O Φίλιππος Μέντες Λάζαρης στο koutipandoras.gr: "Ηθοποιός είναι ο άνθρωπος που καταφέρνει να ελέγξει την τρέλα του"

Συνέντευξη στην Ηλέκτρα Ζαργάνη

–
Πείτε μας λίγα λόγια για το άπαιχτο στην
Ελλάδα έργο που θα παρουσιάσετε με τίτλο
οι Επιβάτες.

Ένας
ψυχαναλυτής και ο ασθενής του μπαίνουν
τυχαία μαζί στο ασανσέρ που θα τους
οδηγήσει στο ιατρείο του πρώτου για την
καθιερωμένη συνεδρία τους. Ξαφνικά, το
ασανσέρ σταματά και εγκλωβίζονται στον
στενό αυτό χώρο που θα γίνει ο τόπος
μιας διαφορετικής συνάντησης. Η μετατόπιση
αυτή προκαλεί μια βίαιη ανατροπή στη
συμβατική σχέση τους: οι κανόνες της
επανακαθορίζονται, τα όρια μετακινούνται
καθώς τώρα έχουμε δύο ανθρώπους σε
κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Υπάρχει
ένταση και αγωνία, αλλά υπάρχει και
χιούμορ και ανθρωπιά ενώ η δυνατότητα
δημιουργίας μιας ανανεωμένης σχέσης
παραμένει πάντα στον αέρα. Ανακινούνται
ζητήματα εξουσίας, εμπιστοσύνης και
ταυτότητας που υπερβαίνουν το στενό
πλαίσιο της ψυχανάλυσης και αναδεικνύονται
οι ομοιότητες ανάμεσα στο θέατρο και
την ψυχαναλυτική διαδικασία.

–
Τι σας γοήτευσε στη γραφή και το στυλ
του συγγραφέα;

Γνωρίζω
τον Φλάβιο Γκόλντμαν τρία χρόνια τώρα
μέσω της βραζιλιάνικης πρεσβείας, κι
έχουμε συνεργαστεί πολύ καλά σε άλλες
πολιτιστικές εκδηλώσεις. Επειδή είναι
και άνθρωπος του θεάτρου έχουμε πολλά
κοινά και γίναμε γρήγορα φίλοι.

Οι
Επιβάτες ήταν μια μεγάλη έκπληξη για
μένα. Το έργο έχει παιχτεί με μεγάλη
επιτυχία στη Βραζιλία αλλά τα ζητήματα
που θίγει μας αφορούν όλους. Ο Φλάβιο
έχει -λόγω επαγγέλματος- ταξιδέψει πολύ
και παρακολουθήσει θέατρο σε διάφορες
χώρες. Το κείμενό του είναι κείμενο
ανοιχτό που επιδέχεται διαφορετικές
ερμηνείες. Και ο Φλάβιο ήταν παρών σε
όλη τη διαδικασία με τις πρόβες και ήταν
επίσης πολύ ανοιχτός στο διάλογο και
σε επεμβάσεις. Είναι μια πολυτέλεια να
έχεις κοντά σου τον συγγραφέα.

–
Ζητήματα εξουσίας,
οικειότητας και ρόλων σε μία πρωτότυπη
ψυχαναλυτική συνεδρία. Πόσο κοντά
πιστεύετε ότι είναι το έργο στον σύγχρονο
άνθρωπο και τι συμβολισμούς εμπεριέχει;

Ο
εγκλωβισμός απελευθερώνει. Ταυτίζομαι
σε αρκετά σημεία με τον αναλυόμενο του
έργου παρόλο που δεν έχω κάνει ποτέ
ψυχανάλυση. Το θέατρο είναι το δικό μου
μέσο. Από νωρίς κατάλαβα ότι με τη
μαθητεία μου ως ηθοποιός εισερχόμουνα
σε μια διαρκή συνεδρία ζωής. Ο ηθοποιός
είναι ένας άνθρωπος που καταφέρνει να
ελέγξει την τρέλα του. Ψαχνόμαστε συνεχώς
όχι μόνο ψυχικά αλλά κυρίως σωματικά.

Θεωρώ
ότι το έργο μάς δίνει ευκαιρία να
αναλογιστούμε τι είναι η ψυχανάλυση
και αν είναι το σωστό μέσο για να βρούμε
τον εαυτό μας.

Ταυτόχρονα
ο πρωταγωνιστής του έργου είναι μια
κλασική περίπτωση σύγχρονου ανθρώπου.
Ακουλουθεί το συρμό και το ότι κάνει
ψυχανάλυση είναι σχεδόν τυχαίο. Θα
μπορούσε να κάνει ζούμπα ή κάτι ανάλογο
που είναι στη μόδα. Διότι συμμετέχει
χωρίς να έχει καταλάβει τι ακριβώς κάνει
και χάνει έτσι την ευκαιρία να βελτιωθεί.
Είναι επιφανειακός, τον ενδιαφέρει το
φαίνεσθαι και όχι το Είναι. Αναζητά
γρήγορο αποτέλεσμα σε ό,τι κάνει. Δεν
πάει βαθιά. Κι εδώ ακριβώς είναι που δρα
καταλυτικά ο εγκλεισμός στο ασανσέρ.

–
Πόσο κοντά είναι η κουλτούρα της Βραζιλίας
με αυτήν της Ελλάδας; Υπάρχουν σημαντικές
ομοιότητες;

Όταν
ήρθα για πρώτη φορά στην Ελλάδα αισθάνθηκα
αμέσως μια οικειότητα με το ελληνικό
ταμπεραμέντο –ίσως επειδή ο πατέρας
μου ήταν Έλληνας. Πράγμα που δεν είχα
αισθανθεί στην Πορτογαλία — τόπο
καταγωγής της μάνας μου. Υπάρχει μια
αμοιβαία συμπάθεια μεταξύ Ελλήνων και
Βραζιλιάνων που αν και βασίζεται σε
μάλλον στερεότυπες εικόνες, πηγάζει
εντούτοις από κάποια κοινά χαρακτηριστικά
τους: ζεστασιά, φιλοξενία, αγάπη για τη
θάλασσα και το καλοκαίρι κ.λπ. Αλλά και
πέρα από αυτά, στο χώρο του θεάτρου όπου
κινούμαι, κάθε φορά που ανεβάζω ένα
βραζιλιάνικο έργο, αισθάνομαι ότι
υπάρχουν κοινοί προβληματισμοί, είναι
σαν η θεατρική γλώσσα να απαλείφει τις
διαφορές. Ιδιαίτερα έντονος και σημαντικός
είναι για μένα ο δεσμός που συνδέει το
βραζιλιάνικο καρναβάλι όπως το έζησα
από μικρός στις γειτονιές του Ρίο, με
το αρχαίο βακχικό και διονυσιακό στοιχείο
που έχει διαποτίσει όλη τη δυτική
παράδοση.

Όσο
για τις διαφορές θα έλεγα ότι υπάρχει
μια αγνότητα, μια αθωότητα στον Βραζιλιάνο
που τη συναντά κανείς στους ‘νέους’
λαούς, ενώ οι λαοί της γηραιάς ηπείρου
είναι σαν να κουβαλούν στους ώμους το
βάρος της ιστορίας τους κι αυτό έχει
κατά κάποιον τρόπο επηρεάσει την
ιδιοσυγκρασία τους.

–
Τι σημαίνει για εσάς αυτή η χώρα; Έχετε
αναμνήσεις, εικόνες, μυρωδιές;

Γεννήθηκα
στο Ρίο κι έζησα εκεί μέχρι τα 26 μου που
ήρθα στην Ελλάδα. Συνεπώς η Βραζιλία
είναι ο τόπος της παιδικής μου ηλικίας
και της νιότης μου. Έζησα ως παιδί τα
τελευταία χρόνια της πολύχρονης
δικτατορίας αλλά κυρίως η γενιά μου
ήταν η γενιά που έζησε την απελευθέρωση
και τον καθαρό αέρα της ελευθερίας, κι
αυτό με σημάδεψε.

Σε
γενικές γραμμές οι επιθυμίες που
αισθάνομαι στην καθημερινότητά μου για
κάποια βραζιλιάνικα πράγματα καλύπτονται
κι εδώ: ανοίγω το ραδιόφωνο και ακούω
βραζιλιάνικη μουσική, απολαμβάνω τη
θάλασσα πίνοντας έναν φρέσκο ανάμεικτο
χυμό ενώ για τρίτη χρονιά στήνουμε ένα
ετήσιο καρναβάλι στη γειτονιά μας που
λέγεται “Ο δράκος του Λυκαβηττού”
κι έχει δημιουργηθεί ένας παρεΐστικος
πυρήνας γύρω από την παιδική μας χαρά
που με κάνουν να ξαναζώ κάπως το μικροκλίμα
της γειτονιάς όπου μεγάλωσα στο Ρίο.
Έτσι μεγαλώνει ο γιός μου μέσα σε μια
θερμή συνοικιακή ατμόσφαιρα.

–
Ποια είναι η πιο σημαντική φράση του
έργου που σας συγκινεί κάθε φορά;

“Φτάσαμε συγχρόνως,
ε…” Είναι η φράση
που λέει ο ασθενής, ο πρωταγωνιστής του
έργου, στον αναλυτή του όταν μπαίνει
τυχαία μαζί του στο ασανσέρ (όπου θα
εγκλωβιστούν). Μ’ ενδιαφέρει το θέμα του
χρόνου: η επιτάχυνση της καθημερινότητας,
η ανάγκη ελέγχου του χρόνου μας, των
σχέσεων, της εικόνας μας, η επιταγή να
διαχειριζόμαστε διαρκώς τον εαυτό μας,
να εκφραζόμαστε εξακολουθητικά χωρίς
να προλαβαίνουμε να σκεφτούμε διότι
έτσι επιτάσσει το γενικό κλίμα αλλά να
φοβόμαστε να κοιτάξουμε πραγματικά
μέσα μας. Και τι συμβαίνει όταν ξαφνικά
η ζωή μάς φέρνει αντιμέτωπους με κάτι
απρόβλεπτο που αποσταθεροποιεί τους
σαφώς προσδιορισμένους ρόλους.

– Πώς θα σχολιάζατε την
πολιτική κατάσταση/ επικαιρότητα στην
Ελλάδα;

Είμαι πια είκοσι χρόνια
στην Ελλάδα. Πρόλαβα δηλαδή και την
προ-ευρώ εποχή. Δυστυχώς η Ευρωπαϊκή
Ένωση ενδιαφέρθηκε μόνο για το οικονομικό
σκέλος και διόλου για το πολιτισμικό.
Δεν σεβάστηκε τις ιδιαιτερότητες ή τις
ανάγκες του κάθε έθνους ώστε να μπορέσει
να διαμορφώσει μια ουσιαστική και
δημοκρατική Ευρώπη.

Όσον αφορά την επιτυχημένη
πολυπολιτισμική συνύπαρξη διαφορετικών
φυλών και λαών η Βραζιλία θα μπορούσε
να λειτουργήσει ως πρότυπο. Υπάρχει
βέβαια τρομερή φτώχια και ταξικές
διακρίσεις αλλά ταυτόχρονα η δύναμη
και η γοητεία της Βραζιλίας είναι ακριβώς
αυτή η μείξη ετερόκλητων πολιτισμών
που συνυπάρχουν με πολύ δημιουργικό
τρόπο, δίχως τον έντονο ρατσισμό που
βλέπουμε φερ’ ειπείν στις Η.Π.Α.

Από την άλλη θεωρώ πως
οι πολιτικοί παγκοσμίως έχουν χάσει
κάθε αξιοπιστία. Περνάμε μια κρίση του
δημοκρατικού πολιτεύματος όπου οι
πολίτες συχνά δεν αισθάνονται πως οι
εκπρόσωποί τους ενδιαφέρονται στο
ελάχιστο να φτιάξουν έναν καλύτερο
κόσμο.

– Ποια είναι τα επόμενα
σχέδια σας;

Μ’ ενδιαφέρει να σκηνοθετήσω
ένα άλλο πολυβραβευμένο βραζιλιάνικο
έργο του καλού μου φίλου Pedro
Kosowski
που παίζεται με μεγάλη επιτυχία στο Ρίο
και απευθύνεται σε μεγάλα παιδιά -λίγο
πριν την εφηβεία-, λέγεται “Ταν ταν”.

Συντελεστές:

Οι επιβάτες,
Του Βραζιλιάνου συγγραφέα Flavio
Goldman

Σκηνοθεσία:
Φίλιππος
Μέντες Λάζαρης

Μετάφραση:
Χριστόδουλος
Κακούρης

Επιμέλεια
μετάφρασης: Κατερίνα
Κοκκινίδου

Βοηθός
Σκηνοθέτη: Άρτεμις
Δούρου

Σκηνογραφία:
Μανώλης
Ηλιάκης

Φωτισμοί:
Χριστίνα
Θανάσουλα

Βοηθός Φωτιστή:
Δήμητρα
Δανδόλου

Ηχητική
επιμέλεια: Χρήστος
Δαμουλάκης

Ενδυματολογική
επιμέλεια: Εm
Κei

Σκίτσο αφίσας:
Μιχάλης
Μανουσάκης

Σχεδιασμός
Αφίσας: Μανώλης
Ηλιακής

Επικοινωνία:
Μαριάννα
Παπάκη, Νώντας Δουζίνας

Φωτογραφίες:
Μαρίλια
Φωτόπουλου

Παίζουν

Αλέξανδρος
Σωτηρίου

Στέλιος
Ξανθουδάκης

Άρτεμις
Δούρου

Info:

Τοποθεσία:
Studio
Μαυρομιχάλη, Μαυρομιχάλη 134,
Αθήνα

Ημερομηνία:
Πρεμιέρα:
Δευτέρα 8 Μαΐου 2017, ώρα: 21.00.
Παραστάσεις:
Δευτέρα
και Τρίτη, ώρα: 21.00. Μέχρι τις 30 Μαΐου
2017. Διάρκεια: 80 λεπτά

Πληροφορίες-Προπώληση:
Τηλ.
2106453330

Τιμές
εισιτηρίων: 10
ευρώ κανονικό, 8 ευρώ μειωμένο: φοιτητικό,
ανέργων, άνω των 65