήρες της τραγωδίας που τους ενέπνευσαν, τα έργα που θα παρουσιαστούν στην έκθεση και την τέχνη του κόμικ που αποτελεί δυναμικό πεδίο συλλογής εμπειριών, κοινωνικών σχέσεων και βιωμάτων.

Ο κομίστας Θανάσης Καραμπάλιος γοητεύτηκε ιδιαίτερα από τον χαρακτήρα της Κασσάνδρας, της «καταραμένης» μάντισσας της Τροίας που τελικά βρήκε τραγικό θάνατο. «Οταν διάβασα την ιστορία της και άρχισα να μελετάω το υλικό εντυπωσιάστηκα παρόλο που ο ρόλος της δεν είναι πρωταγωνιστικός στην “Ορέστεια”. Με αφορμή αυτό το ερέθισμα γεννήθηκε μέσα μου ένας παραλληλισμός με την ιστορία του Αρη Βελουχιώτη, ο οποίος είχε προβλέψει την ήττα του κινήματος και την πορεία του κομμουνιστικού κόμματος, αλλά οι θέσεις του δεν εισακούστηκαν ποτέ. Το ίδιο συνέβη και με την Κασσάνδρα. Προσπάθησε να πείσει τους Τρώες ότι ο Πάρης και ο έρωτάς του για την Ωραία Ελένη θα αποτελούσαν το εφαλτήριο για τον αφανισμό της πόλης τους. Το τέλος της μάντισσας ήταν φρικτό. Ενώ είχε την ευκαιρία να δικαιωθεί σε προσωπικό επίπεδο και να ζήσει δίπλα στον Αγαμέμνονα, τον μεγαλύτερο βασιλιά της εποχής, δολοφονήθηκε από την Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της τον Αίγισθο μόλις έφτασε στο Αργος. Από την άλλη πλευρά, ο Αρης Βελουχιώτης εμπιστεύτηκε το ένστικτό του και προσπάθησε, κόντρα στις συνθήκες της εποχής του, να ξεκινήσει κάτι μεγάλο και να ξεσηκώσει τον κόσμο, τελικά όμως έμεινε μόνος του και έδωσε τέλος στη ζωή του. Κατά τη γνώμη μου, είναι η πιο γοητευτική προσωπικότητα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Με τίποτε δεν περνάει απαρατήρητος. Γι’ αυτό έχει τόσους θαυμαστές αλλά και αρκετούς επικριτές» αναφέρει στο Documento.

Ιστορίες μακριά από φολκλόρ και εθνικισμούς

O Θ. Καραμπάλιος πιστεύει ότι οι αρχαίες τραγωδίες παράγουν πρότυπα και μύθους δημιουργώντας ερεθίσματα που είναι απολύτως αναγκαία στη σύγχρονη εποχή. «Είναι σημαντικό να κοιτάξουμε προς τα πίσω και να μελετήσουμε το παρελθόν όχι με τη λογική του φολκλόρ ή της εθνικιστικής προσέγγισης, αλλά με σκοπό να ανακαλύψουμε αυτά που έχουν να μας πουν τα αρχαία κείμενα. Η οικονομική κρίση προφανώς έχει επηρεάσει και τον χώρο του πολιτισμού. Τα πιτσιρίκια ονειρεύονται να γίνουν influencer στο Instagram ή YouTuber. Γι’ αυτούς τους λόγους δεν ωφελεί να αντιμετωπίζουμε τα έργα αυτά μουσειακά». 

Ο δημιουργός γοητεύεται από πραγματικά ιστορικά πρόσωπα και κοινωνικές αναπαραστάσεις. Πρόσφατα μάλιστα δημιούργησε τη σειρά κόμικ με τίτλο «1800» στην οποία επιχειρεί να αποτυπώσει την καθημερινότητα στα προεπαναστατικά χρόνια. Οι καπεταναίοι, οι κλέφτες και οι αρματολοί πρωταγωνιστούν στις ιστορίες του. Πιστεύει ότι η τέχνη του κόμικ έχει τη δυναμική να αρθρώσει λόγο και να στείλει μηνύματα με πολύ απλά υλικά. «Υπάρχουν εξαιρετικοί δημιουργοί σήμερα. Με ένα καλό σκιτσάκι και μια ατάκα βάζουν απέναντί τους την εξουσία και την αποδομούν. Η τέχνη του κόμικ έχει αναβαθμιστεί πολύ στην Ελλάδα. Αν πιάνει το χέρι σου, μπορείς να δημιουργήσεις μια δική σου “ταινία” χωρίς μεγάλο κόστος. Ας μην ξεχνάμε ότι τα κόμικ αποτέλεσαν ένα από τα πρώτα είδη λαϊκής κατανάλωσης».

Οι Ερινύες καταδιώκουν τον κόσμο της Δύσης

Ο Δημήτρης Αναστασίου είναι ζωγράφος και κομίστας και με αφορμή την «Ορέστεια» δημιούργησε μια ιστορία χρησιμοποιώντας το αρκτικόλεξο WASP (λευκός Αγγλοσάξονας προτεστάντης), που συμβολίζει την κυρίαρχη μορφή του δυτικού κόσμου. «Με ενέπνευσε η πρώιμη μορφή της τραγωδίας που βασίζεται μόνο σε έναν ηθοποιό και στον χορό. Το γεγονός μάλιστα ότι ο ηθοποιός ονομάζεται υποκριτής γέννησε στο μυαλό μου αρκετούς συνειρμούς. Η θεατρική σκηνή μου είναι μια μικροαστική κουζίνα. Στη θέση του χορού έχω τοποθετήσει ένα ραδιόφωνο» λέει στο Documento. O δημιουργός πιστεύει ότι ανάμεσα στον ηθοποιό και τον χορό δημιουργείται ένα δίπολο που κινείται ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο, ανάμεσα στην ατομική και τη συλλογική ταυτότητα. «Το δημόσιο εισβάλλει στον ιδιωτικό χώρο. Οι ειδήσεις που ακούει ο ηθοποιός από το ραδιόφωνο ξεκινάνε με υποσχέσεις για μια καλύτερη κοινωνία από την πολιτική ηγεσία, ενώ στη συνέχεια αναφέρονται σε πραγματικές πράξεις που βασίζονται στη βία και την κοινωνική ανισότητα. Ξαφνικά μέσα από το γάλα που πίνει ο ηθοποιός ξεπηδάει μία σφήκα. Η σφήκα είναι ένας σύγχρονος Ορέστης και οι Ερινύες κάτι εξωτερικό που τον καταδιώκει, ενώ θα μπορούσε να καθρεφτίζεται εκεί και ο ίδιος του ο εαυτός».

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Αναστασίου, ο άνθρωπος είναι βαθιά μέσα του κοινωνικό ον που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τον κόσμο μόνο σε σχέση με τον «άλλο» και τον περίγυρό του. «Στις μέρες μας με την πύκνωση του χώρου και την εξέλιξη της τεχνολογίας η συνθήκη αυτή λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν μια μόνιμη σχέση επίγνωσης και σύνδεσης με πράγματα που συμβαίνουν στην άλλη άκρη του κόσμου. Ο χώρος που στον αρχαίο κόσμο θεωρούνταν μια λαμπερή πόλη, σήμερα είναι ένα μικρό χωριό. Μιλάμε πλέον για πολύ διαφορετικό κόσμο». Πιστεύει ότι ενώ η τέχνη του κόμικ ήταν αρκετά υποτιμημένη, αρχίζει να βρίσκει την ταυτότητά της τα τελευταία χρόνια. «Ως υβριδική μορφή τέχνης το κόμικ έχει σπουδαία πλεονεκτήματα ακριβώς γιατί συνδυάζει εικόνα και λόγο. Η αφήγηση ενδιαφέρει την ανθρωπότητα. Η αυτοκατανόησή της εκπληρώνεται μέσα από ιστορίες, από τα αρχαία κείμενα όπως ήταν η Βίβλος μέχρι τα πιο σύγχρονα έργα. Το κόμικ έχει τη δυναμική να διηγείται ιστορίες με καλλιτεχνικό τρόπο. Είναι στην πραγματικότητα υψηλή μορφή τέχνης, όσο βέβαια μπορούμε να μιλήσουμε για κάτι τέτοιο στην εποχή του μεταμοντέρνου».

Οι συντελεστές

Η έκθεση αποτελεί μέρος των δράσεων του ερευνητικού και καλλιτεχνικού προγράμματος «Μεγάλες αφηγήσεις – Η επιστροφή» και την επιμέλειά της έχει η καλλιτεχνική του σύμβουλος, εικαστικός Καλλιόπη Λιαδή.

– Η κεντρική εικόνα είναι δημιουργία του Θωμά Βαλιανάτου. 

– Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Docville της εφημερίδας Documento (25/08,2019). 

Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Ρενέ Αγγελίδου (Fokshee), Δήμητρα Αδαμοπούλου, Δημήτρης Αναστασίου, Θωμάς Βαλιανάτος, BLEΣΣΕD, Γιάννης Γαλαίος, Γεωργία Ζάχαρη, Αυγή Κανάκη, Βάλια Καπάδαη, Θανάσης Καραμπάλιος, Θωμάς Κεφαλάς, Kristanz, Δέσποινα Μανώλαρου, Γιώργος Μικάλεφ, Mekl, Μάριος Μπόρας, No Budget Epics, Αλκυόνη Παπακωνσταντοπούλου (Poisoner), Μιχάλης Σιγάλας, Στέλλα Στεργίου, Νίκος Τσουκνίδας – Μαρία Καραζάνου, Ρομπέρτα Γιαϊτζόγλου Watkinson.  

INF0

Εγκαίνια: Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου στις 20.00

Ωρες λειτουργίας: καθημερινά και Σαββατοκύριακα 18.00-22.00

Είσοδος ελεύθερη

Πληροφορίες:

ancientdrama.gr