Ο φόβος του φόβου

Ιστορίες φόβου και παράνοιας μια χρεοκοπημένης χώρας

Ο Μπάνος ήταν μια από τις εμβληματικές φυσιογνωμίες του χωριού μου. Ψηλός, ξερακιανός, κυκλοφορούσε συνήθως μ’ ένα φανελάκι ακόμα και τον χειμώνα και μ’ ένα μαντήλι στο κεφάλι, από εκείνα που οι αγρότες έλεγαν πως το φορούσαν για τον ήλιο ή το κρύο, αλλά το είχαν για χρήσεις που δεν μπορείς καν να φανταστείς. Ο Μπάνος δεν είχε ιδιαίτερη σχέση με τη δουλειά. Ήταν ακροβάτης πάνω στη λεπτή γραμμή που χωρίζει την απόλυτη ελευθερία από την τεμπελιά.

Πάνω απ’ όλα, όμως, ο Μπάνος ήταν «εθνικόφρων». Πορευόμενος στον δρόμο για τη «σωτηρία» της πατρίδας, περνούσε καμιά φορά από τον αστυνομικό σταθμό του χωριού για να καρφώσει τι έκαναν οι Αριστεροί. Καμιά φορά, στα καφενεία, οι «εχθροί της πατρίδας» και του ίδιου τον ρωτούσαν μεταξύ αστείου και σοβαρού:

«Ρε Μπάνο, εσύ, φτωχός άνθρωπος, τι δουλειά έχεις με το κεφάλαιο; Τι τους υποστηρίζεις, τι σε πειράζουν, ρε, οι Αριστεροί;».
Ο Μπάνος, δύστροφος σε όλα τα άλλα, εκεί είχε την απάντηση:
«Ρε, οι κομμουνιστές θα μας πάρουνε και τις γυναίκες».
«Εσύ Μπάνο δεν έχεις γυναίκα. Τι φοβάσαι;».
«Θα μας πάρουν όμως και τα χωράφια».
«Ρε, ούτε χωράφια έχεις, μαγκούφης είσαι».
Ο Μπάνος δεν απαντούσε, απλώς φοβόταν πως οι κομμουνιστές, ακόμη και αυτοί του χωριού που του έδιναν μεροκάματο και ήταν πιο ευκατάστατοι από τον ίδιο, κάτι θα του έπαιρναν και ας μην είχε.

Η φιγούρα και η επιχειρηματολογία του Μπάνου μού ήρθε στο μυαλό όταν, συζητώντας με κάποια φίλη για τον φόβο χρεοκοπίας, της έλεγα πως η πλειονότητα των παγκοσμίου φήμης οικονομολόγων, ανάμεσά τους και δύο νομπελίστες, ήταν υπέρ της στάσης πληρωμών των χρεών από την Ελλάδα. Πως αυτό που ονομάζουν χρεοκοπία, φέρνοντας στο μυαλό εικόνες χρεοκοπημένων ανθρώπων και φτώχιας, δεν αφορά κράτη. Η «χρεοκοπία των κρατών» είναι η απόφαση να σταματήσουν να πληρώνουν τους δανειστές. Επίσης, όταν ένα κράτος κηρύττει στάση πληρωμών δεν σημαίνει πως δεν έχει χρήματα να κινηθεί το ίδιο από φόρους και έσοδα, απλώς αποφασίζει να μην τα δώσει στους δανειστές. Της εξηγούσα ακόμη πως πάλι οι ίδιοι οικονομολόγοι υποστήριζαν πως οι περικοπές των μνημονίων δημιουργούν ύφεση. Οι άνθρωποι δεν έχουν ν’ αγοράσουν, η αγορά δεν κινείται, η οικονομία συρρικνώνεται, τα δάνεια δεν εξοφλούνται, οι τράπεζες δεν δίνουν ρευστό, η ανεργία αυξάνεται και τα ταμεία αδειάζουν από τα επιδόματα ανεργίας, το κράτος παραμένει χρεωμένο, αφού το χρέος δεν μπορεί να καλυφθεί, η εγκληματικότητα αυξάνεται, όπως και η κοινωνική αντίδραση, και στο τέλος όλα καταρρέουν. Και, βεβαίως, της είπα πως ο δανεισμός δεν θα εξασφαλίσει χρήματα για να ζήσουμε, αλλά για να πληρωθούν τόκοι από παλιά χρέη και οι τρύπες των τραπεζών, τις οποίες θέλουν να διασώσουν πάλι με τον φόβο κάποιας πιθανής κατάρρευσης.

Με άκουγε με ενδιαφέρον, κάνοντας ερωτήσεις. Στο τέλος με ρώτησε: «Μα, υπάρχει πιθανότητα να χαθούν οι καταθέσεις μας στις τράπεζες;». Την ρώτησα αν η ίδια ή κάποιος γνωστός της είχε καταθέσεις ή αν νόμιζε πως θα έχει μετά από έναν χρόνο με τέτοιες περικοπές.
«Όχι, απάντησε. Αλλά φοβάμαι». Η φίλη μου είχε τον φόβο του Μπάνου. Φοβόταν κάτι που δεν είχε ίσως υπόσταση, δεν το είχε επεξεργαστεί λογικά και δεν ήξερε τι ήταν. Παρ’ όλα αυτά, φοβόταν. Για την ακρίβεια φοβόταν ακριβώς γι’ αυτό.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου του Κώστα Βαξεβάνη εδώ