Ο Θάνος Μικρούτσικος μέσα από τη δισκογραφία του (1972 – 2017)

Αυτό είναι ένα από τα πρώτα δισκογραφημένα τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου. Είχε προηγηθεί ένα πρώτο 45άρι δισκάκι με δύο μελοποιήσεις του στον Κώστα Καρυωτάκη το 1969 με ερμηνεύτρια τη Βάσω Μεσσηνέζη «συνοδεία ελαφράς ορχήστρας» υπό τη διεύθυνση του, όπως αναγραφόταν πάνω στην ετικέτα του δίσκου. Τρία χρόνια, όμως, αργότερα, όταν συναντιέται με τη Μαρίζα Κωχ, η οποία τότε έκανε μεγάλη καριέρα, γράφει για τη φωνή της ακόμη δύο τραγούδια σε ποίηση Καρυωτάκη – δύο αριστουργήματα του ελληνικού rock για να είμαστε ακριβείς. Το δισκάκι αυτό βγήκε το 1972 με τα τραγούδια «Δον Κιχώτες/ Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες» και όπως μου είχε εκμυστηρευτεί ο ίδιος ο Μικρούτσικος: «Εγώ είχα πρότυπο τον Frank Zappa και η Κωχ τη Janis Joplin. Σκεφτήκαμε πως θα μπορούσαμε να ενώσουμε τον κόσμο αυτών των ξένων καλλιτεχνών σε δύο ελληνικά τραγούδια βασισμένα στο λόγο ενός ποιητή, που υπήρξε rock πολύ πριν την έλευση του rock στην Ελλάδα». Το αποτέλεσμα τους δικαίωσε και λίγα χρόνια μετά, πρώτα η Μαρίζα Κωχ με τον δίσκο που έφερε το όνομα της το 1977 και ύστερα ο Θάνος Μικρούτσικος με τον «Σταυρό του Νότου» το 1979, θα γίνονταν οι σημαντικότεροι μελοποιοί του ποιητή Νίκου Καββαδία. Οι δυο τους δεν κράτησαν ιδιαίτερες επαφές τις επόμενες δεκαετίες – ο καθένας έκανε τα δικά του – και γι’ αυτό η παρακάτω φωτογραφία, που τους απαθανάτισα το καλοκαίρι του 2015 στο Σύνταγμα κατά το διαβόητο δημοψήφισμα του ΝΑΙ ή ΟΧΙ – πρέπει να σηματοδοτεί τη συνάντηση μετά από πάρα πολλά χρόνια του συνθέτη με μία απ’ τις πρώτες ερμηνεύτριες του. 

Το 1975 κυκλοφορούν τα «Πολιτικά τραγούδια», ο πρώτος μεγάλος δίσκος του 28χρονου συνθέτη, με ερμηνεύτρια τη Μαρία Δημητριάδη, άρτι αφιχθείσα από τις συναυλίες με τον Μίκη Θεοδωράκη στο εξωτερικό. Η μία πλευρά περιείχε έξι τραγούδια του Βολφ Μπίρμαν και η δεύτερη άλλα εφτά του Ναζίμ Χικμέτ. Ένα απ’ τα τραγούδια του Μπίρμαν, στην απόδοση του Δημοσθένη Κούρτοβικ, ήταν και το «Τους έχω βαρεθεί», το οποίο τρία χρόνια αργότερα θα το ενέτασσε στο ρεπερτόριο του πρώτου του προσωπικού δίσκου και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Για την ιστορία να πούμε πως ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε χαρακτηρίσει «άθλια» τα «Πολιτικά τραγούδια» στον ίδιο τον δημιουργό τους μάλιστα, γεγονός που ο Μικρούτσικος μού είχε δικαιολογήσει ως εξής: «Ο Σαββόπουλος μάλλον θεωρούσε τη νεολαία προνομιακό πεδίο, αλλά μόνο για τον εαυτό του»…

Ο τρίτος προσωπικός δίσκος του Θάνου Μικρούτσικου, για μένα ο καλύτερος του μαζί με το «Εμπάργκο» του 1982, ήταν τα «Τροπάρια για φονιάδες» του 1977. Το πρώτο συνταξίδεμα του συνθέτη με τον στιχουργό Μάνο Ελευθερίου, που θα διαρκούσε μέχρι τον βιολογικό τους θάνατο. Ερμηνείες, απαράμιλλες, από τη Μαρία Δημητριάδη και τον Γιώργο Μεράντζα. Επρόκειτο για ένα μουσικοποιητικό έργο με πολλά εξπρεσιονίστικα στοιχεία, πρωτόγνωρα για τη δισκογραφία της εποχής. Ξεχώρισαν η «Δίκοπη ζωή» με τον Μεράντζα και τα πορτραίτα του Νίκου Πλουμπίδη και της Ρόζας Λούξεμπουργκ με τη Μαρία Δημητριάδη. Και πάλι οι μουσικές του Μικρούτσικου δεν κρύβουν τις επιρροές του από τα jazz – rock ακούσματα του. 

Το «Άννα μην κλαις» ήταν το τραγούδι που ο Θάνος Μικρούτσικος είχε αφιερώσει στη Μελίνα Μερκούρη μέσα από τη «Μουσική Πράξη στον Brecht», τον πέμπτο προσωπικό του δίσκο στα 1978. Το είχε ηχογραφήσει με τη φωνή της, άλλωστε, και η ίδια η Μελίνα. Στο δίσκο το τραγουδούσε ο Γιάννης Κούτρας, ερμηνευτής που επίσης έμελλε να ταυτιστεί επί σειρά ετών με τον συνθέτη. Η «Μουσική Πράξη στον Brecht» μαζί με τον Κύκλο Καββαδία της Μαρίζας Κωχ ήταν οι δύο ελληνικοί δίσκοι που ο Μάνος Χατζιδάκις είχε χαρακτηρίσει «καλύτερους για τη χρονιά 1978» από τη συχνότητα του Τρίτου Προγράμματος. 

Τα «Τραγούδια της λευτεριάς», και πάλι με ερμηνεύτρια τη Μαρία Δημητριάδη, βγήκαν το 1978 και έκλειναν τον κύκλο των δίσκων με τραγούδια πολιτικού περιεχομένου του Θάνου Μικρούτσικου, αν και επί της ουσίας ποτέ δεν έπαψε να λειτουργεί πολιτικά ο συνθέτης. Περιείχαν μελοποιημένο τον λόγο των Φώντα Λάδη (ο Μικρούτσικος είχε ενορχηστρώσει το 1975 το έργο των Μίκη Θεοδωράκη – Φώντα Λάδη «Γράμματα από τη Γερμανία»), Μανώλη Αναγνωστάκη, Γιάννη Ρίτσου, Βολφ Μπίρμαν, αλλά και του Άλκη Αλκαίου στην πρώτη του συνεργασία με τον Μικρούτσικο. Το τραγούδι «Ο φασισμός» με τους στίχους του Λάδη, τη μοναδική ερμηνεία της Δημητριάδη και τη χειμαρρώδη μουσική του Μικρούτσικου, ακόμη ακούγεται σαν το απόλυτο αντιφασιστικό εμβατήριο! 

Το 1979 κυκλοφορεί ο «Σταυρός του Νότου» σε ποίηση Νίκου Καββαδία και ο Θάνος Μικρούτσικος περνάει στην ιστορία ως ο δημιουργός ενός απ’ τους πιο εμπορικούς δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας, ιδρυτής μιας καββαδιο-μάνια που καλά κρατεί μέχρι τις μέρες μας! Δεν είναι πολύ γνωστό πως τα τραγούδια αυτά δημιουργήθηκαν για τις ανάγκες μιας τηλεοπτικής σειράς για τον Καββαδία σε σκηνοθεσία του Τάσου Ψαρρά. Επρόκειτο να αναλάβει τη δουλειά ο Χρήστος Λεοντής, στενός φίλος του σκηνοθέτη, μα οι υποχρεώσεις που είχε εκείνο το διάστημα, τον οδήγησαν να προτείνει στη θέση του έναν νεότερο συνθέτη, τον Θάνο Μικρούτσικο, που είχε ήδη ξεχωρίσει με τα πολιτικά τραγούδια του. Το παράδοξο είναι πως ο Αλέκος Πατσιφάς της ΛΥΡΑ δεν πίστευε στην επιτυχία του εγχειρήματος, βλέποντας ίσως πως το έντονα πολιτικοποιημένο κλίμα της Μεταπολίτευσης είχε αρχίσει να φθίνει. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά: Ο «Σταυρός του Νότου» με τις ερμηνείες του Γιάννη Κούτρα, του Βασίλη Παπακωνσταντίνου και της Αιμιλίας Σαρρή αγαπήθηκε, λατρεύτηκε θα λέγαμε, έφτιαξε τη «rock καριέρα» του Παπακωνσταντίνου, περιείχε τραγούδια το ένα πιο ωραίο απ’ τ’ άλλο και δεν έπαψε ποτέ ν’ αποτελεί το έργο ζωής του Θάνου Μικρούτσικου. Είναι ένα αριστούργημα της ελληνικής μουσικής και, μάλιστα, το απόλυτα διαχρονικό!  

Ο δίσκος «Τα Αντάρτικα (Τραγούδια της Αντίστασης)» βγήκε το 1981 και μπορεί να μην περιείχε συνθέσεις του Θάνου Μικρούτσικου, ο ίδιος όμως έβαλε τη σφραγίδα του, ενορχηστρώνοντας και διευθύνοντας τα πιο θρυλικά, ταυτισμένα με το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ, τραγούδια από την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης. Τραγουδούσαν οι αδερφές Μαρία Δημητριάδη και Αφροδίτη Μάνου. Η απόδοση της Δημητριάδη στο «Ο Μπελογιάννης ζει» παραμένει συγκινητική 40 χρόνια μετά και, κατά τη γνώμη μου, αξεπέραστη! 

Το 1982 κυκλοφορεί το «Εμπάργκο», άλλο ένα δισκογραφικό αριστούργημα του Θάνου Μικρούτσικου, σε άλλη εταιρεία πια, σε ποίηση εξ ολοκλήρου του Άλκη Αλκαίου. Τραγουδούσαν η Μαρία Δημητριάδη, ο Βλάσης Μπονάτσος, ο Κώστας Καράλης και σε φιλική συμμετοχή ο Μανώλης Μητσιάς, το τραγούδι του οποίου όμως, το περίφημο «Ερωτικό (Με μια πιρόγα)» έμελλε να σηματοδοτήσει ακόμη μία οριακή και εντελώς διαχρονική στιγμή του Μικρούτσικου. Ένα υπέροχο ζεϊμπέκικο μέσα σε ένα δίσκο που θα τον έλεγες και rock (συμμετείχε και ο ηλεκτρικός κιθαρίστας Δήμης Παπαχρήστου, μεταξύ του team των μουσικών) και που λίγα χρόνια μετά θα το επανεκτελούσε με τη φωνή της η Χάρις Αλεξίου. Άλλη εξαιρετική σύνθεση μέσα από το «Εμπάργκο», που ο ίδιος ο συνθέτης αγαπούσε ιδιαιτέρως, ήταν και το «Κακόηθες μελάνωμα», καθώς του έδινε την ευκαιρία να αυτοσχεδιάζει με το πιάνο και με τη μπάντα του όποτε το παρουσίαζε σε συναυλίες. 

Οι μελοποιήσεις του Θάνου Μικρούτσικου στον Κωνσταντίνο Καβάφη και τον Κώστα Παπαγεωργίου κυκλοφόρησαν το 1983 με ερμηνευτές τον Σάκη Μπουλά, τον Κώστα Θωμαΐδη και τον Γιώργο Μεράντζα. Το έργο έφερε τον διπλό τίτλο «Ο Γέρος της Αλεξάνδρειας/ Ιχνογραφία» και ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα – δύσκολο για τον μέσο ακροατή τουλάχιστον. Οι πιο αφαιρετικές φόρμες που χρησιμοποίησε ο συνθέτης ήταν δάνειες από τα σύγχρονα μουσικά ρεύματα, μα τι παράξενο που ένα απ’ αυτά τα τραγούδια πιθανώς να’χει ακουστεί περισσότερο από κάθε άλλο τραγούδι του! Επρόκειτο για το υπέροχο καβαφικό «Επέστρεφε» με τον Θωμαΐδη, η μελωδία του οποίου χρησιμοποιήθηκε τη δεκαετία του ’90 ως σήμα του ραδιοφωνικού σταθμού (και παντοδύναμου τότε στα ερτζιανά) ΜΕΛΩΔΙΑ FM. Αυτό, φυσικά, δεν αλλάζει καθόλου το γεγονός πως ο Μικρούτσικος είχε κάνει μία μοναδική μελοποίηση στον μέγιστο των Ελλήνων ποιητών. 

Το 1986 κι ενώ έχουν προηγηθεί δίσκοι του σύγχρονης μουσικής, ο Θάνος Μικρούτσικος εγκαινιάζει τη μεγάλη «mainstream« καριέρα του, συνεργαζόμενος με τη Χαρούλα Αλεξίου. Ίσως ο χαρακτηρισμός «mainstream» να τον αδικεί, για πρώτη φορά όμως ένας πολιτικός συνθέτης έφτιαχνε τραγούδια «μη πολιτικά» (μα όχι «απολίτικα») για τη φωνή μιας σούπερ σταρ, όπως ήταν τότε η ερμηνεύτρια Χάρις Αλεξίου! Το ομότιτλο τραγούδι, «Η αγάπη είναι ζάλη», σε στίχους του Ανδρέα Μικρούτσικου, αδερφού του συνθέτη, έγινε μια απ’ τις μεγαλύτερες επιτυχίες της τραγουδίστριας μέσα από έναν δίσκο που, μεταξύ άλλων, περιείχε την επανεκτέλεση του «Ερωτικού (Με μια πιρόγα)» του Άλκη Αλκαίου, αλλά και την πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού «Οι εφτά νάνοι στο S/S Cyrenia» σε ποίηση Νίκου Καββαδία. 

Το 1988 και στο πικ της rock καριέρας του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, ο Θάνος Μικρούτσικος γράφει για τη φωνή του τον κύκλο τραγουδιών «Όλα από χέρι καμμένα» σε στίχους του Κώστα Τριπολίτη, ο οποίος είχε δώσει εξαιρετικά δείγματα αιρετικής γραφής με τον «Επιβάτη» του Μίκη Θεοδωράκη στις αρχές της δεκαετίας. Το ομότιτλο κομμάτι έγινε επίσης μεγάλη επιτυχία για τον Βασίλη – Ζούμε Για Να Σ’ Ακούμε – Παπακωνσταντίνου, ενώ και άλλα κομμάτια που διακρίθηκαν, ήταν το «Μπουμ», η «Κάντιλακ» και, βέβαια, το «Ένα μπλουζ», που αρκετά χρόνια μετά θα ερμηνευόταν από τον Χρήστο Θηβαίο σε μία ευφάνταστη διασκευή απ’ τον ίδιο τον συνθέτη. 

Ένας ερμηνευτής που ηχογράφησε με τη φωνή του σε πρώτη εκτέλεση Θάνο Μικρούτσικο και, μάλιστα, με ολόκληρο δικό του δίσκο ήταν ο αδικοχαμένος Διονύσης Θεοδόσης. Το 1989 κυκλοφόρησε ο κύκλος τραγουδιών «Όσο κρατάει ένας καφές» σε στίχους Άλκη Αλκαίου, αλλά και των Κώστα Τριπολίτη – Γιώργου Παυριανού. Εδώ ο Μικρούτσικος στο κλείσιμο της δεκαετίας του 1980 κατέθεσε έναν απ’ τους πιο συμβατικούς – από μουσικής άποψης – μα και πιο λυρικούς και ευαίσθητους δίσκους του, ενταγμένους απόλυτα στο λεγόμενο έντεχνο, που τα αμέσως επόμενα χρόνια θα γινόταν ο κυριότερος εκφραστής του! 

Το ότι μεσολάβησαν τέσσερα χρόνια από την πρώτη συνεργασία του Θάνου Μικρούτσικου με τη Χαρούλα Αλεξίου, βοήθησε και τους δύο στην επανάληψη μιας μεγάλης καλλιτεχνικής και εμπορικής επιτυχίας. Μεγάλο ρόλο έπαιξε σίγουρα και το εκ νέου «πάντρεμα» τους με «κουμπάρα» την κορυφαία στιχουργό Λίνα Νικολακοπούλου στην πρώτη της δισκογραφική συνάντηση με τον συνθέτη. Το «Κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια» του 1990 ήταν η πιο δυνατή είσοδο στη νέα δεκαετία για όλους τους συντελεστές με ένα έργο που ακούστηκε κατά κόρον και που περιλάμβανε υπέροχα τραγούδια, όπως το εξόδιο «Μια πίστα από φώσφορο» με την εμπνευσμένη συμμετοχή χορωδιακού συνόλου στο ρεφρέν του και τον αμανέ της τραγουδίστριας. 

Το 1991 ο Θάνος Μικρούτσικος προχωρά στην επανεξέταση του «Σταυρού του Νότου» σε ποίηση Καββαδία που οδηγεί στην έκδοση ενός νέου έργου! Οι «Γραμμές των Οριζόντων» κυκλοφόρησαν σε διπλό βινύλιο τότε, περιείχαν επανεκτελέσεις των τραγουδιών του «Σταυρού του Νότου» μαζί με καινούργιες ή ανέκδοτες ίσαμε τότε μελοποιήσεις του συνθέτη στον Καββαδία! Ίσως για πρώτη φορά ένα άλμπουμ – sequel κατάφερνε να σημειώσει την ίδια μεγάλη απήχηση που είχε το πρώτο εγχείρημα εν έτει 1979. Στις «Γραμμές των Οριζόντων» τραγούδησαν ο Γιώργος Νταλάρας, οι αδερφοί Κατσιμίχα και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ενώ ο ίδιος ο Μικρούτσικος κράτησε για τον εαυτό του τους «Εφτά νάνους στο S/S Cyrenia» που είχε ηχογραφήσει πριν μερικά χρόνια η Χάρις Αλεξίου. Κι αν ο Νταλάρας έκανε δική του επιτυχία το «Καραντί», που’ χε πρωτοηχογραφήσει σε μικρό δίσκο ο Κώστας Θωμαΐδης, ο Μικρούτσικος φανέρωσε το τραγούδι της ζωής του, όπως αποδείχτηκαν οι «Εφτά νάνοι στο S/S Cyrenia» σε βάθος χρόνου. Τυχεροί όσοι ζήσαμε την εμπειρία να δούμε τον Θάνο να παίζει live το κομμάτι αυτό για σόλο πιάνο. Καμία φορά δεν ήταν ίδια με την προηγούμενη! 

Το έργο «Συγγνώμη για την άμυνα» του 1992 αποτέλεσε την πρώτη ολοκληρωμένη συνεργασία του Θάνου Μικρούτσικου με τον ερμηνευτή Γιώργο Νταλάρα, αλλά και τη δεύτερη με τον στιχουργό Κώστα Τριπολίτη μετά το «Όλα από χέρι καμμένα» για τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Τηρουμένων των αναλογιών, το έργο αυτό για τον Νταλάρα οριοθέτησε τη σχέση του με το νέο πολιτικό τραγούδι, 14 χρόνια μετά τα «Τραγούδια μας» των Μάνου Λοΐζου/ Φώντα Λάδη. Το «Ανεμολόγιο», ομολογουμένως ένα από τα ομορφότερα τραγούδια του Μικρούτσικου, έγινε άλλη μια μεγάλη επιτυχία για τον Νταλάρα και δεν έπαψε να επανεξετάζεται μουσικά μέσα στα χρόνια από τον δημιουργό του.

Το 1994 η συνεργασία του Θάνου Μικρούτσικου με την Ιταλίδα ντίβα Milva οδηγεί σε μια συναυλία ιστορικής σημασίας στο Ηρώδειο, αλλά και στις Συρακούσες, όπως και στην έκδοση του δίσκου «Volpe d’ amore (Αλεπού της Ερήμου)». Στο δίσκο αυτό, για τον οποίο ο Μικρούτσικος ήταν ιδιαίτερα περήφανος – όχι όμως περισσότερο κι από κάποιες άλλες δουλειές του, αν μου επιτρέπεται ένα υποκειμενικό σχόλιο – η Milva μπήκε στο στούντιο και ηχογράφησε στα ιταλικά επανεκτελέσεις γνωστών τραγουδιών του συνθέτη, αλλά και καινούργιων. Το «Θάλασσα μου» σε ελληνικούς στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου ήταν ένα απ’ τα πρωτότυπα τραγούδια της δουλειάς αυτής που στέκεται αγέρωχο απέναντι στο χρόνο. 

Στα μέσα του 1990 ο Θάνος Μικρούτσικος στήνει κυριολεκτικά από την αρχή την καριέρα του Δημήτρη Μητροπάνου, ο οποίος ναι μεν είχε ξεκινήσει με τον «Άγιο Φεβρουάριο» των Δήμου Μούτση/ Μάνου Ελευθερίου, τα επόμενα χρόνια όμως αναλώθηκε στο αναλώσιμο ελαφρολαϊκό τραγούδι. Ο δίσκος «Στου αιώνα την παράγκα» του 1996 έγινε ένας απ’ τους πιο εμπορικούς ελληνικούς δίσκους της δεκαετίας του 1990 και περιείχε κομμάτια που σφράγισε με τη φωνή του ο Μητροπάνος, σαν το «Πάντα γελαστοί», το «Κόσμε μού’γινες πληγή» και, βέβαια, το ζεϊμπέκικο «Ρόζα». Στίχοι από τους Άλκη Αλκαίο, Λίνα Νικολακοπούλου, Κώστα Λαχά, Γιώργο Κακουλίδη. 

Το 1999 ο Θάνος Μικρούτσικος ξανασυναντιέται καλλιτεχνικά με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, 11 χρόνια μετά το «Όλα από χέρι καμμένα». Προκύπτει, έτσι, το άλμπουμ «Θάλασσα στη σκάλα» εξ ολοκλήρου σε στίχους του ραδιοφωνικού παραγωγού και δημοσιογράφου Οδυσσέα Ιωάννου, ο οποίος έμελλε να γίνει στενός φίλος, συνεργάτης, αλλά και βιογράφος του συνθέτη. Από το συγκεκριμένο έργο, που διατηρούσε στο ακέραιο το «rock feeling» των προσωπικών εργασιών του Παπακωνσταντίνου, μεγάλη επιτυχία για τον ερμηνευτή έγιναν οι εναρκτήριες «Μικρές νοθείες». Ο δίσκος σημείωσε τέτοια επιτυχία που οδήγησε στη συνεργασία επί σκηνής του Μικρούτσικου με τον Παπακωνσταντίνου, όπως και στην έκδοση ενός διπλού ζωντανά ηχογραφημένου CD.

Το άλμπουμ που κράτησε στην κορυφή τον συνθέτη – τραγουδοποιό Θάνο Μικρούτσικο με το πέρασμα στον 21ο αι. ήταν σαφώς ο «Άμλετ της Σελήνης» για τη φωνή του Χρήστου Θηβαίου. Το ομότιτλο τραγούδι σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου ήδη θεωρείται κλασικό στην εργογραφία του συνθέτη και του ερμηνευτή, κινούμενο σε μουσικούς δρόμους που θυμίζουν τον Astor Piazzolla. Η δεύτερη μεγάλη και διαχρονική επιτυχία του άλμπουμ ήταν το «Δεν είμαι άλλος», επίσης σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, εμένα όμως μου άρεσε ιδιαιτέρως και η μετατροπή του παλιότερου «Ένα μπλουζ» σε στίχους Τριπολίτη, ως «Song Blues», που απέκτησε τη μορφή εξάλεπτης συμφωνικής σουίτας με χρήση εγχόρδων.

Το 2008 και με τον Θάνο Μικρούτσικο να εκδίδει πλέον τους δίσκους του στους Modern Times του Κώστα Γιαννίκου, κυκλοφορεί ο πρώτος του δίσκος με τη νέα του ερμηνεύτρια, τη Ρίτα Αντωνοπούλου, σε πρωτότυπο υλικό. Είχε προηγηθεί το «Για φωνή και ορχήστρα», το 2007, στο οποίο ουσιαστικά ο Μικρούτσικος πρότεινε την Αντωνοπούλου μέσα από επανεκτελέσεις παλιότερων τραγουδιών του. Εδώ το νέο έργο βασιζόταν αποκλειστικά σε στίχους του Οδυσσέα Ιωάννου, αλήθεια είναι όμως πως έπεσε πάνω στην πτώση του δισκογραφικού καθεστώτος του Γιαννίκου και δεν είχε την τύχη άλλων έργων του από το κοντινό παρελθόν. Κρίμα, γιατί το «Πάμε ξανά απ’ την αρχή» περιείχε πολύ δυνατά τραγούδια, σαν τους «Εσωτερικούς μετανάστες», το «Πάντα θα κλαις τις Κυριακές» και το «Κράτα ανοιχτή την αγκαλιά».

Ο τελευταίος δίσκος του Θάνου Μικρούτσικου με πρωτότυπα καινούργια τραγούδια κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 2017 και γράφτηκε για τη φωνή της ερμηνεύτριας, ηθοποιού και τραγουδίστριας Μαριάννας Πολυχρονίδη. Συμμετείχε ο Γιώργος Νταλάρας σε ένα ντουέτο με την Πολυχρονίδη και βασική στιχουργός ήταν η Λίνα Νικολακοπούλου μαζί με τους Άλκη Αλκαίο, Μάνο Ελευθερίου, Γιάννη Δούκα. Ο ίδιος ο Μικρούτσικος ερμήνευε το ομότιτλο τραγούδι, το «Στην ομίχλη των καιρών». Η ακόλουθη φωτογραφία είναι από την παρουσίαση του δίσκου, στο «Rock ‘n’ Roll» στο Κολωνάκι και αποτελεί ένα τρυφερό ενσταντανέ του Θάνου με τη Χαρούλα Αλεξίου. 

Αυτά είναι τα κομμάτια της μεγάλης δισκογραφίας του συνθέτη Θάνου Μικρούτσικου από το 1972 μέχρι το 2017. Η ιδιαιτερότητα του, για όποιον μελετήσει την εργογραφία του, είναι πως μπορεί να έκανε δίσκους για τις μεγαλύτερες φωνές με μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία, δεν έπαψε όμως ούτε για μια στιγμή να ασχολείται με σαφώς πιο αντιεμπορικά projects στο πλαίσιο των αναζητήσεων του από το πεδίο της σύγχρονης, της λόγιας και της κλασικής μουσικής. 

Ο Θάνος Μικρούτσικος, ζώντος του Μίκη Θεοδωράκη, υπήρξε ο σημαντικότερος εν ενεργεία Έλληνας συνθέτης και το κενό που αφήνει στην ελληνική μουσική είναι δυσαναπλήρωτο. Για κάποιους, όσοι είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε, να τον συναναστραφούμε και να κουβεντιάσουμε αρκετές φορές μαζί του, νομίζω πως το αίσθημα της απώλειας είναι τεράστιο ειδικά αυτές τις ώρες. Αιωνία του η μνήμη.

* Η πολιτική κηδεία του Θάνου Μικρούτσικου γίνεται αύριο, Δευτέρα 30/12, στις 14.30 από το Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας.