Ο ρουμάνος σκηνοθέτης Μιρτσέα Ντανελιούκ: "Δεν ξέρω αν μου αρέσει η γεύση της ελευθερίας"

Για την εποχή μετά τον Τσαουσέσκου μίλησε από τη Θεσσαλονίκη όπου διεξάγεται το 56ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, ο ρουμάνος σκηνοθέτης Μιρτσέα Ντανελιούκ. «Η ελευθερία έχει τελικά πολύ ιδιαίτερη γεύση. Δεν ξέρω αν μου αρέσει αυτή η γεύση» σημείωσε, μεταξύ άλλων, ο σκηνοθέτης, μιλώντας για τη διάψευση των ελπίδων.

Ο σημαντικός ρουμάνος δημιουργός -72 ετών σήμερα-, άφησε το στίγμα του τη δεκαετία του 1970 με ταινίες ανατρεπτικές, που κατάφεραν να αποφύγουν τη λογοκρισία του καθεστώτος Τσαουσέσκου, επηρεάζοντας τόσο τους σκηνοθέτες της εποχής του όσο κι εκείνους του νέου ρουμάνικου κύματος.

«Πιστέψαμε πως μετά την επανάσταση θα ήμασταν ελεύθεροι… Δεν ήμασταν. Η επιχορηγούμενη τέχνη μπορεί να δώσει καρπούς, αν η επιχορήγηση δίνεται από ανθρώπους που ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό. Κατά την εποχή του Τσαουσέσκου -όπως σε κάθε άλλη δικτατορία, το κράτος ‘ρίχνει’ χρήματα στην Τέχνη προκειμένου να την εκμεταλλευθεί ως μέσο προπαγάνδας. Ήταν μεγάλες οι πιέσεις και μεγάλα τα ρίσκα. Δουλειά του σκηνοθέτη – δύσκολη δουλειά ομολογουμένως- ήταν να προσπαθεί να κάνει καλές ταινίες και να αντιμετωπίζει μόνος του -με τα δικά του μέσα- τη λογοκρισία. Η ελευθερία έχει πολύ ιδιαίτερη γεύση…» σημειώνει ο ρουμάνος σκηνοθέτης.

«Το κομμουνιστικό καθεστώς κατέρρευσε αλλά χρειάστηκε τελικά να έρθουμε αντιμέτωποι με τον ίδιο τύπο ανθρώπων. Πάντα στην εξουσία βρίσκονται τελικά οι ίδιοι τύποι ανθρώπων. Στην αρχή με τους δικούς μας “καινούριους” ήταν καλά. Γιατί πλήρωναν. Αυτό όμως κράτησε μόνο 5-10 χρόνια. Μετά… εξαφανίστηκαν. Κι ύστερα ήρθαν πάλι στα πράγματα οι ίδιοι (παλιοί οπερατέρ, παραγωγοί- συνεργάτες, “ημέτεροι” και χρηματοδοτούμενοι από το παλιό καθεστώς» δηλώνει ο Ντανελιούκ.

Ερωτηθείς αν το σινεμά στη Ρουμανία ωφελήθηκε από την είσοδο στην ΕΕ, ο σκηνοθέτης απάντησε: «Όχι ακριβώς. Υπήρξαν πλέον άλλες υποχρεώσεις και προτεραιότητες. Ήταν πολύ δύσκολο να έχει κανείς πρόσβαση σε ευρωπαϊκούς πόρους. Η κατανομή γινόταν μεταξύ κρατών με γνωστό κινηματογραφικό παρελθόν. Η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Πολωνία ήταν νέες χώρες σε αυτό το καθεστώς, ήμασταν ακόμη στον προθάλαμο. Η κατάσταση έχει βελτιωθεί, αλλά δεν είμαι και απόλυτα πεπεισμένος ότι είναι καλύτερα για τον κινηματογράφο, τώρα που είμαστε στην ΕΕ Μετά την επανάσταση, οι ταινίες μου γίνονταν με κρατική επιχορήγηση. Από την Ευρώπη δεν έλαβα καθόλου χρήματα».

Και συνεχίζει: «Την εποχή του Τσαουσέσκου είχαμε αξιόλογες ταινίες. Σήμερα, δεν υπάρχει η ίδια πίεση μήπως κάνει κανείς ατόπημα και υπάρξουν επιπτώσεις για την ταινία. Ενδεχομένως είναι καλύτερη περίοδος, υπό αυτή την έννοια, όμως οι σημερινές ταινίες είναι απλουστευμένες, διηγούνται απλώς μια ιστορία. Τελικά… η ελευθερία έχει πολύ ιδιαίτερη γεύση».

Γεννημένος το 1943 στο Χότιν (που σήμερα ανήκει στην Ουκρανία), ο Ντανελιούκ σπούδασε γαλλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Ιασίου και στη συνέχεια σκηνοθεσία στην Ακαδημία του Κινηματογράφου και του Θεάτρου του Βουκουρεστίου, απ’ όπου αποφοίτησε το 1972. 

Εκτός από την καριέρα του ως σκηνοθέτη στον κινηματογράφο, που αριθμεί 17 μεγάλου μήκους ταινίες (εκ των οποίων έγραψε το σενάριο για τις 16) και 11 κινηματογραφικούς ρόλους, ο Ντανελιούκ είναι μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας (έχει γράψει τέσσερα θεατρικά έργα) και ηθοποιός.