Οι πρόσφυγες που έγιναν εκπαιδευτές στο πρόγραμμα της Μπαρτσελόνα

Ο Μοχάμεντ Ρέζα Χοσεϊνί γεννήθηκε ως πρόσφυγας στο Ιράν, αφού οι γονείς του είχαν φύγει από το Αφγανιστάν τον καιρό της σοβιετικής κυριαρχίας. Έμαθε, από παιδί, να ζει ως πρόσφυγας: Να μην έχει τα ίδια δικαιώματα με τα υπόλοιπα παιδιά, να στερείται βασικών παροχών λόγω της δύσκολης οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς του που είχε εννιά παιδιά. Στα 11 του έπιασε να δουλεύει στην κλωστοϋφαντουργία και ήταν μια ασπρόμαυρη μπάλα αυτή που του έδινε κουράγιο για την επόμενη μέρα. Κάποια στιγμή, έχοντας εξαντλήσει τα όριά τους, έψαξαν μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη. Μουσκεμένες βραδιές στα σύνορα με την Τουρκία, απώλεια αποσκευών, κρατητήριο, δουλέμποροι, χλεύη από τις λιμενικές αρχές της Τουρκίας, που υποτίθεται ότι θα τους προστάτευαν. Κι έπειτα εννιά μήνες στη ντροπή των δομών φιλοξενίας της Λέσβου.

 Ο Χουσεΐν Αμπάς, από την πλευρά του, βίωσε μια παιδική ηλικία υπό κατοχή. Στην Παλαιστίνη, στη μαρτυρική Τζενίν. Μεγάλωσε με μια μόνιμη απειλή, με τον θάνατο να γίνεται συνήθεια. Το δικό του ταξίδι προς την Ελλάδα ξεκίνησε όταν ήταν 22 χρονών από την Ιορδανία, μετά την Τουρκία και στις 16 Ιανουαρίου του 2016 έφτασε στη Σάμο. Το πλεούμενο, στο οποίο επιβιβάστηκε ήταν από τα τυχερά, όπως άλλωστε και του φίλου του, πλέον, από το Αφγανιστάν. Aπό εκεί, βρέθηκε στην Αθήνα, σε μια σκηνή υπό άθλιες συνθήκες.  Η αγάπη του για το ποδόσφαιρο τον έκανε να αναζητήσει έναν τρόπο για να παίξει.

Σταυροδρόμι ελπίδας

Οι μοίρες των δύο προσφύγων συναντήθηκαν στην Ελπίδα Προσφύγων. Πρόκειται για την ποδοσφαιρική ομάδα της βραβευμένης ΜΚΟ «Οργάνωσης Γης». «Θέλουμε να δώσουμε την ευκαιρία και να διευκολύνουμε εκείνους που ενδιαφέρονται, να γίνουν μέλη μιας οργανωμένης προσπάθειας στο χώρο του ποδοσφαίρου, που είναι στην πραγματικότητα, μία παγκόσμια γλώσσα, την οποία όλοι καταλαβαίνουν και δέχονται», έλεγε ο εκ των ιδρυτών της, Πέτρος Κόκκαλης. Παράλληλα, η «Οργάνωση Γη» σε συνεργασία με το Ίδρυμα της Μπαρτσελόνα και με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, εφαρμόζουν το πρωτοποριακό πρόγραμμα FutbolNet σε παιδιά πρόσφυγες. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται στην Ελλάδα, την Ιταλία και το Λίβανο και χρησιμοποιεί τον αθλητισμό ως όχημα για την προαγωγή της άμιλλας, της κατανόησης και της ανεκτικότητας, με τελικό στόχο την ενθάρρυνση της κοινωνικής ένταξης και ενσωμάτωσης. Ο Ρέζα και ο Χουσεϊν, λοιπόν, κατάφεραν να γίνουν από ποδοσφαιριστές της «Ελπίδας Προσφύγων» προπονητές του FutbolNet στην Ελλάδα και τον προσφυγικό καταυλισμό του Σκαραμαγκά.

Ο Χουσεΐν Αμπάς τονίζει στο Κουτί της Πανδώρας: «Σημαίνει πολλά για τα παιδιά. Όταν τους βλέπω στον καταυλισμό να τρέχουν πίσω από μια μπάλα, είναι σαν να ξεχνούν τα προβλήματά τους. Σημαίνει τόσα πολλά γι’ αυτούς. Εμείς τους διδάσκουμε πέντε αξίες, οι οποίες αλλάζουν πολλά στη ζωή τους: Ταπεινοφροσύνη, προσπάθεια, φιλοδοξία, σεβασμός, ομαδικότητα. Ξεκινούν έτσι να έχουν επικοινωνία με άλλους ανθρώπους, να σέβονται, να κάνουν νέους φίλους, να μιλάνε, γιατί πριν φοβούνταν πολλά πράγματα. Κοινωνικοποιούνται, λένε τη γνώμη τους και η ζωή τους αρχίζει να αποκτά ξανά κανονικότητα». «Δεν είναι μόνο το ποδόσφαιρο, κάθε αθλητική δραστηριότητα έχει να προσφέρει πολλά σε αυτά τα παιδιά. Εδώ γίνονται πολλές δραστηριότητες, ανάλογα με το άθλημα μαθαίνουν νέα πράγματα και η ατμόσφαιρα μεταξύ τους είναι φοβερή. Ξέρεις, είναι πάντα σημαντικό να χρησιμοποιείς τον αθλητισμό ως εργαλείο για την εκπαίδευση. Μιλάμε για πρόσφυγες, γιατί είμαστε κι εμείς πρόσφυγες. Βλέπουμε παιδιά που ξεκίνησαν μόνο με μαθήματα, αγγλικά, μαθηματικά, πολιτισμός και ιστορία και από ένα σημείο και μετά έχαναν το ενδιαφέρον τους. Εμείς χρησιμοποιούμε τον αθλητισμό ως εργαλείο για να τους διδάξουμε τις αρχές, όχι μόνο στο γήπεδο και σε οποιοδήποτε αγωνιστικό χώρο, αλλά στην καθημερινότητά τους, αρχές που θα τους βοηθήσουν στο μέλλον», προσθέτει από την πλευρά του ο Μοχάμεντ Ρέζα Χοσεϊνί.

Η αλλαγή στην πράξη

Δύο ξεριζωμένοι, κουβαλώντας πόνο και δυσκολίες στις αποσκευές τους, βρήκαν στην Ελλάδα τη δική τους Ιθάκη. Όχι, φυσικά, από την πρώτη στιγμή. Όμως από τη στιγμή που το ποδόσφαιρο επανήλθε στις ζωές τους, όλα έγιναν καλύτερα. Ξεκίνησαν να παίζουν οργανωμένα, σε μια ομάδα, να κοινωνικοποιούνται, να αποκτούν εξωστρέφεια. Αμφότεροι έμαθαν πολύ καλά αγγλικά, μιλούν ελληνικά, προσαρμόζονται όλο και περισσότερο στην πραγματικότητα που άνοιξε γι’ αυτούς μέσω του ποδοσφαίρου. «Πραγματικά, βρήκαμε τον εαυτό μας εδώ. Βρήκαμε την ελευθερία. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε πολλά πράγματα, μας έλειπαν πολλά, όμως εδώ κάνουμε αυτό που μας αρέσει. Παίζουμε ποδόσφαιρο, βρήκαμε δουλειά που μας γεμίζει. Πραγματικά είναι αυτό που ονειρευόμασταν», τονίζει ο Χουσεΐν. Ο Ρέζα προσθέτει: «Δεν είναι μόνο ο εαυτός μου. Έχω δει πολλούς πρόσφυγες με ικανότητες, αλλά στις χώρες που ζούσαν δεν είχαν την ευκαιρία να τις δείξουν και να τις αξιοποιήσουν. Εδώ έχουμε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις ικανότητες. Πολλοί σκέφτονται για τους πρόσφυγες ότι “ήρθαν από πόλεμο, δεν έζησαν ποτέ καλά”, αλλά αυτός είναι ένας πραγματικά μεγάλος μύθος. Είχαμε τη δουλειά, είχαμε τη ζωή μας, μετά ήρθε ο πόλεμος και αντιμετωπίσαμε εχθρικές συμπεριφορές από κυβερνήσεις. Εδώ νιώθουμε ελεύθεροι, έχουμε τη δύναμη και το κίνητρο να κάνουμε αυτό που αγαπάμε».

Στο γήπεδο του Ικάρου Καλλιθέας, όπου μιλήσαμε με τους δύο εκπαιδευτές στο πλαίσιο εκδήλωσης, είδαμε στην πράξη τον κοινωνικό ρόλο του ποδοσφαίρου. Περίπου 250 παιδιά, από το κέντρο προσφύγων στον Σκαραμαγκά, το κέντρο προσφύγων στον Ελαιώνα, καθώς και από δημόσια σχολεία της Αθήνας και τις ακαδημίες της Καλλιθέας πήραν μέρος σε αθλητικές δραστηριότητες του Futbolnet, ξεπερνώντας άμεσα όλα τα πολιτισμικά φράγματα που υπήρχαν μεταξύ τους. Ζητήσαμε από τους δύο προπονητές να μας πουν δύο χαρακτηριστικές ιστορίες που δείχνουν στην πράξη το πώς τα προσφυγόπουλα βοηθούνται μέσα από τον αθλητισμό. «Είχαμε ένα παιδί 9 χρονών, Κούρδο. Από την πρώτη φορά που βρέθηκε σε προπόνησή μας και έχασε η ομάδα του έκλαιγε χωρίς σταματημό, έλεγε “εγώ πρέπει να νικάω, δεν θα ξαναπαίξω αν χάνω”. Με τις αξίες του προγράμματος, μέρα με τη μέρα, μέσα σε δύο-τρεις μήνες είχε αλλάξει εντελώς. Έχανε η ομάδα του και πήγαινε να ενθαρρύνει τα υπόλοιπα παιδιά και τους έλεγε “δεν πειράζει, προσπαθήσατε, θα νικήσουμε στο επόμενο”. Αυτή η αλλαγή στη νοοτροπία είναι κάτι που το βλέπεις να χτίζεται, είναι κάτι πολύ σημαντικό», είπε ο Ρέζα. «Εγώ ζω στον καταυλισμό μέσα και έχουμε παιδιά που φοβούνται να βγουν έξω. Είχαμε ένα παιδί λοιπόν που σταδιακά μας εμπιστεύτηκε, ξεκίνησε το πρόγραμμα και τον βοηθήσαμε να κοινωνικοποιηθεί μέσω του ποδοσφαίρου. Πλέον, δεν μπορείς να τον μαζέψεις για να γυρίσει εντός του καταυλισμού!», τόνισε ο Χουσεΐν.

Για πάντα

Όσον αφορά το μέλλον τους;  «Φυσικά και θέλουμε να συνεχίσουμε να προσφέρουμε έργο όπως το κάνουμε τώρα. Κοιτάζουμε τα αποτελέσματα, αν βλέπαμε ότι είναι κάτι ανούσιο αυτό που κάνουμε, θα αναζητούσαμε κάτι άλλο. Είναι όμως πολύ σημαντικό να το ακούς από τους άλλους, από τους ανθρώπους που δουλεύουμε μαζί τους. Οπότε όσο μπορούμε θα συνεχίσουμε», υποστηρίζει ο Χοσεϊνί. «Είναι αρκετό να βλέπεις το χαμόγελό τους. Ακούμε πολύ σπουδαία λόγια από τα παιδιά, που για εμάς σημαίνουν πάρα πολλά. Θέλω να συνεχίσω  για πάντα», καταλήγει ο Αμπάς…