Ο φασίστας Μπολσονάρο και το ποδόσφαιρο

Δεν υπήρχε αμφιβολία πως ο Ζαϊρ Μπολσονάρο είναι φασίστας. Για την ακρίβεια, δεν το έκρυβε ούτε ο ίδιος. Τα μεγάλα ονόματα του ποδοσφαίρου που τον στήριξαν προεκλογικά έβλεπαν στο πρόσωπο του το «διαφορετικό», παρασυρόμενοι από τον λαϊκισμό και τα χαδέματα στα αυτιά των ελίτ. Οι πυρκαγιές στον Αμαζόνιο, τις οποίες αντιμετώπισε με αδράνεια, απάθεια και με την κυνική παραδοχή πως «δεν έχουμε χρήματα για να τις σβήσουμε» έχουν προκαλέσει πολύ έντονες αντιδράσεις, καθώς και διπλωματική κρίση ανάμεσα στη Γαλλία και τη Βραζιλία. Εν τέλει, η κυβέρνησή του δήλωσε ανοιχτή για τη χορήγηση βοήθειας υπό όρους. Κατά τη διάρκεια του διπλωματικού σίριαλ, όμως, η καταστροφή προχωρούσε και η ζημιά που έχει γίνει είναι ανυπολόγιστη. Και όλο και περισσότερος κόσμος αναρωτιέται πώς τελικά ο Μπολσονάρο αναρριχήθηκε ως τη θέση του προέδρου. Η ανταπόκριση που βρήκε σε «ιερά τέρατα» του αθλητισμού, είναι χαρακτηριστική.

«Όπως η κατάκτηση του Μουντιάλ»

«Για μια καλύτερη Βραζιλία επιθυμώ ειρήνη, ασφάλεια και κάποιον που θα μας φέρει πίσω τη χαρά. Επέλεξα να ζω στη Βραζιλία και θέλω μια Βραζιλία καλύτερη για όλους», έγραψε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ο Ροναλντίνιο, συνοδεύοντας το κείμενο με μια φωτογραφία όπου είναι γυρισμένος πλάτη και φοράει τη φανέλα της Εθνικής Βραζιλίας, με το νούμερο 17, το οποίο παρέπεμπε στην υποψηφιότητα του ακροδεξιού Μπολσονάρο. Ο Ροναλντίνιο, ο οποίος στα μάτια του κόσμου αντιπροσώπευε την «αλεγκρία» του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου, τάχθηκε ανοιχτά στο πλευρό ενός ρατσιστή. Ίσως είναι τυχαίο, όμως λίγους μήνες μετά έγινε γνωστό πως τα χρέη του φτάνουν στα δύο εκατομμύρια, με τις αρχές να προχωρούν σε κατασχέσεις και να του «παγώνουν» το βραζιλιάνικο και το ισπανικό διαβατήριο, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να βγει από τη χώρα. O Νεϊμάρ και ο Γκαμπριέλ Ζεσούς δεν έγραψαν κάτι αλλά αρκέστηκαν σε ένα… like στη φωτογραφία του Ροναλντίνιο, με την κίνησή τους πάντως να παίρνει δημοσιότητα. Ο Μπολσονάρο δεν το ξέχασε, φροντίζοντας να υπερασπιστεί τον Νεϊμάρ όταν είδαν το φως της δημοσιότητας οι καταγγελίες βιασμού μιας 27χρονης από το «αστέρι» της Εθνικής Βραζιλίας. Χωρίς καν να ασχοληθεί με τα στοιχεία της υπόθεσης.

Από την πλευρά του ο Ριβάλντο, συμπαίκτης του Ροναλντίνιο στο μυθικό Μουντιάλ του 2002, όπου πάντως την παράσταση είχε κλέψει το τρίτο “R”, ο Ρονάλντο, έγραψε: «Τα πραγματικά προβλήματα της Βραζιλίας: Οικονομική κρίση, ανεργία, βία, υγεία, εκπαίδευση και διαφθορά: Τι συζητούν για τις εκλογές; Την ιδεολογία των φύλων, τον ματσισμό, τον ρατσισμό και τον φεμινισμό. Καταλαβαίνω ένα πράγμα: Η ψήφος σου θα επιλέξει έναν πρόεδρο και όχι έναν πατέρα. Τον χρειαζόμαστε για να λύσει τα προβλήματα της χώρας και όχι να μας διδάξει αξίες, τις οποίες πρέπει να μαθαίνουμε στο σπίτι ή στο σχολείο. Αν έπρεπε να μάθουμε αξίες από τον πρόεδρο, σήμερα θα ήμασταν κολλημένοι στην Κουριτίμπα. “Μην εκπαιδεύεις τα παιδιά σου να σέβονται τους μαύρους, τους λευκούς τους Ινδιάνους. Εκπαίδευσε τα παιδιά σου να σέβονται τον άνθρωπο. Με αυτόν τον τρόπο δεν χρειάζεται να δίνουν εξηγήσεις για τα χαρακτηριστικά ή τις επιλογές του καθενός” Κάνω τα λόγια αυτού του συγγραφέα δικά μου», έγραψε ο πρώην παίκτης του Ολυμπιακού και της ΑΕΚ, αιτιολογώντας με το σκεπτικό του την επιλογή του. Δεν απορρέει απλά από το κείμενο. Το έγραφε με hashtags στο τέλος: Τασσόταν στο πλευρό του πρώην στρατιωτικού.

Από την πλευρά του, ο «μυθικός» ποδοσφαιρικά Καφού δήλωνε περήφανος που είναι Βραζιλιάνος και σύγκρινε τους πανηγυρισμούς για την επικράτηση του Μπολσονάρο στον πρώτο γύρο με τη χαρά της κατάκτησης του Μουντιάλ του 2002. Ανάλογες θέσεις πήραν κι άλλοι γνωστοί ποδοσφαιριστές, πρώην και νυν. Ονόματα όπως ο Κακά, ο Φελίπε Μέλο, ο Εντμούντο, ο Ζάντσον και ο Λούκας Μόουρα, που αγωνίζεται στην Τότεναμ. «Φαντάσου κάποιον τίμιο στη μέση όλων αυτών των διεφθαρμένων πολιτικών. Εγώ, τουλάχιστον, δεν βλέπω το παλιό στις προτάσεις και τους λόγους του Μπολσονάρο», έγραψε χαρακτηριστικά ο τελευταίος. Ο Μέλο, αφιέρωσε στις δηλώσεις του μετά από αγώνα το γκολ που πέτυχε στον «μελλοντικό μας πρόεδρο Μπολσονάρο». 

Εκείνοι που στάθηκαν απέναντι

Ο Ράι πλέον έχει κρεμάσει τα παπούτσια του και υπηρετεί το ποδόσφαιρο από το πόστο του τεχνικού διευθυντή στη Σάο Πάουλο. Αδερφός του ήταν ο θρυλικός Σόκρατες, από τα «βαριά» ονόματα που έχει αναδείξει το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο τόσο για τις αγωνιστικές του αξίες, όσο και για το ελεύθερο πνεύμα του και τις δράσεις που έκανε. Ο Ράι, λοιπόν, ήταν από τους πρώτους που αντιτάχθηκε στο κύμα Μπολσονάρου. Μεγαλύτερες διαστάσεις πήραν οι τοποθετήσεις του Ζουνίνιο Περναμπουκάνo, o οποίος έκανε σημαντική καριέρα και στην Ευρώπη με την Λιόν. «Ανακατεύομαι όταν βλέπω έναν ποδοσφαιριστή ή πρώην ποδοσφαιριστή να στηρίζει τη δεξιά. Ερχόμαστε από τα κάτω, είμαστε κομμάτι του λαού. Πώς πηγαίνουμε σε αυτή την πλευρά; Πώς θα στηρίξεις τον Μπολσονάρο αδερφέ;», έλεγε χαρακτηριστικά.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και η περίπτωση του Πάουλο Αντρέ, ποδοσφαιριστή της Ατλέτικο Παραναένσε. Η ομάδα του λίγο πριν τις εκλογές μπήκε με πληρωμένη διαφήμιση στις φανέλες το μότο του ακροδεξιού υποψήφιου. «Πάμε όλοι μαζί να αγαπήσουμε την Βραζιλία». Όλοι, εκτός από έναν. Ένα ποδοσφαιριστή με ιστορία στις διεκδικήσεις των ποδοσφαιριστών, ο οποίος είχε ταχθεί ανοιχτά κατά του Μπολσονάρο. «Είμαι ένα άτομο εξαιρετικά δημοκρατικό. Όταν κάποιος έχει ένα καλύτερο επιχείρημα, είμαι ο πρώτος που συμφωνεί. Όμως δεν διαπραγματεύομαι τις αξίες μου», δήλωσε χαρακτηριστικά. Μπήκε λοιπόν στον αγωνιστικό χώρο φορώντας μια μαύρη ζακέτα, παρά τις πιέσεις που του ασκήθηκαν. Η ομάδα του άλλωστε ανήκει στο Grupo Havan, μια από τις εταιρείες που στήριξαν τον προεκλογικό αγώνα του νυν προέδρου.

Αντιδράσεις υπήρξαν και από οπαδούς, με πιο χαρακτηριστική αυτή των «Gavioes de Fiel» της Κορίνθιανς, της ομάδας που συνδέθηκε με τον Σόκρατες. Ο Ζάντσον και ο Ρόζερ, ποδοσφαιριστές της, στήριξαν ανοιχτά τον Μπολσονάρο και η απάντηση ήταν πληρωμένη: «Ξέρετε την ιστορία μας; Ξέρετε ότι η ίδρυσή μας έγινε εν μέσω στρατιωτική δικτατορίας; Ξέρετε την καταπίεση που δέχθηκαν οι πρόγονοί μας επειδή σήκωσαν μπαντιέρα για τα ανθρώπινα διακαιώματα και τη δημοκρατία;», ανέφερε χαρακτηριστικά το κείμενο, που καλούσε όποιον ψηφίσει ακροδεξιά να διαγραφεί από το μητρώο μελών.

Οι ερμηνείες

Ο Ζουνίνιο αναρωτιέται πώς ένα παιδί που ξεκίνησε από τις φαβέλες μπορεί να στηρίζει εκείνον που που μιλά για τους φτωχούς, τους μετανάστες, τους κατοίκους των «κιλόμπος». Αρκετοί αναλυτές στάθηκαν ως «κλειδί» στην εκτόξευση κάποιων ποδοσφαιριστών από τη φτώχεια στον πλούτο, γεγονός που τους έκανε να μπλέξουν στο μυαλό τους τα πραγματικά προβλήματα της Βραζιλίας με τον λαϊκιστικό και υπεραπλουστευμένο λόγο του Μπολσονάρο, ο οποίος επένδυσε στον φόβο και την ασφάλεια, όπως αρκετοί σύγχρονοι ακροδεξιοί ηγέτες. Παράλληλα, στάθηκαν και στην θρησκεία, η οποία είχε σημαντικό ρόλο στην καμπάνια του Μπολσονάρο και κατέχει σημαντικό μερίδιο στις ζωές των ποδοσφαιριστών.

Για τον καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάουλο, Φλάβιο ντε Κάμπος, το πρόβλημα καθρεφτίζεται και στους ποδοσφαιριστές: «Το βασικό ερώτημα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στη Δημοκρατία. Νομίζω ότι αποτελεί καταδίκη για τη Δημοκρατία, ότι η Δημοκρατία δεν είναι καλή για τίποτα, ότι είναι χάσιμο χρόνου. Αυτές οι φασιστικές οπτικές βασίζονται σε δύο υποθέσεις. Τις αποτυχίες και την εύθραυστη Δημοκρατία στη Βραζιλία, καθώς και στο θέμα της διαφθοράς. Αυτά ήταν τα δύο βασικά επιχειρήματα, που προσέλκυσαν ανθρώπους». «Οι ποδοσφαιριστές κατέληξαν να πιστεύουν το λόγο της εύκολης λύσης, επειδή δεν ενδιαφέρονται, δεν ψάχνονται για να πληροφορηθούν. Είναι εύκολο γι’ αυτούς», έγραψε ο δημοσιογράφος Μπρούνο Ροντρίγκες.