Όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για το νουάρ της Ισλανδίας

Παρότι αρκετές φορές έχουν κοινά στοιχεία, όπως ο μοναχικός «καταραμένος» ντετέκτιβ, η άγρια φύση των εγκλημάτων ή το παγωμένο σκηνικό των πόλεων του ευρωπαϊκού βορρά, οι διαφορές τους είναι μεγάλες, καθώς περιγράφουν εντελώς διαφορετικές κοινωνίες.

Ενώ στη σουηδική και στη νορβηγική αστυνομική λογοτεχνία οι υποθέσεις συνήθως αφορούν το οργανωμένο έγκλημα, στην ισλανδική το έγκλημα έχει κατά βάση ψυχολογικές προεκτάσεις. Κύρια εκπρόσωπος του είδους εξακολουθεί να παραμένει η Ίρσα Σιγκουρδαρντότιρ. Είναι εκείνη που έβαλε στον χάρτη του αστυνομικού μυθιστορήματος την Ισλανδία για πολλούς αναγνώστες που προέρχονται όχι μόνο από την Ευρώπη αλλά και την Τουρκία, το Ισραήλ και την Κίνα.

Η φήμη της ξεπέρασε τα σύνορα της χώρας της όταν σταμάτησε να γράφει παιδικά βιβλία και δημοσίευσε το 2005 το πρώτο μέρος της σειράς έξι βιβλίων με ηρωίδα τη δικηγόρο Θόρα Γκουντμουνσντότιρ. Εκτός Ισλανδίας λανσαρίστηκε ως «βασίλισσα του ισλανδικού crime fiction» σε μια άτυπη κούρσα στην οποία βασιλιάς του nordic αστυνομικού ήταν ο Σουηδός Στιγκ Λάρσον. Η ίδια στην πραγματικότητα καθόλου δεν ασχολείται με όλα αυτά. Μάλιστα κατά καιρούς έχει δηλώσει ότι δεν θεωρεί ότι ανήκει στον κύκλο των συγγραφέων του nordic noir. «Γράφω ό,τι θέλω να γράψω, με τον τρόπο που θέλω, πιθανότατα επηρεασμένη από τις ρίζες μου» λέει χαρακτηριστικά.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά το βιβλίο της «Τόπος εκτέλεσης» (Εκδόσεις Μεταίχμιο, μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς), η τέταρτη περιπέτεια του ντετέκτβ Χούλντα και της ψυχολόγου Φρέιγια, με θέμα την υπόθεση της άγριας δολοφονίας ενός πλούσιου επενδυτή, ο οποίος βρίσκεται κρεμασμένος σε έναν παλιό τόπο εκτελέσεων στο πεδίο λάβας του Γκάλγκαχρον, ο οποίος πλέον αποτελεί τουριστικό σημείο. Η υπόθεση περιπλέκεται όταν η αστυνομία βρίσκει στο σπίτι του ένα παιδί, οι γονείς του οποίου αγνοούνται. Το βιβλίο ξεκινά με το σοκ της ανακάλυψης του πτώματος για να εξελιχθεί σε μια σειρά αποκαλύψεων και ανατροπών, όχι τόσο καταιγιστικών όσο στη «Λύτρωση» (το προηγούμενο βιβλίο της συγγραφέα), όμως ουσιαστικών και δοσμένων με ωραίο ρυθμό.

Από τους συγγραφείς της ισλανδικής αστυνομικής σχολής που θα μας απασχολήσει αρκετά στο μέλλον είναι ο Ράγκναρ Γιόνασον. Εμφανίστηκε στην αστυνομική λογοτεχνία το 2009 με τη Φάλτσα νότα (Fölsk Nóta), ενώ με το «Snjóblinda» το 2010 (κανένα από τα δύο δεν έχει μεταφραστεί ακόμη στα ελληνικά) εισήγαγε τη σειρά έξι ιστοριών της «Σκοτεινής Ισλανδίας». Πρόσφατα κυκλοφόρησαν στη χώρα μας δύο βιβλία του από τη δεύτερη σειρά του, τη «Κρυφή Ισλανδία», στην οποία κεντρική ηρωίδα είναι η επιθεωρήτρια  της Ισλανδικής Αστυνομίας Χούλντα Χερμανσντότιρ, η οποία πενθεί για την προηγούμενη ζωή της που χάθηκε απρόσμενα, ενώ ταυτόχρονα έχει να διαχειριστεί το γεγονός της δύσκολης σχέσης με τη μητέρα της και της έλλειψης πατέρα με την οποία μεγάλωσε.

Στο «Σκοτάδι» (εκδόσεις Καστανιώτη, μτφρ. από τα ισλανδικά Βίκυ Αλυσσανδράκη), το πρώτο βιβλίο της σειράς που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ισλανδία το 2015, η Χούλντα στα 64 της, λίγο προτού συνταξιοδοτηθεί καλείται να ξανανοίξει την υπόθεση δολοφονίας μιας νεαρής Ρωσίδας μετανάστριας που είχε αρχειοθετηθεί ως αυτοκτονία. Το μυθιστόρημα, που εστιάζει στο θέμα των μεταναστών και τα προβλήματα της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, συμπεριλήφθηκε από τους Times στα 100 καλύτερα αστυνομικά που έχουν κυκλοφορήσει από το 1945, ενώ έχει ανακοινωθεί από το CBS η τηλεοπτική μεταφορά του.

Το δεύτερο της σειράς με τίτλο «Το νησί» (εκδόσεις Καστανιώτη, μτφρ. από τα ισλανδικά Βίκυ Αλυσσανδράκη) έχει θέμα την εκδρομή τεσσάρων παλιών φίλων σε ένα απομακρυσμένο νησί στ’ ανοιχτά των νότιων ακτών της Ισλανδίας για να γιορτάσουν την επανασύνδεσή τους. Το πρωί προτού επιστρέψουν στην πόλη μια κοπέλα από την παρέα βρίσκεται νεκρή, πιθανότατα θύμα δολοφονίας. Στην έρευνά της, η Χούλντα Χερμανσντότιρ, θα έρθει αντιμέτωπη με μια παλιότερη υπόθεση δολοφονίας στο ίδιο σημείο.

Ο Γιόνασον εστιάζει εδώ στα σκοτάδια του μυαλού των ηρώων και τα μεταξύ τους μυστικά, ενώ χειρίζεται με λεπτότητα θέματα ψυχολογικής φύσεως τα οποία σχετίζονται με την υπόθεση. Δικαίως θεωρείται ο ανανεωτής της nordic σχολής, καθώς την οδηγεί σε πιο ανθρωποκεντρική και εσωτερική κατεύθυνση, εστιασμένη στη λύση του γρίφου και όχι στην –σε αρκετές περιπτώσεις σχεδόν σαδιστική– περιγραφή του εγκλήματος. Δεν είναι τυχαίο ίσως το γεγονός ότι σε ηλικία μόλις 17 χρόνων ασχολήθηκε με τη μετάφραση του έργου της Άγκαθα Κρίστι στα ισλανδικά.