Όποιος πρόλαβε…το εμβόλιο είδε

Παρά τις επανειλημμένες αναφορές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας πως το εμβόλιο -όποτε αυτό κατασκευαστεί και είναι έτοιμο προς μαζική παραγωγή- θα είναι «παγκόσμιο δημόσιο αγαθό», οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν ήδη σπεύσει να συνάψουν συμβάσεις με φαρμακευτικούς κολοσσούς για να «καπαρώσουν» δεκάδες εκατομμύρια εμβόλια μόνο για τους δικούς τους πολίτες.

Ζήσε κι άσε τους άλλους να πεθάνουν… Τον τίτλο του γνωστού μυθιστορήματος του Ιαν Φλέμινγκ «Live and Let Die», όπου βασίστηκε η ομώνυμη κινηματογραφική ταινία του Τζέιμς Μποντ, φέρνει στον νου η ανελέητη μάχη στην οποία έχουν αποδυθεί οι πλούσιες χώρες του πλανήτη, με λάφυρο όχι απλά την ανάπτυξη αλλά και την εξασφάλιση μεγάλων αποθεμάτων έστω και πειραματικών εμβολίων κατά της νόσου Covid-19, με ορατό κίνδυνο να αφήσουν τα φτωχότερα κράτη στα κρύα του… ιού.

«Πατούν επί πτωμάτων στον κόσμο των εμβολίων κατά της Covid-19», έγραφε τις προάλλες εκτενές ρεπορτάζ του Reuters, που τιτλοφορούνταν εύγλωττα «Εθνικισμός των εμβολίων: Είναι κάθε χώρα για την πάρτη της;». Καθώς η διεθνής κούρσα για την ανάπτυξη εμβολίων κορυφώνεται, κλιμακώνεται ταυτόχρονα και ο φόβος υγειονομικών υπηρεσιών σε παγκόσμιο επίπεδο που καταστρώνουν σχέδια ευελπιστώντας για μαζική αγορά και δίκαιη κατανομή τους σε όλη την υφήλιο. Παρότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) λέει και ξαναλέει πως ένα εμβόλιο συνιστά «παγκόσμιο δημόσιο αγαθό», εύπορες χώρες έχουν βαλθεί να προχωρήσουν μονομερώς, κλείνοντας συμφωνίες με φαρμακοβιομηχανίες για να μαζέψουν… καβάτζα εκατομμυρίων δόσεων υποψήφιων εμβολίων μόνο για τους πολίτες τους. Οι άλλοι, κοινώς, ας κόψουν τον λαιμό τους.

Τα αλλεπάλληλα αυτά ντιλ που κάνουν εσχάτως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρωπαϊκή Ενωση (ως πιο κραυγαλέα παραδείγματα) με εταιρείες όπως οι Pfizer, BioNtech, AstraZeneca και Moderna υπονομεύουν την παγκόσμια κινητοποίηση κατά της πανδημίας, βροντοφωνάζουν οι ειδήμονες. «Το να συνάπτει ο καθένας διμερείς συμφωνίες δεν είναι ο τρόπος για να βελτιστοποιηθεί η κατάσταση», υπογραμμίζει ο επιδημιολόγος Σεθ Μπέρκλεϊ, διευθύνων σύμβουλος της Συμμαχίας για τα Εμβόλια GAVI, που ηγείται του προγράμματος COVAX -για ταχεία και δίκαιη παγκόσμια πρόσβαση στα εμβόλια κατά του νέου κορονοϊού- μαζί με τον ΠΟΥ και τη Συμμαχία για τις Καινοτομίες Επιδημιολογικής Ετοιμότητας (CEPI).

Σαν αρπακτικά

Αυτή τη βδομάδα η Pfizer ανήγγειλε πως βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. και αρκετά κράτη-μέλη της για να τους προμηθεύσει με το εμβόλιο που αναπτύσσει. Ενεργώντας ως αρπακτικό, όπως κάνουν αντίστοιχα και άλλες εύπορες χώρες, το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε με τη σειρά του την Τετάρτη πως έκλεισε συμφωνία για να εξασφαλίσει σημαντικές ποσότητες πιθανών εμβολίων από τις φαρμακοβιομηχανίες GlaxoSmithKline και Sanofi.

Τέτοιες κινήσεις θα φουντώσουν περαιτέρω «τoν παγκόσμιo ανταγωνισμό για συσσώρευση εμβολίων από πλούσιες χώρες» και θα τροφοδοτήσουν «μια επικίνδυνη τάση εθνικισμού για τα εμβόλια», καταγγέλλουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Διάχυτη είναι άλλωστε η ανησυχία πως θα επαναληφθούν όσα συνέβησαν στη διάρκεια της πανδημίας του ιού H1N1 το 2009-2010, όταν ευκατάστατα κράτη έσπευσαν να αγοράσουν τα διαθέσιμα αποθέματα εμβολίων, στερώντας τα αρχικά από φτωχότερες χώρες που τα είχαν εξίσου ανάγκη. Τότε, καθώς η συγκεκριμένη νόσος αποδείχτηκε ηπιότερη του αναμενόμενου και η πανδημία τελικά έφθινε, ο αντίκτυπος στον απολογισμό κρουσμάτων και θυμάτων από την ανήθικη ανισομέρεια στις προμήθειες εμβολίων ήταν περιορισμένος.

Ο νέος κορονοϊός ωστόσο αποτελεί σαφώς μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα. Το να αφεθούν λοιπόν εκατοντάδες εκατομμύρια άτομα χωρίς πρόσβαση σε εμβόλιο δεν θα έχει μόνο θανάσιμες επιπτώσεις, αλλά θα εντείνει και την οικονομική καταστροφή που προκαλεί αυτή η πανδημία.

«Υπάρχει ο κίνδυνος ορισμένες χώρες να κάνουν ακριβώς αυτό που φοβόμαστε, το οποίο είναι “ο καθένας για τον εαυτό του”», επισημαίνει η Γκέιλ Σμιθ, πρώην επικεφαλής της Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης των Ηνωμένων Πολιτειών και διευθύνουσα σύμβουλος της One Campaign, μη κερδοσκοπικής οργάνωσης για την εξάλειψη της φτώχειας και των αποτρέψιμων ασθενειών.

Περισσότερες από 75 εύπορες χώρες, ανάμεσά τους και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να χρηματοδοτήσουν το πρόγραμμα COVAX. Ωστόσο, όπως καταγγέλλει η GAVI, ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία δεν έχουν προβεί σε ανάλογη κίνηση – ούτε καν για το θεαθήναι. Παράλληλα δε πηγή από την Ε.Ε. ανέφερε στο Reuters την περασμένη βδομάδα πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που ηγείται των συνομιλιών με τις φαρμακοβιομηχανίες, έχει συστήσει στα κράτη-μέλη να μην αγοράσουν εμβόλια κατά της Covid-19 μέσω του COVAX. «Εχω θορυβηθεί», λέει ο Τόμας Μπόλικι, διευθυντής του παγκόσμιου υγειονομικού προγράμματος στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων. «Αυτό που συμβαίνει με μια χούφτα κρατών, που κλειδαμπαρώνουν αποθέματα εμβολίων, ανταγωνίζεται πολυμερείς συμφωνίες για προμήθειες. Στο κάτω κάτω της γραφής, η παρασκευή εμβολίων έχει πεπερασμένες δυνατότητες. Μπορείς να τη διευρύνεις, αλλά τόσο όσο».

Το καλό σενάριο

Ειδικοί εκτιμούν ότι η ανθρωπότητα μπορεί να τρέφει βάσιμες ελπίδες για διάθεση δύο δισεκατομμυρίων δόσεων εμβολίων μέχρι τα τέλη του 2021, αν αρκετά από όσα αναπτύσσονται ταχύτατα αποδειχτούν αποτελεσματικά και ασφαλή στις προχωρημένες κλινικές δοκιμές που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Στόχος του COVAX είναι να διανείμει δόσεις σε τουλάχιστον 20% των πληθυσμών των χωρών-μελών του. Σε περίπτωση όμως που οι εγωκεντρικές χώρες επιμείνουν εθνικιστικά και τρέξουν να τις εξασφαλίσουν για να καλύψουν μόνο τον δικό τους πληθυσμό -αντί να τις μοιραστούν με άλλα κράτη, ώστε να προφυλαχτούν πρωτίστως, χωρίς γεωγραφικές διακρίσεις, οι ευάλωτες ομάδες πληθυσμού και το υγειονομικό προσωπικό- η πανδημία δεν θα μπορέσει να τεθεί υπό έλεγχο.

«Αν προσπαθούσες, για παράδειγμα, να εμβολιάσεις σύσσωμες τις Ηνωμένες Πολιτείες και ολόκληρη την Ε.Ε. με δύο δόσεις, θα έφτανες περίπου σε 1,7 δισεκατομμύριο δόσεις. Κι αν αυτός ήταν σχεδόν ο συνολικός αριθμός διαθέσιμων δόσεων, δεν θα ξέμεναν και πολλές για τους υπόλοιπους», αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος της GAVI. Στην περίπτωση που λιγοστές ή ακόμα και 30 με 40 χώρες αποκτήσουν εμβόλια αλλά πάνω από 150 δεν τα καταφέρουν, «τότε η πανδημία εκεί θα οργιάσει. Αυτός ο ιός κινείται σαν αστραπή. Θα καταλήξεις άρα σε μια κατάσταση στην οποία δεν θα μπορείς να επιστρέψεις στην κανονικότητα. Δεν θα μπορείς να έχεις εμπόριο, τουρισμό, ταξίδια, αν δεν καταφέρεις να επιβραδύνεις την πανδημία συνολικά» και παγκόσμια. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ένα: εκτός των άλλων, ο εθνικισμός βλάπτει σοβαρά και την υγεία και το καλό της ανθρωπότητας.

Πηγή: efsyn.gr