Οι ευρωεκλογές ως δημοσκόπηση

Αντιπαρέρχομαι το αυτονόητο: Οι εκλογές για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, ιδίως στη σημερινή, κρίσιμη συγκυρία, με την άνοδο της Ακροδεξιάς αφενός και με την αμφισβήτηση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής αφετέρου, έχουν τεράστια σημασία για την Αριστερά από μόνες τους –δηλαδή, ως ευρωεκλογές. Το ένα όμως δεν αναιρεί το άλλο. Το ότι ο κόσμος στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης εξακολουθεί να ψηφίζει σε αυτές κυρίως με εθνικά κριτήρια έχει επίσης κάποια σημασία και δεν ωφελεί να εθελοτυφλούμε.

Εχει ειπωθεί -και δικαίως σ’ έναν βαθμό- ότι τα αποτελέσματα της ευρωκάλπης είναι πιο αποκαλυπτικά ως προς την έκφραση της γνήσιας βούλησης των πολιτών, διότι δεν ισχύει στα μυαλά των ψηφοφόρων η «θεωρία της χαμένης ψήφου». Εφόσον δεν ψηφίζουν για εθνική κυβέρνηση, οι πολίτες απλώς δηλώνουν με την ψήφο τους ποιο κόμμα τους εκπροσωπεί, χωρίς απαραίτητα να περιορίζονται στα κόμματα που είναι πιθανόν να σχηματίσουν κυβέρνηση. Αυτό όμως ακριβώς σημαίνει πως οι ευρωεκλογές δεν μπορούν να αποτελέσουν δημοσκόπηση για το τι θα συμβεί στις εθνικές εκλογές, δεδομένου ότι, και απλή αναλογική να ισχύει, υπάρχουν αρκετοί πολίτες που στις δεύτερες θα προτιμήσουν το κόμμα εκείνο που έχουν βάσιμες ελπίδες ότι θα συγκροτήσει κυβέρνηση και όχι εκείνο που αληθινά τους εκφράζει.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, όμως, υπάρχει και κάτι ακόμη, ιδιαίτερα σημαντικό. Αναφέρομαι στο γνωστό ζήτημα της πολύ χαμηλής συσπείρωσης που ακόμη φαίνεται πως επιτυγχάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, σε αντιδιαστολή με τη Ν.Δ., που φαίνεται πως έχει φτάσει κοντά στο μάξιμουμ. Τούτος είναι ένας παράγοντας που μειώνει κατά πολύ την αξιοπιστία των όποιων δημοσκοπήσεων, και που είναι πολύ πιθανό να ισχύσει και με τις ευρωεκλογές σε σχέση με τις εθνικές. Από την άλλη, δικαίως κάποιοι από τον ΣΥΡΙΖΑ ανησυχούν και πιστεύουν ότι ήταν «ατυχία» η σύμπτωση των ευρωεκλογών το ίδιο έτος με τις εθνικές. Δεδομένου ότι, όπως και με τις «κανονικές» δημοσκοπήσεις, η «πρόθεση ψήφου» στη μία περίπτωση και η ψήφος για την ευρωβουλή στην άλλη, δημιουργούν εντυπώσεις που λειτουργούν υπέρ του πρώτου κόμματος. Διάβασα πρόσφατα δημοσκόπο που έλεγε πως η περίφημη «παράσταση νίκης» δεν είναι παρά το αποτέλεσμα των προηγούμενων δημοσκοπήσεων.

Ας αναλύσουμε, όμως, λίγο την «υψηλή συσπείρωση» της Ν.Δ., πέρα από τα νούμερα. Σ’ ένα πρώτο επίπεδο, δεν υπάρχει ούτε μισός ψηφοφόρος που να έχει πειστεί πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πιο κοντά στα μνημόνια και στη νεοφιλελεύθερη πολιτική που τα επέβαλε απ’ όσο η Ν.Δ. Αυτό σημαίνει πως η συσπείρωση της Ν.Δ. είναι με ουσιαστικότατο τρόπο ιδεολογικο-πολιτική. Οι άνθρωποι που θα την ψηφίσουν είτε έχουν πειστεί πως εκφράζει καλύτερα τις αρχές του νεοφιλελευθερισμού είτε πείστηκαν από την «εθνικόφρονα» στάση της στο Μακεδονικό και από τις πολλαπλές αναφορές της στο τρίπτυχο «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια», που ιδίως τελευταία διαρκώς διανθίζουν τον δημόσιο λόγο της, είτε θεωρούν πως το κόμμα αυτό αποτελεί έναν ευτυχή συνδυασμό του νεοφιλελευθερισμού και της εθνικοφροσύνης (νεοφιλοφασισμός).

Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο, η συσπείρωση της Ν.Δ. είναι βαθύτατα ταξική και ευρύτερα κοινωνικοπολιτική. Δεν είναι τυχαίο ότι, για πρώτη φορά μετά τη μεταπολίτευση, παρατηρούμε τέτοια πολύμορφη και τόσο σθεναρή συστράτευση ετερογενών κοινωνικοπολιτικών δυνάμεων. Πέρα από τα πολιτικά κόμματα της μείζονος (εν μέρει και της ελάσσονος) αντιπολίτευσης, βλέπουμε αγαστή συγχορδία ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, έντυπων και ηλεκτρονικών εφημερίδων, ισχυρών οικονομικών παραγόντων, εκκλησιαστικών οργανώσεων, Μακεδονομάχων, ακόμη και προσωπικοτήτων από τον ακαδημαϊκό και τον καλλιτεχνικό χώρο, έναντι ενός κοινού στόχου: του ΣΥΡΙΖΑ και του ό,τι αυτός εκπροσωπεί.

Ισως η πιο αποτελεσματική «συγκολλητική ουσία» της εν λόγω συσπείρωσης είναι η επίσης πρωτοφανής εμπάθεια και το εξωφρενικά χαμηλό επίπεδο της προπαγάνδας. Ενα από τα κορυφαία πρόσφατα δείγματα ήταν η δήλωση στελέχους της Ν.Δ., ότι φοβάται νοθεία στις επερχόμενες εκλογές –δήλωση που καλύφθηκε απόλυτα από το κόμμα του (άλλωστε είχα ακούσει με τα αυτιά μου και τον πρόεδρο της Ν.Δ. να υπονοεί εμμέσως πλην σαφέστατα το ίδιο πράγμα πριν από λίγους μήνες). Και τούτο από το κόμμα που έλκει την καταγωγή του από τις περιβόητες εκλογές του 1961 –εποχή προς την οποία η Ν.Δ. δείχνει να επιστρέφει ολοταχώς.

Ολα αυτά ο κόσμος που δεν θα ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές, και που είτε θα απόσχει είτε θα ψηφίσει κάποια από τα μικρότερα κόμματα, τα γνωρίζει. Αν λοιπόν βγει η Ν.Δ. πρώτο κόμμα στις ευρωεκλογές, ίσως είναι από τις περιπτώσεις που η «παράσταση νίκης» δεν θα λειτουργήσει καθόλου θετικά υπέρ του πρώτου κόμματος.

* Ο Κύρκος Δοξιάδης είναι καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr