ΝΣ

Νίκος Σαραντάκος

Ο μπερντές των Βρετανών

Purdah rules, λέει o Κόρμπιν. Αλλά τι είναι αυτό το purdah; Δεν μοιάζει και πολύ αγγλική η λέξη, δεν βρίσκετε;

brexit 2070857 1920

Τα άρθρα που βάζω στο ιστολόγιο κάθε μέρα, τα αναδημοσιεύω και στο Φέισμπουκ όπως και στο Τουίτερ -στη μια περίπτωση αυτό γίνεται αυτόματα, στην άλλη πρέπει να το φροντίσω εγώ. Στο Φέισμπουκ γίνεται συχνά συζήτηση για τα άρθρα, αλλά ποτέ δεν φτάνει σε μεγάλο αριθμό σχολίων όπως στο ιστολόγιο -το κάθε μέσο έχει τις ιδιομορφίες του. Στο Τουίτερ πολύ πιο σπάνια γίνεται συζήτηση.

Το σημερινό άρθρο είναι εξαίρεση, με την έννοια ότι γεννήθηκε από ένα σύντομο σχόλιο που έκανα στο Φέισμπουκ, και που το συντόμεψα ακόμα περισσότερο στο Τουίτερ -όπου, να θυμίσω, το όριο είναι 280 χαρακτήρες, παναπεί καμιά σαρανταριά λέξεις, αντε 50. Είδα όμως πως το θέμα έχει αρκετό ενδιαφέρον και θα’ταν κρίμα να μην δημοσιευτεί και στο ιστολόγιο, που είναι και το πιο μόνιμο από τα τρία βήματα δημοσιευσης, κι έτσι γράφω το σημερινό άρθρο, στο οποίο ενσωματώνω πολλά πράγματα από τη συζήτηση που έγινε στην ομάδα Υπογλώσσια του Φέισμπουκ. Έτσι κι αλλιώς, εδώ δεν υπάρχει περιορισμός στην έκταση των άρθρων, και βέβαια το κοινό του ιστολογίου δεν ταυτίζεται με το κοινό του Φέισμπουκ ή του Τουίτερ -δυσκολεύομαι ακόμα να γράψω «τα κοινά», πάντως εικάζω πως η τομή των τριών συνόλων δεν θα είναι ιδιαίτερα πολυμελής.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα το έχετε αντιληφθεί, τα έχουν μπλέξει κάπως με το Μπρέξιτ. Η νέα κυβέρνηση των Συντηρητικών υποστηρίζει ότι θα σεβαστεί την καταληκτική ημερομηνία της 31ης Οκτωβρίου για το Μπρέξιτ, κάτι που σημαίνει στην πράξη ότι, αν δεν υποχωρήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, οδεύουμε προς άτακτο Μπρέξιτ, χωρίς συμφωνία δηλαδή.

Ο ηγέτης των Εργατικών, ο Τζέρεμι Κόρμπιν, σε επιστολή που έστειλε στους άλλους ηγέτες κομμάτων της αντιπολίτευσης, δήλωσε την πρόθεσή του να καταθέσει πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης.

Σε περίπτωση που η πρόταση αυτή στεφθεί με επιτυχία, με τη βοήθεια προφανώς «ανταρτών» βουλευτών του Συντηρητικού κόμματος, ο Κόρμπιν ζήτησε τη στήριξη των άλλων κομμάτων για να σχηματίσει κυβέρνηση αυστηρά περιορισμένου χρόνου με στόχο να συμφωνηθεί με την ΕΕ η μετάθεση της ημερομηνίας αποχώρησης, και στη συνέχεια να συγκαλέσει εκλογές ώστε να αποφασίσει ο λαός αν θέλει την αποχώρηση από την ΕΕ ή την παραμονή.

Η ιδέα του Κόρμπιν έχει τα θετικά της αλλά δεν είναι καθόλου βεβαιο πως θα εξασφαλίσει τη συμφωνία άλλων κομμάτων. Εκτός αυτού, ακόμα κι αν γινόταν ένα δεύτερο δημοψήφισμα (κάτι που μόνο η Βουλή μπορεί να αποφασίσει), το αποτέλεσμα μάλλον θα ήταν το ίδιο.

Αυτά μπορούμε να τα συζητήσουμε στα σχόλια, όμως εδώ λεξιλογούμε κι έτσι θα λεξιλογήσουμε για τον μπερντέ των Βρετανών.

Ποιον μπερντέ; θα ρωτήσετε.

Ας δούμε την πρώτη πρόταση της επιστολής του Κόρμπιν. Ο Κόρμπιν είχε ρωτήσει how purdah rules would apply if Parliament is dissolved for a General Elections campaign that straddles the Brexit day of 31st October.

Δηλαδή, αν το Κοινοβούλιο διαλυθεί ενόψει εκλογών και αν η ημερομηνία του Μπρέξιτ (31 Οκτωβρίου) τύχει να πέφτει μέσα στην προεκλογική περίοδο, αν δηλαδή οι εκλογές προκηρυχτούν πχ για τον Νοέμβριο, πώς θα εφαρμοστούν οι κανόνες….

Ποιοι κανόνες; Purdah rules, λέει. Αλλά τι είναι αυτό το purdah; Δεν μοιάζει και πολύ αγγλική η λέξη, δεν βρίσκετε;

Δεν μοιάζει αγγλική διότι είναι μια από τις πολλες λέξεις που κληρονόμησε η αγγλική γλώσσα από τα χρόνια που είχε υπό την κατοχή της την Ινδία. Φαίνεται περίεργο, αλλά οι αποικιοκράτες δεν δανείστηκαν μόνο τεχνικούς όρους, λέξεις δηλαδή που περιέγραφαν αμιγώς ινδικά πράγματα. Αντίθετα, το αγγλικό λεξιλόγιο πλουτίστηκε και με δεκάδες όρους ινδικής προέλευσης σε τομείς κάθε λογής. Δυο τέτοιες περιπτώσεις είναι οι λέξεις tank και shampoo, που έχουν γίνει διεθνεις, και που έχουν ινδική ετυμολογία.

Τέτοια είναι και η περίπτωση της λ. purdah. Είναι δάνειο από τα Ούρντου, όπου pardah σημαίνει «κουρτίνα, παραπέτασμα». Ο όρος στις χώρες της ινδικής υποηπείρου χρησιμοποιόταν για να δηλώσει την πρακτική της απομόνωσης των γυναικών από τα βλέμματα των μη συγγενών τους ανδρών. Στα βρετανικά αγγλικά, η λέξη πέρασε στις αρχές του 20ού αιώνα με τη σημασία της απομόνωσης, χωρίς καμιά αναφορά σε ζητήματα φύλου. Αντιθετα, και εδώ είναι το περίεργο, εφαρμόστηκε για να ορίσει ένα έθιμο της βρετανικής κοινοβουλευτικής ζωής.

Στη Βρετανία, purdah είναι η προεκλογική περίοδος, από την επίσημη προκήρυξη των εκλογών έως την έκδοση των αποτελεσμάτων, και ταυτόχρονα η υποχρέωση ουδετερότητας που έχουν οι δημόσιοι λειτουργοί και τα δημόσια μέσα ενημέρωσης ειδικά κατά την περίοδο αυτή, να απέχουν από δηλώσεις και ανακοινώσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το εκλογικό σώμα. Περισσότερα στη Βικιπαίδεια και σε ένα εξαιρετικό άρθρο της Δρος Charlotte Riley στο ηλεπεριοδικό Popula.

Αν λοιπόν στη νότια Ασια purdah είναι το πέπλο που σκεπάζει και κρυβει τις γυναίκες από τις επαφές με άνδρες, στη Βρετανία purdah είναι το πέπλο ουδετερότητας και αυξημένης ευαισθησίας που περιβάλλει τη δημόσια διοίκηση κατά την προεκλογική περίοδο.

Η λέξη ομως έχει ιστορία. Στα Ούρντου ήρθε από τα περσικά, όπου είναι parda. Η περσική λέξη πέρασε στα τουρκικά, με την ίδια σημασία, ως perde, και, όπως καταλάβατε, από εκεί πέρασε και στα ελληνικά, όπου έδωσε τον μπερντέ. Μπορεί σήμερα τη λέξη να τη χρησιμοποιούμε κυρίως για τον μπερντέ του Καραγκιόζη (και στην αργκο, όπου μπερντές είναι μια από τις απειραριθμες λέξεις που σημαίνουν χρήματα, αλλά εκεί προέκυψε από παρετυμολόγηση του τουρκ. belde όπως έχουμε πει), αλλά είναι ακόμα ζωντανή η σημασία της κουρτίνας, έστω και σπανιότερη στις μέρες μας. Ήταν κυρίαρχη στις αρχές του προηγούμενου αιώνα όταν ο Λαπαθιώτης έγραφε για το κρεβάτι με τους κόκκινους μπερντέδες.

Οπότε, ο μπερντές ο δικός μας, ο καραγκιόζικος πλέον, είναι ξαδερφάκι του επίσημου και βαρυσήμαντου βρετανικού purdah. Αν το εκλάβετε αυτό για σχόλιο της κατάστασης στη Βρετανία, σεις είπατε.

Κλείνω αφήνοντας άκρες για ένα ακόμα γλωσσικό ταξίδι. Μου λέει ο Γιάννης Οικονόμου: Parde είναι και ο υμένας στα περσικά. Ο παρθενικός υμένας λέγεται parde-ye bekârat (پرده بکارت), bakāra (بَكَارَة‎) είναι η παρθενία στα αραβικά.

Απ’ όπου, μέσω τουρκικών, και ο δικός μας μπεκιάρης. Ο κόσμος είναι πολύ μικρός!

Πηγή: sarantakos.wordpress.com

ΣΥΡΙΖΑ: «Οι προκλητικές δηλώσεις του Ερντογάν υπονομεύουν και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις»

mist erdo

ΣΥΡΙΖΑ: «Οι προκλητικές δηλώσεις του Ερντογάν υπονομεύουν και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις»

«Καλούμε την κυβέρνηση, να προβεί άμεσα στις απαραίτητες διπλωματικές ενέργειες απέναντι στη νέα αυτή τουρκική…

Νέα πρόκληση Ερντογάν: Δήλωσε «μετανιωμένος» που η Τουρκία δεν κατέκτησε ολόκληρη την Κύπρο το 1974

8ce56d6d499047e58e6fa1054f091391

Νέα πρόκληση Ερντογάν: Δήλωσε «μετανιωμένος» που η Τουρκία δεν κατέκτησε ολόκληρη την Κύπρο το 1974

«Λάδι στη φωτιά» γύρω από το Κυπριακό έριξε το βράδυ της Δευτέρας (18/3) ο Τούρκος…