Οι 4 μετεμφυλιακές κυβερνήσεις που θορύβησαν το κατεστημένο και τη δεξιά

Από το τέλος του εμφυλίου πολέμου μέχρι σήμερα τέσσερις φορές οι δυνάμεις του καθεστώτος
ανησύχησαν έντονα από τις πολιτικές εξελίξεις. Και στις τέσσερις περιπτώσεις ο φόβος του
κατεστημένου ήταν οι κεντροαριστερές κυβερνήσεις και η επικράτηση της Αλλαγής.

ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ, το 1951, ο φόβος προήλθε από την «κυβέρνηση των ηττημένων», που συγκρότησαν ο Νικόλαος Πλαστήρας και ο Σοφοκλής Βενιζέλος αφού ο Αλέξανδρος Παπάγος, αν και νικητής των εκλογών, δεν είχε αυτοδυναμία και δεν ήθελε να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας. Ο Ν. Πλαστήρας και το κόμμα του η ΕΠΕΚ (Εθνική Πολιτική Ενωση Κέντρου) που πολιτευόταν από τότε με σύνθημα την «Αλλαγή» οραματιζόταν την εθνική συμφιλίωση, την κατάργηση του κολαστήριου της Μακρονήσου και τη δημοκρατική ανασυγκρότηση της χώρας. Είχε αναδειχθεί δεύτερος στις εκλογές και ανέλαβε πρωθυπουργός επικεφαλής κυβέρνησης συνεργασίας με τον τρίτο, τον ηγέτη των Φιλελευθέρων Σοφ. Βενιζέλο.

Το μετεμφυλιακό καθεστώς, επειδή ο Πλαστήρας ήταν ο λαοφιλής «Μαύρος Καβαλάρης» που τα έδινε «Ολα για την Ελλάδα», έπρεπε να τον ελέγχει ώστε να εμποδίσει απρόβλεπτες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Ο τρόπος που επέλεξε ήταν η συνωμοτική δράση με το παρακράτος υπό την επίβλεψη και την αρωγή των Αμερικανών. Ετσι εξαρχής, ενώ εξελισσόταν η πρώτη δίκη του Νίκου Μπελογιάννη, έστησε τη σκευωρία της «Υπόθεσης των Αεροπόρων» για να ακυρώσει την εθνική συμφιλίωση, ότι δήθεν κομμουνιστές σαμποτέρ έχουν εισχωρήσει στην Αεροπορία και κινδύνευε η ασφάλεια της χώρας.

Ο Πλαστήρας επιχείρησε να μεταφέρει τη δίκη του Μπελογιάννη από το στρατοδικείο στα πολιτικά δικαστήρια χωρίς επιτυχία και η διαδικασία ολοκληρώθηκε με τον νόμο 509/1947 που όμως δεν οδηγούσε στο εκτελεστικό απόσπασμα. Στη συνέχεια ανακαλύφθηκαν οι «φλύαροι» ασύρματοι που χρησιμοποιούσε ο τραγικός ηγέτης του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, και ίσχυσε ο μεταξικός νόμος 375/1936 περί κατασκοπείας που οδήγησε στις εκτελέσεις των τεσσάρων (Μπελογιάννη, Μπάτση, Καλουμένου και Αργυριάδη) οι οποίες στιγμάτισαν την κυβέρνηση Πλαστήρα και οδήγησαν στην πτώση της ύστερα από έναν χρόνο διακυβέρνησης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, εκτός από τις αντιδημοκρατικές δυνάμεις, εναντίον του Πλαστήρα,
ενός ηγέτη της «Αλλαγής» σε δύσκολους καιρούς, είχε στραφεί και η τότε ηγεσία του ΚΚΕ με το περιβόητο σύνθημα «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος»…

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΟΡΑ ήταν στις εκλογές του 1963, μετά την ήττα της ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή από την Ενωση Κέντρου υπό την αρχηγία του Γεωργίου Παπανδρέου ο οποίος, παρά το μεγάλο ποσοστό 42,5% που συγκέντρωσε, δεν είχε αυτοδυναμία και σχημάτισε την «κυβέρνηση των πενήντα ημερών» με την ανοχή της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά). Η περίοδος εκείνη, ύστερα από έντεκα χρόνια δεξιάς διακυβέρνησης (1952-1963 με Παπάγο και Καραμανλή), ήταν πολύ σημαντική για τον εκδημοκρατισμό της χώρας αφού υπήρχε διάθεση συνεργασίας των κεντροαριστερών δυνάμεων (ψηφίστηκε η δωρεάν παιδεία, απολύθηκαν πολιτικοί κρατούμενοι, διπλασιάστηκαν οι μισθοί των δικαστών κ.α.), ενώ τον Φεβρουάριο του 1964 έγιναν πάλι εκλογές που έδωσαν αυτοδυναμία στην Ενωση Κέντρου με 52,7%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά των εκλογικών αναμετρήσεων.

Η ισχυρή κυβέρνηση της Ενωσης Κέντρου ήταν αδύνατον να μην ανησυχήσει το κατεστημένο που άρχισε αμέσως υπονομευτική δράση, ενώ σε συνδυασμό με τα σημαντικά λάθη του «Γέρου της Δημοκρατίας» (επιβολή του αποστάτη Αθανασιάδη-Νόβα στην προεδρεία της Βουλής, ανάθεση του υπουργείου Εθνικής Αμυνας στον «φίλο» Πέτρο Γαρουφαλιά που συνωμοτούσε με τον βασιλιά Κωνσταντίνο σε βάρος του πρωθυπουργού, κ.λπ.), οδηγήθηκε ύστερα από δεκαοκτώ μήνες στη διάλυση και στις κυβερνήσεις αποστασίας με τελική κατάληξη την απριλιανή δικτατορία του 1967.

Η ΤΡΙΤΗ ΦΟΡΑ ήταν η εντυπωσιακή νίκη του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981 με 48%, ενώ είχε καταρρεύσει η χούντα και είχε αποκατασταθεί η δημοκρατία. Ο Ανδ. Παπανδρέου, ιδρυτής και πανίσχυρος ηγέτης του ΠΑΣΟΚ της Αλλαγής, δεν ήταν εύκολο να υπονομευτεί αμέσως από το κατεστημένο ούτε να εμποδιστούν θεσμικές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις (π.χ. πολιτικός γάμος, αναγνώριση Εθνικής Αντίστασης, καταστροφή φακέλων κοινωνικών φρονημάτων κ.λπ.). Ωστόσο, η Αλλαγή άρχισε να «χλωμιάζει» τη δεύτερη τετραετία, ενώ το «βάθεμα και το πλάτεμα» της δημοκρατίας αποδείχθηκε δύσκολη υπόθεση.

Οι δυνάμεις του κατεστημένου αντεπιτέθηκαν στην Αλλαγή με την εκλογή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στην αρχηγία της Νέας Δημοκρατίας. Με βασικό «εργαλείο» το «σκάνδαλο Κοσκωτά», καθώς και άλλες υποθέσεις διαφθοράς-διαπλοκής, καταλήξαμε στο λεγόμενο «βρώμικο ’89» με την πρωτοφανή κυβερνητική συνεργασία της Αριστεράς και του ΚΚΕ με τη Δεξιά του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και την παραπομπή του Ανδρέα στο Ειδικό Δικαστήριο, ενώ μετά από τρεις εκλογικές αναμετρήσεις (δύο το 1989 και μία τον Απρίλιο του 1990) προέκυψε η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.

ΤΗΝ ΤΕΤΑΡΤΗ ΦΟΡΑ η απειλή της Αλλαγής ήταν απρόβλεπτη και αναπάντεχη. Υστερα από δεκαετίες διακυβέρνησης από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ που οδήγησαν το κράτος ενώπιον της χρεοκοπίας, ο λαός ανέδειξε τον ΣΥΡΙΖΑ – ένα μικρό κόμμα της Αριστεράς, με ποσοστά στο παρελθόν 3% ως 5% -, σε κυβερνητική δύναμη υπό την ηγεσία ενός πολύ νέου αρχηγού μόλις 34 ετών. Ο ΣΥΡΙΖΑ με τον χαρισματικό Αλέξη Τσίπρα επικεφαλής κατέγραφε μετά το 2012 συνεχή ανοδική πορεία ώσπου τον Γενάρη του 2015 κέρδισε τις εθνικές έκλογές και ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας με την (αναγκαστική ελλείψει άλλου αντιμνημονιακού εταίρου) συνεργασία του κόμματος ΑΝ.ΕΛΛ. του Πάνου Καμμένου.

Η πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς προκάλεσε αναταράξεις στις καθεστωτικές δυνάμεις. Ο απερχόμενος πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς απεργαζόμενος (μαζί με τον συγκυβερνώντα Ευάγγελο Βενιζέλο του ΠΑΣΟΚ) το σχέδιο της «αριστερής παρένθεσης» και επιδεικνύοντας απρέπεια, δεν παρέδωσε τυπικά στον εκλεγμένο πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ενώ οι δυνάμεις του κατεστημένου (οικονομική και μιντιακή ολιγαρχία, κλπ.) καραδοκούσαν να τον κατασπαράξουν.

Ετσι το 2019, μετά από συνεχή πόλεμο αγοραίας προπαγάνδας, τυμβωρυχίας (Μάτι) και ρεπορτάζ ψευδολογίας (για βίλες, κότερα και πούρα Αβάνας) με στόχο την εξόντωση του Αλέξη Τσίπρα, προέκυψε η «κυβέρνηση των διορισμένων» της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη (από τα 50 μέλη της τα 21, δηλαδή πάνω από 40%, ήταν εξωκοινοβουλευτικοί διορισμένοι από τον αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας!). Αυτή η πρωτοφανής και απαξιωτική για τον κοινοβουλευτισμό κυβέρνηση-ΑΕ, συνταγμένη εξαρχής με τη «σωστή πλευρά της Ιστορίας», υποχρέωσε τον επαναπαυμένο ΣΥΡΙΖΑ σε δύο συντριπτικές εκλογικές ήττες τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2023. Οι απρόβλεπτες από το εν υπνώσει εκλογικό επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ συντριπτικές ήττες καθώς και οι ιδιοτελείς κομματικές φράξιες που λειτουργούσαν στο εσωτερικό του, οδήγησαν τον πρόεδρο Αλέξη Τσίπρα στην παραίτηση, στην εκλογή νέου απρόβλεπτου αρχηγού (Στέφανος Κασσελάκης) και στη μετέπειτα διάσπαση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Παρόλα αυτά, οι μάχες της δημοκρατικής παράταξης για την επικράτηση της Αλλαγής απέναντι στο δεξιό καθεστώς με όποια μορφή κι αν εμφανίζεται, (σήμερα με την αλαζονική ΤΙΝΑ), δεν πρόκειται να σταματήσουν. Οσο υπάρχει ο αυταρχισμός του κατεστημένου και η αντιλαϊκή πολιτική των δεξιών κυβερνήσεων που το υπηρετούν, θα υπάρχει το όραμα της Αλλαγής και τα κόμματα που θα την εκφράζουν.

* Ο Δημήτρης Ταταρούνης είναι δημοσιογράφος 

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr