Ο Προμηθέας (θα παραμείνει) δεσμώτης

Οι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι, κατά την αρχαιότητα, η ελληνική γλώσσα ήταν περισσότερο “τραγουδιστή” απ’ ό,τι τα νέα ελληνικά και επίσης ότι η χρήση των φωνηέντων, που χωρίζονταν σε μακρά και βραχέα, έπαιζε ακριβώς αυτόν τον ρόλο. Να δίνεται δηλαδή στην ομιλία μελωδικότητα.

Κάποιοι ιστορικοί επίσης υποστηρίζουν ότι κάπως έτσι ήταν γραμμένες και οι αρχαίες τραγωδίες και πραγματικά, διαβάζοντας τα κείμενα, διαπιστώνεις ότι χωρίζονταν σε δύο μέρη, τις απαγγελίες και τον χορό. Όπως επίσης ότι αποτελούνταν από στίχους, οι οποίοι μάλιστα διέθεταν και μια σχετική ομοιοκαταληξία. Αυστηρότερη κάποιες φορές, ενώ κάποιες άλλες όχι και τόσο.

Κάποιοι μάλιστα από τους μελετητές υποστηρίζουν ότι η αρχαία τραγωδία υπήρξε ουσιαστικά ο προπομπός για την όπερα. Ένα είδος τέχνης που ακροβατεί μεταξύ της μουσικής και του θεάτρου. Στον σύγχρονο κόσμο, προσεγγίζεται ως μουσικό είδος, κατά τη λογική που τα κινηματογραφικά μιούζικαλ ανήκουν στον κινηματογράφο αλλά είναι κυρίως μουσική.

Η τέχνη και το υπουργείο

Όταν πρέπει να κρίνεις ένα έργο τέχνης, τα πράγματα είναι λίγο πιο σύνθετα. Η ποιότητα, όπως επίσης και το πλήθος των αντίστοιχων έργων, είναι τα κύρια στοιχεία που εξετάζονται κάθε φορά προκειμένου να αξιολογηθεί ένα έργο. Αλλιώς προσεγγίζεται ένα μοναδικό έργο και αλλιώς ένα που αντίστοιχά του μπορεί κάποιος να βρει σε πληθώρα.

Τα δύο αυτά μεγέθη αποτελούν ίσως τις μόνες παραμέτρους που χρειάζεται να λάβεις υπόψιν προκειμένου να αξιολογήσεις αυτοτελώς ένα έργο τέχνης.

Υπάρχουν όμως και άλλες παράμετροι, εξίσου σημαντικές. Αυτές όμως δεν αφορούν τον καλλιτέχνη και το δημιούργημά του, αλλά τον κριτή. Γι’ αυτό άλλωστε και τη δουλειά αυτή την αναλαμβάνει πάντοτε μία επιτροπή, ώστε να αποφευχθεί ο αναπόφευκτος υποκειμενισμός του κριτή.

Ίσως εδώ αξίζει να γίνει και μία ακόμη αναφορά: Υπάρχει η πολιτιστική κληρονομιά, αυτά δηλαδή που κάποιοι άλλοι, κατά το παρελθόν, είχαν δημιουργήσει κι εμείς τα εκμεταλλευόμαστε, και ο σύγχρονος πολιτισμός, το σημερινό δηλαδή παραγόμενο έργο των Ελλήνων δημιουργών. Για χρόνια μάλιστα αναζητούνταν η ενδιάμεση γέφυρα, την αρχή της οποίας θεμελίωσε και σηματοδότησε η σύγχρονη χρήση των αρχαίων θεάτρων, το νέο μουσείο της Ακρόπολης κ.λπ.

Στη χώρα μας, τη δουλειά της σύνδεσης και της προώθησης και των δύο αυτών πυλώνων την αναλαμβάνει το υπουργείο Πολιτισμού και οι ειδικές επιτροπές που έχει συγκροτήσει προκειμένου να αξιολογεί τα έργα τέχνης και να υποστηρίζει την προώθησή τους.

Μία εξ αυτών των επιτροπών είναι και η επιτροπή που είναι επιφορτισμένη με τις διεθνείς συνέργειες και την εξωστρέφεια των πολιτιστικών φορέων όπως λέγεται, στο πλαίσιο της ανάδειξης του ελληνικού πολιτισμού ως εξαγώγιμου προϊόντος, φυσικά.

Δουλειά τους λοιπόν είναι να προκρίνουν και να υποστηρίζουν προσπάθειες που, θεωρητικά τουλάχιστον, θα υλοποιούσαν αυτόν τον στόχο, ειδικά όταν αυτές θα ήταν αξιόλογες.

Ο Προμηθέας… “δέσμιος”

Στην Ελλάδα, παρά τις σχετικές ομοιότητες που μπορεί να βρει κάποιος στα αρχαία δράματα και με την παρακαταθήκη της μουσικής γλώσσας, η όπερα δεν είναι ευρέως διαδεδομένη, κάθε άλλο μάλιστα. Εξάλλου, υπάρχει η άποψη ότι αποτελεί ένα εξεζητημένο είδος τέχνης, παρότι στην Ιταλία αποτελεί τη βασική λαϊκή ψυχαγωγία και παρά, φυσικά, τη σπουδαία παρακαταθήκη της Μαρίας Κάλλας.

Υπάρχουν όμως και κάποιες “μικρές προσπάθειες”, που ωστόσο δεν τυγχάνουν αποδοχής από το κοινό, αλλά, όπως φαίνεται, ούτε και από το υπουργείο και τις επιτροπές του.

Ο λόγος, βέβαια, για την όπερα “Προμηθέας Δεσμώτης”, που αποτελεί ουσιαστικά τη σύγχρονη μελοποίηση -βασισμένη στη μουσικότητα του κειμένου του Αισχύλου- την οποία έπειτα από μακρόχρονη μελέτη συνέθεσε ο διεθνούς εμβέλειας συνθέτης Παναγιώτης Καρούσος.

Ο κ. Καρούσος, ο οποίος κατά το παρελθόν έχει συνθέσει τα έξι μέρη του Ύμνου των Εθνών του ΟΗΕ, κατέθεσε την πρότασή του για συμμετοχή της όπερας του “Προμηθέα Δεσμώτη” στο φεστιβάλ που θα γίνει στον χώρο “Kurhaus” της πόλης Bad Schwalbach της Γερμανίας και είναι ένα από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ όπερας παγκοσμίως. Διοργανωτής είναι ο οργανισμός Opera Classica Europa και συμμετέχουν έντεκα διαφορετικές χώρες κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεών του.

Η θετική απάντηση

Η Opera Classica Europa ενέκρινε τον “Προμηθέα Δεσμώτη”, σπεύδοντας μάλιστα να ζητήσει από τον συνθέτη της να δεσμευτεί με συμβόλαιο για τη συμμετοχή του στο φεστιβάλ, αλλά και ζητώντας του την άδεια ώστε η παράσταση να αναμεταδοθεί από 400 τηλεοπτικά δίκτυα που συμβάλλονται με το φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο.

Η χαρά της επιτυχίας όμως δεν κράτησε πολύ. Διότι, ως διεθνής συμπαραγωγή, ο “Προμηθεάς” χρειαζόταν και τη συμβολή-συμμετοχή του ελληνικού κράτους, αφού ο γερμανικός μουσικός οργανισμός αναλάμβανε το σύνολο των εξόδων και των αμοιβών των μουσικών όπως και της διαμονής τους, αλλά μόνο από την προσγείωσή τους στο γερμανικό έδαφος. Δεν κάλυπτε δηλαδή τη μετάβασή τους αλλά και τα λεγόμενα “εκτός έδρας” των συντελεστών.

…και η αρνητική

Προς κάλυψη αυτών των εξόδων, ο συνθέτης απευθύνθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού και στη σχετική επιτροπή διεθνών συμπαραγωγών, για να λάβει ωστόσο αρνητική απάντηση.

Η απάντηση της επιτροπής, υπογεγραμμένη από την προϊστάμενη του υπουργείου Πολιτισμού κ. Νίκη-Μόνικα Τσιλιμπέρδη, ήταν η εξής: “Η ομάδα εργασίας που συνεδρίασε στο πλαίσιο των διαδικασιών της πρόσκλησης για την επιχορήγηση δράσεων που προωθούν τις διεθνείς συνέργειες και την εξωστρέφεια αποφάσισε ότι: Η δράση δεν ανταποκρίνεται στις προτεραιότητες και τα κριτήρια της πρόσκλησης ενδιαφέροντος”.

Έτσι, το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού αρνήθηκε να συνδράμει με το αιτηθέν ποσό των 15.000 ευρώ, όταν ο γερμανικός μουσικός οργανισμός αναλάμβανε το κόστος των 30.000 ευρώ, και κάπως έτσι ένα ελληνικό αρχαίο κείμενο με μια σύγχρονη ελληνική μουσική απόδοση δεν θα ταξιδέψει στη Γερμανία και από εκεί στον υπόλοιπο κόσμο.

Μία δουλειά… “για πέταμα”

Η δουλειά της επιτροπής, βεβαίως, δεν μπορεί εύκολα να αξιολογηθεί. Τα αποτελέσματά της θα φανούν στην πορεία του χρόνου. Αντίστοιχα, δεν μπορεί να κριθεί με ευκολία επίσης και η όπερα “Προμηθέας Δεσμώτης”.

Το γεγονός πάντως ότι ο Παναγιώτης Καρούσος έχει ήδη ταξιδέψει την όπερά του στη Σορβόνη, όπως και η αποδοχή ενός από τους μεγαλύτερους οργανισμούς, δείχνει ότι το έργο του και η δουλειά του δεν είναι για “πέταμα”.

Ακόμα κι αν το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού δεν μπορεί να το αντιληφθεί αυτό.

Πηγή: avgi.gr