Ο Μάνος Χατζιδάκις μοτοσικλετιστής με φτερά αγγέλου σε ντοκιμαντέρ του Θόδωρου Αγγελόπουλου

Οχτώ χρόνια συμπληρώνονται από το θάνατο του μεγαλύτερου Έλληνα σκηνοθέτη. Αυτή είναι η ιστορία μιας πρωτότυπης συνεργασίας του με τον Μάνο Χατζιδάκι που δεν ευοδώθηκε. 

Aggelopoulos

Το 1983 ανατέθηκε στον Θόδωρο Αγγελόπουλο η δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για την Αθήνα εν όψει ανακήρυξης της πόλης σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης (1985). Η ταινία θα είχε αρχικό τίτλο «ΑΘΗΝΑ ή Τρεις επισκέψεις στην Ακρόπολη», γνωστή όμως έμεινε ως «ΑΘΗΝΑ, επιστροφή στην Ακρόπολη». Μ’ αυτόν τον τίτλο δηλαδή κυκλοφόρησε, αν και στο βιβλίο «Θόδωρος Αγγελόπουλος 10 3/4» (εκδόσεις Αιγόκερως, 2000), το σεναριακό σχεδίασμα παρατέθηκε με μία μόνο λέξη στον τίτλο: «ΑΘΗΝΑ»

Στη συγκεκριμένη εργασία του Αγγελόπουλου, θα πρωτοστατούσαν η ζωγραφική του Γιάννη Τσαρούχη και η ποίηση του Γιώργου Σεφέρη. Κείμενα, επίσης, του Κώστα Ταχτσή από το «Τρίτο στεφάνι», του Τσαρούχη, του Τάσου Λειβαδίτη, του Χένρι Μίλερ κ.α. Όσο για τη μουσική, δεν θα ήταν πρωτότυπη, αλλά θα βασιζόταν σε μουσικά θέματα των Μάνου Χατζιδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Λουκιανού Κηλαηδόνη, Διονύση Σαββόπουλου.    

Η ιστορία, έτσι όπως μου την αφηγήθηκε πριν μερικά χρόνια ο Γιώργος Χατζιδάκις, ο θετός γιος του Μάνου Χατζιδάκι, λέει πως τον καιρό που ο Αγγελόπουλος ετοίμαζε το ντοκιμαντέρ, ζήτησε ραντεβού από τον συνθέτη: Συναντήθηκαν στο σπίτι του στη Ρηγίλλης, όπου ο σκηνοθέτης του πρότεινε να εμφανιστεί μεσ’ στην ταινία. Συγκεκριμένα, τον ήθελε σε μία ποιητική και λίγο σουρεαλιστική σκηνή, να είναι πάνω σε δίκυκλη μοτοσικλέτα και στους ώμους του να’χει φτερά αγγέλου σχεδιασμένα από τον φίλο του, τον Τσαρούχη. Μπροστά θα ερχόταν ο Χατζιδάκις και πίσω του θ’ ακολουθούσαν κι άλλοι νεαροί μοτοσικλετιστές επίσης με τσαρουχικά φτερά αγγέλου. Ο Χατζιδάκις άκουσε με προσοχή τον Αγγελόπουλο και στην αρχή τον αντιμετώπισε μάλλον με χιούμορ: «Πολύ ωραία τα λέτε και δεν είναι καθόλου άσχημο σαν εικόνα, με φαντάζεστε εμένα όμως πάνω σε μηχανάκι; Θα σας τινάξει στον αέρα όλο το σχέδιο σας». Στο τέλος, αρνήθηκε ευγενικά, αλλά το ίδιο ευγενικά και γενναιόδωρα, έδωσε την άδεια για τη χρήση της μουσικής του. 

Έψαξα μεσ’ στο σενάριο της «ΑΘΗΝΑΣ» να βρω σε ποια ακριβώς στιγμή του ντοκιμαντέρ, ο Χατζιδάκις θα έκανε αυτό το «guest», που – κατά τη γνώμη μου – κακώς το «φοβήθηκε» τότε και δεν εμφανίστηκε. Ενδεχομένως ο Αγγελόπουλος να τον προόριζε για το ρόλο του «νέου μοτοσικλετιστή», μιας ποιητικής φιγούρας που θα εμφανιζόταν σε καίρια σημεία, τριγυρνώντας στους δρόμους της Αθήνας, ενόσω θα ακούγονταν οι φωνές των αφηγητών, των ηθοποιών Πέτρου Φυσσούν και Κώστα Αρζόγλου

Σύμφωνα πάντα με το σενάριο και έχοντας πολλά χρόνια να ξαναδώ το ντοκιμαντέρ, ώστε να μπορώ να επιβεβαιώσω τι τελικά κρατήθηκε, θα υπήρχε μία σκηνή όπου ο «ο νέος με τα φτερά έρχεται καβάλα στη μοτοσικλέτα». Αφήγηση. Ύστερα, «νεοκλασικά. Ένας νέος γυμνός με φτερά. Δίπλα του, σ’ ένα καβαλέτο, ο πρωτότυπος πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη». Αφήγηση. «Μοναστηράκι. Οικοδομικά έργα. Μετά, ένα πιάνο στη μέση της έρημης πλατείας Αβησσυνίας. Σιωπηλά νεοκλασικά, ερείπια. Πίσω απ’ όλα αυτά, σαν υπόκρουση, ακούγεται η ”Συννεφιασμένη Κυριακή” σε σόλο πιάνο. Κόσμος στο Μοναστηράκι».

Προφανώς η «Συννεφιασμένη Κυριακή» του Βασίλη Τσιτσάνη θ’ ακουγόταν με τον Μάνο Χατζιδάκι στο πιάνο από τις «Έξι λαϊκές ζωγραφιές» και αυτή θα ήταν και η μοναδική χρήση αποσπάσματος από έργο του. Σε ότι αφορά τις υπόλοιπες συνθέσεις, θα ακούγονταν το «Κάνε λιγάκι υπομονή» του Βασίλη Τσιτσάνη με τη Σωτηρία Μπέλλου, που ο Αγγελόπουλος είχε χρησιμοποιήσει ξανά στον «Θίασο» (1975), το «Της αγάπης αίματα» των Μίκη ΘεοδωράκηΟδυσσέα Ελύτη από «Το Άξιον Εστί», που ο Αγγελόπουλος είχε επίσης χρησιμοποιήσει ξανά στους «Κυνηγούς» (1977), η «Δημοσθένους λέξις» από το «Βρώμικο ψωμί» του Διονύση Σαββόπουλου και το «Αθήνα ’78» του Λουκιανού Κηλαηδόνη.

Στη μοναδική συνέντευξη μου με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, που είχε πρωτοδημοσιευθεί το 2009, τον είχα ρωτήσει για τη χρήση της μουσικής των Μάνου Χατζιδάκι – Μίκη Θεοδωράκη στις ταινίες του. Είχε απαντήσει με τα εξής λόγια: « Αγαπώ πολύ τη μουσική του Μίκη, αλλά δεν τη θεωρώ τόσο κινηματογραφική. Έχει μια τέτοια ιδιότυπη αυτονομία η μουσική του που δε χωράει, δε μπορεί να παντρευτεί με μία ταινία! Κάνει δικές της εικόνες η μουσική του Μίκη! Το ίδιο ισχύει κατά τη γνώμη μου και για τον Χατζιδάκι, ο οποίος είναι μία ειδική περίπτωση! Δε χρειάζεται να πω πόσο σημαντική είναι η συμβολή και του Μίκη και του Μάνου στον πολιτισμό του τόπου μας. Εγώ ήθελα έναν μουσικό πολύ πιο κοντά σε μένα και νομίζω ότι η Ελένη (σ.σ. η Καραΐνδρου) είναι η πιο συγγενική δημιουργός με τη δική μου εικόνα». Στο περιθώριο πάντως της συνέντευξης, όταν βρήκα το θάρρος να ρωτήσω τον μεγάλο Έλληνα σκηνοθέτη για ποιο λόγο ο Χατζιδάκις αρνήθηκε να εμφανιστεί στο ντοκιμαντέρ του για την «ΑΘΗΝΑ», αρχικά εξέφρασε έκπληξη και αμέσως μετά αρκέστηκε σε λίγες μόνο λέξεις: «Το ”φοβήθηκε” ο Μάνος»

Το ντοκιμαντέρ τελείωνε με ένα πανοραμικό πλάνο της Αθήνας. Αντιγράφω από το σενάριο τον εσωτερικό μονόλογο του αφηγητή: «Η ταινία, που δεν μπορούσα να τελειώσω, τέλειωσε κάποια στιγμή από μόνη της. Σκόρπισαν ηθοποιοί και κομπάρσοι. Η πολιτεία έμεινα ασάλευτη, αινιγματική. ”Βροχή!…” φώναξε ο σπέσιαλ εφέ. Αλλά η βροχή είχε αρχίσει. ”Χαμηλώστε τον ήχο!” Ο ηχολήπτης με κοίταξε απορημένος. ”Σιωπή!;…” ”Σιωπή”. Η κάμερα μόνη της και κάτω κι εκεί που φτάνει το μάτι, η Αθήνα πέτρινη πολιτεία». Ίσως η μοναδική φιγούρα στην πόλη, η μοναδική ζώσα ψυχή, να ήταν αυτή του Μάνου Χατζιδάκι πάνω σε μια μοτοσικλέτα και με τα φτερά αγγέλου στην πλάτη, έτσι όπως τον είχε ονειρευτεί ο Θόδωρος Αγγελόπουλος. Όμορφα, ποιητικά, τσαρουχικά, να διέρχεται ανάμεσα από βυζαντινές εκκλησιές, τουρκικά τζαμιά, ρωμαϊκά ρολόγια και νεκροταφεία της αρχαίας πόλης. Μην το ψάχνειςΕικόνες μιας άλλης Ελλάδας, άλλων εποχών, που έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί

Συγκλονίζει το βίντεο της Ξυπόλια: «Αφαίρεσα ένα ολόκληρο κομμάτι απ’ την πλάτη μου – Να φοράτε αντηλιακό» λέει το μοντέλο

221115164838 mariagapi 305110527 473772367946558 5755461261693762487 n

Συγκλονίζει το βίντεο της Ξυπόλια: «Αφαίρεσα ένα ολόκληρο κομμάτι απ’ την πλάτη μου – Να φοράτε αντηλιακό» λέει το μοντέλο

Στο βίντεο που ανέβασε, το νεαρό μοντέλο δείχνει την τομή στην πλάτη της και τονίζει…

Δώρα Χρυσικού: Η εξομολόγηση που συγκίνησε τη Ζαμπέτογλου – «Τον πλησίασα και του είπα ότι τα μαλλιά μου είναι περίεργα» (video)

profile player 960x540 25

Δώρα Χρυσικού: Η εξομολόγηση που συγκίνησε τη Ζαμπέτογλου – «Τον πλησίασα και του είπα ότι τα μαλλιά μου είναι περίεργα» (video)

Για την περίοδο που πάλευε με τον καρκίνο μίλησε η Δώρα Χρυσικού, αποκαλύπτοντας μια ιστορία…

Ξέσπασμα οργής από τη Σταυρούλα Μασσαλή για το χειροκρότημα στον Καραμανλή: «Τρύπησε τα αυτιά μας…» (video)

Μασσαλή Καραμανλής

Ξέσπασμα οργής από τη Σταυρούλα Μασσαλή για το χειροκρότημα στον Καραμανλή: «Τρύπησε τα αυτιά μας…» (video)

Δεν μπορούσε να πιστέψει το ηχηρό χειροκρότημα που έδωσαν οι βουλευτές της ΝΔ στον Καραμανλή…

Βόλος: Συγκλονίζει μαρτυρία 21χρονης κοπέλας – «Με βίαζε σε ξενοδοχείο από τα 11 μου χρόνια» (video)

viasmos 6

Βόλος: Συγκλονίζει μαρτυρία 21χρονης κοπέλας – «Με βίαζε σε ξενοδοχείο από τα 11 μου χρόνια» (video)

Απίστευτες αποκαλύψεις έκανε μια κοπέλα απ' τη Λάρισα, καθώς αποκάλυψε ότι βιαζόταν επί σειρά ετών…