Ωδές στον Τσε Γκεβάρα ή soundtrack ενός πολιτικού θρίλερ;

Η ταινία ”FacCIA di Spia” που γύρισε στην Ιταλία ο σκηνοθέτης Giuseppe Ferrara ήταν ένα πολιτικό θρίλερ με ορισμένες σκηνές να αγγίζουν το όριο του splatter. Έκανε πρεμιέρα στις αίθουσες τον Αύγουστο του 1975, ενώ στη χώρα μας κυκλοφόρησε με τίτλο ”Τα εγκλήματα της CIA” την περίοδο της Μεταπολίτευσης και με τον αντιαμερικανισμό στο ζενίθ του.

Ελάχιστοι θυμούνται σήμερα την εν λόγω ταινία που παραπέμπει μάλλον σε φτηνό giallo φιλμ των ιταλικών 70s παρά σε φιλόδοξη πολιτική ταινία. Ωστόσο, για τη χώρα μας έχει ξεχωριστή σημασία, καθώς τη μουσική της έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις έχοντας δίπλα του για πρώτη φορά ως βοηθό τον νεαρό Νίκο Κυπουργό. Το σχεδόν παράδοξο είναι πως ενώ ο Χατζιδάκις ανταποκρίθηκε μάλλον απρόθυμα στο project – οι Ιταλοί παραγωγοί τον βρήκαν αμέσως μετά την καλλιτεχνική επιτυχία του ”Sweetmovie” του Dusan Makaveyef επίσης με δική του μουσική – τελικά κατέθεσε ένα αριστουργηματικό soundtrack εξολοκλήρου οργανικό.

Ένα ”βαρύ” και ατμοσφαιρικό soundtrack που λες και φτιάχτηκε για να συνοδεύει τα πλάνα κάποιας ταινίας τρόμου της βρετανικής Hammer και που ο συνθέτης κράτησε στο αρχείο του μέχρι το θάνατο του, πιθανώς εξαιτίας της φύσης της ταινίας, για την οποία δημιουργήθηκε. Γνωρίζουμε, πάντως, πως ο ίδιος παρουσίασε ολόκληρη τη μουσική του για το ”FacCIA di Spia” από το Τρίτο Πρόγραμμα κι από κει αντλήσαμε τις περισσότερες πληροφορίες:

Η αιτία που ο Χατζιδάκις δέχτηκε να δουλέψει στην ταινία, πηγαινοερχόμενος μάλιστα Ελλάδα – Ιταλία για τις ηχογραφήσεις, ήταν ο χαρακτήρας του επαναστάτη Τσε Γκεβάρα, που τον υποδυόταν ο ηθοποιός Claudio Camaso, αδερφός του Gian Maria Volonte (αυτοκτόνησε στα 37 του, δύο χρόνια μετά τη συμμετοχή του στο ”FacCIA di Spia”).

Ο Τσε Γκεβάρα για τον Χατζιδάκι ήταν ένα απόλυτα ποιητικό πρόσωπο και ένα σύμβολο επανάστασης – η Επανάσταση και η Εξουσία απασχόλησαν άλλωστε τον συνθέτη καθ’όλη τη συγκεκριμένη εργασία του, ελλείψει άλλου καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος. Έτσι, μπορεί το βασικό θέμα της ταινίας να ήταν το εμβατήριο ”Marche Revolution” σε παραλλαγές, το κομμάτι ωστόσο που αγαπούσε ο ίδιος περισσότερο ήταν η ”Μπαλάντα του Τσε”, μία ευαίσθητη σύνθεση που, από ενορχηστρωτικής άποψης, παρέπεμπε στην εργασία του για το προηγηθέν soundtrack του ”Sweetmovie”.

Στην ταινία μέσα η δολοφονία του Τσε, όπως και του Κένεντι, παρουσιάζονταν ως εγκλήματα της CIA μαζί με την εισβολή των Αμερικανών στη Γουατεμάλα, τη χούντα των πραξικοπηματιών στην Ελλάδα και τα φρικτά βασανιστήρια σε αθώους ανθρώπους. Λέγεται πως ο Χατζιδάκις δεν συμπαθούσε τις τόσο βίαιες σκηνές του φιλμ, εξου και όταν γινόταν το μοντάζ, δεν είχε καθίσει πολύ στη μουβιόλα δίπλα στον μοντέρ και τον σκηνοθέτη. Συνέθετε στη Ρώμη, ερχόταν στην Αθήνα για να γράψει με τους μουσικούς του και επέστρεφε στην Ιταλία για την επένδυση των πλάνων του Ferrara. Γι’ αυτό και ουσιαστικά δεν έφτιαξε το soundtrack ενός πολιτικού θρίλερ, αλλά μία κινηματογραφική σουίτα, εμπνευσμένη από την προσωπικότητα του Τσε Γκεβάρα και αφιερωμένη σ’ αυτόν. Το φανερώνουν οι τίτλοι που είχε δώσει ο ίδιος και σε άλλα κομμάτια: ”Βολιβία”, ”Πορεία του Τσε 1η”, ”Πορεία του Τσε 2η”, ”Ο θάνατος του Τσε”, ”Κόκκινο” και, φυσικά, ”Η μπαλάντα του Τσε”. Ολόκληρη η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για το ”FacCIA di Spia” παίχτηκε για πρώτη φορά live στο Ηρώδειο τον Σεπτέμβριο του 2014 και σχεδόν ταυτόχρονα δισκογραφήθηκε και κυκλοφόρησε από τον ”Σείριο”.