Οι «αόρατοι» σύγχρονοι νομάδες της Αμερικής

Με τη στεγαστική κρίση του 2008 στις ΗΠΑ πολλοί ήταν εκείνοι που βρέθηκαν αντιμέτωποι με τη σκληρή πλευρά του αμερικανικού ονείρου. Υπάλληλοι, μεγαλοστελέχη, επιχειρηματίες, καθηγητές πανεπιστημίου που μετρούσαν λίγα μόλις χρόνια για τη συνταξιοδότηση έχασαν τις δουλειές τους και ανήμποροι να αποπληρώσουν τα στεγαστικά τους δάνεια έχασαν εν μια νυκτί τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής. Στα εξήντα και τα εβδομήντα τους χρόνια αναζήτησαν νέα εργασία αλλά στάθηκε αδύνατο να βρουν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να υποστηρίξουν τη ζωή που ζούσαν μέχρι τότε.

Κάποιοι από αυτούς όταν βρέθηκαν μπροστά στην πραγματικότητα της αστεγίας αποφάσισαν να οργανωθούν και να αναζητήσουν διέξοδο μέσα από διαδικτυακές κοινότητες που πρόσφεραν συμβουλές σχετικά με το πώς μπορεί να επιβιώσει κανείς εκτός σταθερής κατοικίας. Έτσι βρέθηκαν να κοιμούνται σε αυτοκίνητα, τροχόσπιτα και τρέιλερ και να οργώνουν τις ΗΠΑ από τα σύνορα του Καναδά έως του Μεξικού και από την ανατολική έως τη δυτική ακτή με στόχο να εργαστούν εποχικά, κυρίως σε αγροτικές δουλειές.

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Τζέσικα Μπρούντερ, αρθρογράφος των «New York Times» και συνεργάτιδα των περιοδικών «WIRED», «New York» και «Harper’s Magazine» ακολούθησε για τρία ολόκληρα χρόνια (2014-17) τους νομάδες της νέας εποχής. Τους γνώρισε, μίλησε μαζί τους, άκουσε τις ιστορίες τους και κατέγραψε τις εντυπώσεις της στο «Nomadland». Ήρωες του βιβλίου της είναι η 64χρονη Λίντα που ζει σε ένα μικρό τρέιλερ για να μην επιβαρύνει τα παιδιά της –τα οποία επίσης είναι χτυπημένα από την κρίση–, αλλά ονειρεύεται μια μέρα να ζήσει στο δικό της earthship (ενεργειακά αυτόνομο σπίτι φτιαγμένο από ανακυκλώσιμα υλικά)· η Σιλβιάν η οποία όταν δεν εργάζεται ως χαρτομάντισσα, βελονίστρια ή σερβιτόρα βγάζει βόλτα τη γάτα της με λουρί· ο Ντον ο οποίος στην παλιά ζωή του εργαζόταν ως υπεύθυνος λογισμικού σε πολυεθνική και ζούσε ξοδεύοντας 100.000 δολάρια τον χρόνο, αλλά πλέον αναγκάζεται να τα βγάζει πέρα με 75 δολάρια τη βδομάδα.

Μέσα από τις ιστορίες αυτών και άλλων ανθρώπων που συνάντησε η Μπρούντερ γίνεται σαφές ότι είναι απλώς θέμα συγκυριών να χάσει οποιοσδήποτε ό,τι μέχρι πρότινος ήξερε ως καθημερινότητα, ακόμη και αν έχει εργαστεί σκληρά σε όλη του τη ζωή, ακόμη κι αν έχει φροντίσει να αποταμιεύσει ή να επενδύσει. Στο ελληνικό κοινό το βιβλίο της Μπρούντερ υπενθυμίζει αυτό που βίωσε πολύ έντονα και βιώνει ακόμη έπειτα από τη βαθιά κρίση του 2008. Ωστόσο, στο χρονικό της Αμερικανίδας δημοσιογράφου έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος που κάποιοι προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τη νέα τάξη πραγμάτων. Ακολουθώντας δηλαδή το παράδειγμα των πιονιέρων που αναζήτησαν ένα καλύτερο αύριο στον ανοιχτό δρόμο και εκείνων που με αντίστοιχο τρόπο αντιμετώπισαν το Κραχ του 1929.

Μέσα από τις ανθρώπινες ιστορίες η Μπρούντερ καταγράφει την πρόσφατη ιστορία των ΗΠΑ και την επίδραση που είχε στην αμερικανική κοινωνία η κατάρρευση των κολοσσών της οικονομίας, με τα τεράστια κύματα ανεργίας που σε κάποιες περιπτώσεις άφησαν πίσω τους ακόμη και πόλεις-φαντάσματα. Μεταξύ όσων αναφέρονται στο βιβλίο μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος που εταιρείες όπως η Amazon εκμεταλλεύονται την κατάσταση προς όφελός τους ώστε να επιτύχουν μεγάλες φοροαπαλλαγές, παρέχοντας εργασία κάτω από σκληρές συνθήκες σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίοι δυσκολεύονται σωματικά να αντεπεξέλθουν.

Ωστόσο, η Μπρούντερ δεν θέλησε να παρουσιάσει τον τρόπο ζωής αρκετών πλέον χιλιάδων ανθρώπων ως περιθωριακή κατάσταση. Αντιθέτως ρίχνει φως στην εκδοχή που θέλει η νέα αυτή ζωή, παρά τις πρακτικές δυσκολίες, να μετατρέπεται σε εφαλτήριο για τη μεγάλη απόδραση από τη βαριά φορολογία, τα αυξημένα ενοίκια και ένα οικονομικό σύστημα το οποίο άφησε ξεκρέμαστους ακόμη και αρκετούς από εκείνους που είχαν την πεποίθηση ότι η ελεύθερη αγορά λειτουργεί υπέρ του ατόμου.

• Η πρόσφατη μεταφορά του βιβλίου στη μεγάλη οθόνη απέσπασε δύο Όσκαρ.