Οι αιρετικές Δούλες του Ζαν Ζενέ

Ο Τσέζαρις Γκραουζίνις ανεβάζει τις Δούλες στο Θέατρο του Νέου Κόσμου με άνδρες ηθοποιούς. Οι τρεις ηθοποιοί της παράστασης (Δ. Ήμελλος, Κ. Μπερικόπουλος, Αρ. Ξάφης) είναι έμπειροι, ταλαντούχοι και χαρισματικοί. Το έργο δεν χάνει τίποτα από τη βαθιά τραγικότητα του παρά την ανατρεπτική επιλογή του σκηνοθέτη.  

Με αυτή την αφορμή, αξίζει να ρίξουμε μία πιο προσεκτική ματιά σε ένα έργο που συγκινεί, σοκάρει, δημιουργεί ταυτίσεις, αποκαλύπτει τη φθαρτή και σκοτεινή ανθρώπινη φύση. Οι «Δούλες» του Ζαν Ζενέ αγαπήθηκαν όσο ελάχιστα θεατρικά έργα.

Φτωχές, ανελεύθερες, εμονικές και εγκλωβισμένες η Σολάνζ και η Κλερ είναι οι Δούλες που στήνουν παιχνίδια και ρόλους μέσα στους ρόλους τους. Βάζουν εναλλάξ τα λαμπερά ρούχα της κυρίας τους όταν εκείνη δεν βρίσκεται στο σπίτι και ζουν ξανά και ξανά τη σκηνή της δολοφονία της. Η μία Δούλα γίνεται καθρέφτης και αντανάκλαση της άλλης σε ένα εξαντλητικό παιχνίδι με συνεχείς μεταμορφώσεις που τις εξοντώνει.

Οι τρεις γυναίκες είναι ασφυκτικά δεμένες μεταξύ τους. Ο ναρκισσισμός, η ζήλια και η αναζήτηση του έρωτα τις κρατούν δέσμιες μέσα στις αυτοκαταστροφικέ εμμονές τους. Ένα παιχνίδι ρόλων και εξουσίας γεμάτο εναλλαγές και αντανακλάσεις. Το φαντασιακό/ συμβολικό μπλέκεται με την πραγματικότητα και ακόμα και οι ίδιες δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τι αποτελεί γεγονός, επιθυμία, παρόρμηση, φαντασία. Οι Δούλες μισούν τα αφεντικά τους. Διψούν για εκδίκηση και ελευθερία αλλά ταυτόχρονα εγκλωβίζονται στη φυλακή μέσα στην οποία έχουν μάθει να ζουν. Το καθεστώς αιχμαλωσίας και οι αντικατοπτρισμοί που δημιουργούν θα τις κατασπαράξουν για πάντα. 

Η αληθινή ιστορία

Το 1933 δύο δούλες σε μία αστική οικογένεια του Mans της Γαλλίας κατακρεούργησαν την κυρία τους και την κόρη της. Δεν έδωσαν καμία εξήγηση στο δικαστήριο και δεν ζήτησαν κανένα ελαφρυντικό. Η περίπτωση τους έγινε αντικείμενο ψυχαναλυτικής έρευνας. Η υπόθεση των αδερφών Christina και Lea Papin αποτέλεσε τη δραματουργική βάση για την συγγραφή του. Ένα αποτρόπαιο έγκλημα που τάραξε τη γαλλική κοινωνία στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι δυο τους φημίζονταν για την εργατικότητά τους και την εμμονή τους να βρίσκονται όλα στην εντέλεια. Η δίκη των δύο αδελφών για τους φόνους των Λεονί και Ζενεβιέβ πραγματοποιήθηκε 8 μήνες μετά τη σύλληψή τους, τον Σεπτέμβριο του 1933.

Πολιτικό έργο που ανατρέπει το φαίνεσθαι

Η πολιτική διάσταση κάνει αισθητή την παρουσία της, χωρίς να διεμβολίζει τις εσωτερικές δονήσεις των ηρώων. Η ζωή του συγγραφέα ήταν αιρετική και ταραχώδης. Ο Ζαν Ζενέ περιπλανήθηκε στην Ευρώπη, γνώρισε τον Ζαν Πολ Σαρτρ, υποστήριξε τους Μαύρους Πάνθηρες, υπήρξε ένας κυνηγημένος λωποδύτης και ομοφυλόφιλος. Στη Βαρκελώνη έζησε στο κακόφημο Μπάριο Τσίνο παρέα με ζητιάνους και προαγωγούς. Γύρισε όλα τα λιμάνια, τα καταγώγια και τις φυλακές. Μέσα στη φυλακή ξεκίνησε να γράφει και έγινε τελικά σημαντικός συγγραφέας. Οι Δούλες είναι ένα έργο φυλακή. Γράφτηκαν το 1947 με τίτλο Les Bonnes, στις φυλακές της γαλλικής παροικίας.

Το έργο απορρίπτει τις αστικές αξίες, την υποκρισία και τους κοινωνικούς διαχωρισμούς. Σύμφωνα με τον Ζαν Πολ Σαρτρ όμως, ο συγγραφέας μέσα από αυτό επιδιώκει να δημιουργήσει μία μεγάλη τομή στο φαίνεσθαι. Η ιεροτελεστία του παιχνιδιού και της θυσίας, αλλά και η συνεχόμενη αίσθηση ματαίωσης αναδεικνύουν την επιμονή στις νευρώσεις, τη δυσκολία διάκρισης ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό. 

Η Σολάνζ και η Κλερ πασχίζουν να ξεφύγουν από την καθημερινότητα, τα δολοφονικά ένστικτα, τον πόθο για εξέγερση, τον ερωτισμό που αναπτύσσεται ανάμεσα τους. 

Οι Δούλες όμως τελικά είμαστε όλοι εμείς. Οι φόβοι και τα αδιέξοδα μας, η ζήλια και ο εγκλωβισμός, το τέλος στην άκρη του δρόμου. Η εξέγερση είναι όντως αδύνατη. 

Info: 

Οι δούλες του Ζαν Ζενέ

Σκηνοθεσία: Τσέζαρις Γκραουζίνις

Παίζουν: Δημήτρης Ήμελλος, Κώστας Μπερικόπουλος, Αργύρης Ξάφης

Θέατρο του Νέου Κόσμου