Ο Μανδραβέλης, ο Σαμαράς και ο Λάρι Φλιντ

Σφοδρή κριτική στον Αντώνη Σαμαρά ασκεί με άρθρο του στην εφημερίδα “Καθημερινή” ο Πάσχος Μανδραβέλης, με τίτλο “Εξύβριση και Ελευθερία”, αναφορικά με την καταδίκη του Κώστα Βαξεβάνη μετά από μήνυση του πρώην πρωθυπουργού για ένα meme που είχε κάνει retweet στο Twitter.

Μεταξύ άλλων, ο αρθρογράφος τονίζει πως ο Αντώνης Σαμαράς παρέβη τον άγραφο κανόνα σύμφωνα με τον οποίο οι πολιτικοί -και δη οι πρωθυπουργοί- δεν προσφεύγουν στα δικαστήρια κατά της σάτιρας, ένας κανόνας με τον οποίο, όπως σημειώνει, προσφέρουν μεγάλη υπηρεσία στη δημοκρατία. Παραθέτει επίσης το γνωστό παράδειγμα της αθώωσης από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ του εκδότη του πορνογραφικού περιοδικού Hustler, Λάρι Φλιντ, για μία παρωδία του τηλεευαγγελιστή Τζέρι Φόλγουελ.

Διαβάστε το άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη:

“Για τη σάτιρα ισχύει ό,τι και για την όρεξη: κολοκυθόπιτα. Δεν ορίζεται, αλλά δεν πρέπει να περιορίζεται. Είναι, κατά κανόνα, εμπαθής και λίγες φορές επιτυχημένη. Ετσι κι αλλιώς, η «επιτυχία» ή η «αποτυχία» της σάτιρας δεν εξαρτάται από τον δημιουργό· εξαρτάται και από τον αναγνώστη. Αλλοι γελούν με το ένα και άλλοι με το αντίθετό του.

Το tweet που προώθησε ο εκδότης της εφημερίδας Documento Κώστας Βαξεβάνης και αφορούσε τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά δεν ήταν για τον γράφοντα επιτυχημένο. Από την προϊστορία μπορούμε να εικάσουμε ότι ήταν προϊόν εμπάθειας του δημοσιογράφου προς τον πρώην πρωθυπουργό. Η εικασία, όμως, αρκεί μόνο για την πολιτική καταδίκη, δεν συνιστά απόδειξη στην ποινική διαδικασία. Ούτε η πρόθεση εξύβρισης έχει ποινική αξία, διότι απλώς είναι… πρόθεση που δεν αποδεικνύεται.

Η πρωτόδικη καταδίκη του κ. Βαξεβάνη σε πέντε μήνες με αναστολή δεν θα αποτελούσε είδηση. Συνηθισμένος ο χώρος των ΜΜΕ (κι εσχάτως των social media) από μηνύσεις και καταδίκες. Χρήζει όμως μνείας, διότι είναι η πρώτη φορά στη Μεταπολίτευση που πρώην πρωθυπουργός οδηγεί στα δικαστήρια δημοσιογράφο και πετυχαίνει την καταδίκη του. Ολοι οι πολιτικοί –και δη οι πρώην πρωθυπουργοί– έχουν ακούσει τα εξ αμάξης, πολλά εκ των οποίων είναι και συκοφαντίες. Υπήρχε όμως ένας άγραφος κανόνας, που δυστυχώς παρέβη ο κ. Σαμαράς: ουδείς προσέφευγε στα δικαστήρια και με τον τρόπο αυτό προσέφεραν μεγάλη υπηρεσία στη Δημοκρατία.

«Υπηρεσία στη Δημοκρατία, οι ύβρεις και οι πιθανές συκοφαντίες;» θα πουν οι οπαδοί του πρώην πρωθυπουργού. Ναι, όπως έκρινε το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ στην εμβληματική υπόθεση Hustler Magazine v. Falwell, που έγινε και ταινία με τίτλο «Υπόθεση Larry Flynt».

Τον Νοέμβριο του 1983, ο εκδότης του πορνογραφικού περιοδικού δημοσίευσε μια παρωδία διαφήμισης, που ήταν εξαιρετικά υβριστική για τον τηλε-ευαγγελιστή και πολιτικό σχολιαστή Jerry Falwell. Η υπόθεση έφτασε το 1988 στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, το οποίο νομολόγησε ως εξής: «Στην καρδιά της πρώτης τροπολογίας του συντάγματος υπάρχει η αναγνώριση της θεμελιώδους σημασίας που έχει η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και των απόψεων σε ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος. Η ελευθερία του λόγου δεν είναι μόνο ένα ατομικό δικαίωμα –και συνεπώς έχει αυταπόδεικτη αξία– είναι επίσης απαραίτητη στην κοινή μας προσπάθεια για την αλήθεια. (…) Αν και οι ψευδείς προτάσεις δεν έχουν εγγενή αξία, ο “ζωτικός χώρος” που χρειάζεται για να ανθήσει η ελευθερία του λόγου σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε ανεκτές κάποιες ψευδείς προτάσεις μην τυχόν και υπάρξει συστολή ή αποθάρρυνση (chilling effect) του λόγου που έχει συνταγματική αξία».

Με αυτό το σκεπτικό, το Δικαστήριο προχώρησε στην αναίρεση της προηγούμενης καταδικαστικής απόφασης”.