Ο jazzy Μίμης Πλέσσας σε σπάνια soundtracks από τον ελληνικό κινηματογράφο

Άλλο ένα εγχείρημα που έφερε εις πέρας με τον καλύτερο τρόπο η ανεξάρτητη B-Other Side του Δημήτρη Βασιλειάδη: Έχουμε στα χέρια μας δύο φροντισμένα βινύλια του συνθέτη Μίμη Πλέσσα με γενικούς τίτλους «Μουσική για τον κινηματογράφο 1» και «Μουσική για τον κινηματογράφο 2». Στο πρώτο περιέχονται οι μουσικές του Πλέσσα από το αστυνομικό θρίλερ «Έγκλημα στα παρασκήνια» (1960) και τον «Εφιάλτη» (1961), τη μοναδική σοβαρή ελληνική ταινία τρόμου στο ύφος του χιτσκοκικού «Psycho». Στο δεύτερο, οι μουσικές από τα κοινωνικά δράματα «Ίλιγγος» (1963), «Η ιστορία μιας ζωής» (1965) και «Εγωισμός» (1963). 

Το υλικό προϋπήρχε σε CD από τη Legend του Κώστα Γιαννίκου, αλλά καμία σχέση απ’ την άποψη του επιπέδου παραγωγής και έκδοσης. Θέλω να πω ότι για να βγουν τώρα τα δύο αυτά βινύλια, ο Βασιλειάδης με άλλους δύο ανθρώπους, «ειδικούς», κάθισαν και είδαν καρέ – καρέ την κάθε μία ταινία για να αποφευχθούν τα λάθη στο track list και στους τίτλους των κομματιών. Υπό αυτή την έννοια και κατά ένα τρόπο, οι συγκεκριμένες μουσικές του Πλέσσα αποκαθίστανται και για πρώτη φορά αποκτούν συλλεκτική αξία ως εκδόσεις! 

Η μουσική του Πλέσσα για τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο δεν επιδέχεται κριτικής. Και δεν είναι τυχαίο, επίσης, που ο καλλιτέχνης αυτός δούλεψε κατά κόρον στη Finos Film, άλλοτε επενδύοντας μουσικά τα δαλιανίδεια μιούζικαλ με θέματα και τραγούδια all time classics, και άλλοτε ταινίες όλων των ειδών, από κοινωνικά δράματα και κωμωδίες μέχρι αστυνομικά θρίλερ. Μπορεί όλοι, έτσι, να μνημονεύουν τις μουσικές του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη από ταινίες – διεθνείς παραγωγές ως επί το πλείστον, θεωρώ όμως ότι η δουλειά του Πλέσσα, όπως και του Κώστα Καπνίση, υπήρξε σημαντικότερη στον εγχώριο κινηματογράφο, που – εδώ που τα λέμε – ελάχιστες άλλες αρετές είχε να επιδείξει. 

Ακούστε για παράδειγμα το θέμα των τίτλων από τον «Εφιάλτη» του Ερρίκου Ανδρέου! Μέσα σε ελάχιστο χρόνο, αξιοποιώντας στο έπακρο μία jazz ορχήστρα, ο Πλέσσας φτιάχνει ένα αγχωτικό τρομώδες κλίμα που εισάγει με τον πιο άρτιο τρόπο τον θεατή σε όσα πρόκειται να παρακολουθήσει στην οθόνη. Φυσικά και λειτουργεί αυτόνομα η ίδια η μουσική – η εργασία του συνθέτη για τον «Εφιάλτη» και το «Έγκλημα στα παρασκήνια» στέκεται σαν ένα έξοχο δείγμα ελληνικής ατμοσφαιρικής jazz, εφάμιλλης ανάλογων soundtracks από ταινίες του εξωτερικού. Μην ξεχνάμε ότι ο Πλέσσας, λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1952, είχε βραβευτεί από το αμερικανικό πανεπιστήμιο της Μινεσότα, ενώ από το ’56 ήδη είχε αρχίσει να δουλεύει ως μαέστρος και συνθέτης. Εξαιρουμένων δηλαδή των «ελαφρών» τραγουδιών του την ίδια περίοδο, που διακρίνονταν στα φεστιβάλ με τη Μούσχουρη και τη Βάνου, για μένα ο ελληνικός κινηματογράφος ήταν αυτός που ανέδειξε το μεγάλο ταλέντο, τη συνθετική ευφυΐα του και, κυρίως, το προσωπικό συνθετικό του στίγμα. 

Στα τρία κοινωνικά δράματα του Δαλιανίδη, ακούμε επίσης χορευτικά θέματα («Blues», «Cha Cha», «Night Club», «Χορευτικό» κλπ.) που λειτουργούν και ως μουσικά ντοκουμέντα μιας εποχής που δεν μας έχει αφήσει – η αλήθεια είναι – κανένα πακτωλό ανάλογων μουσικών θεμάτων από Έλληνες συνθέτες. Ένα τραγούδι υπάρχει μόνο από την ταινία «Η ιστορία μιας ζωής», που ερμηνεύει η Σούλα Μπιρμπίλη, μία καλή τραγουδίστρια των sixties, που χαρακτηρίστηκε «νεοκυματική» και που είχε ηχογραφήσει σε β’ εκτέλεση τις «Μικρές Κυκλάδες» του Θεοδωράκη και του Ελύτη. Εννοώ πως σε αρκετές ταινίες από τις αρχές έως τα μέσα του ’60, όταν οι νεαροί ήρωες πήγαιναν σε κάποιο κλαμπ για χορό, είτε θα ακούγαμε «έτοιμες» ξένες μουσικές, είτε πρωτότυπα, αλλά σπανίως ή και ποτέ jazzy, ελληνικά θέματα. Αφήνω κατά μέρος κάποιες «big band» μουσικές και τραγούδια του Τάκη Μωράκη, λόγου χάριν, που χρησιμοποιήθηκαν σε σκηνές ταινιών μέσα σε κάποιο αθηναϊκό καμπαρέ. Όσο η δεκαετία του ’60 προχωρούσε και το ξενόφερτο rock κυριαρχούσε ως χορευτική μουσική, εκεί δεν το συζητώ: Άκουγες από Janis Joplin (σε ταινία του ΘΒ κιόλας) μέχρι Iron Butterfly. Ο Πλέσσας ήταν ο πρώτος, για να μην πω ο μοναδικός, που προσάρμοσε την ορχηστρική jazz στις ανάγκες του «λαϊκού» ελληνικού κινηματογράφου. Κι όταν χρειάστηκε να γράψει κι αυτός rock, το έκανε με μεγάλη επιτυχία εξίσου, έστω και ψηγματικά, σε ταινίες σαν τη «Θεία μου η χίπισσα» το 1970 – να ένα άλλο soundtrack του Πλέσσα που θα άξιζε να εκδοθεί σε βινύλιο

Εννοείται, όπως λέω παραπάνω, πως το επίπεδο των τωρινών δισκογραφικών εκδόσεων είναι πραγματικά άριστης ποιότητας! Αυτό αφορά κυρίως την εκ νέου ηχητική επεξεργασία του υλικού από τον Θανάση Ξανθάκο, το τελικό ηχητικό master από τον Γιάννη Κύρη, αλλά και την παραχώρηση του αρχειακού υλικού από τον Χρήστο Σταθακόπουλο. Και τα δύο βινύλια συνοδεύονται, εν ολίγοις, από τις αφίσες των ταινιών και σπάνιες φωτογραφίες τους. Τα εύσημα βέβαια πάνε όλα στον Δημήτρη Βασιλειάδη της B-Other Side, που, απ’ όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, του πήρε οχτώ μήνες από τη ζωή του για να δουλέψει τις εκδόσεις και να φτάσουν, έτσι όπως έφτασαν, στα χέρια μας!