Ο φάρος που μας φωτίζει

Kυριακή 25 Ιουνίου 1989, σε έναν διάδρομο του ξενοδοχείου «Ιντερκοντινένταλ» του Ζάγκρεμπ. Στον 20ό, νομίζω, όροφο, εκείνον που στέγαζε το καζίνο. Οι περισσότεροι μπασκετμπολίστες της Εθνικής χόρευαν στην υπόγεια ντισκοτέκ, γιορτάζοντας με χρονοκαθυστέρηση το θαύμα του ημιτελικού, χωρίς να νοιάζονται και πολύ για τη συντριβή από την αχτύπητη Γιουγκοσλαβία στον τελικό.

Ενας έλειπε από την ομήγυρη. Βρισκόταν πάνω, στη ρουλέτα του 20ού ορόφου και πόνταρε επίμονα στο νούμερο «32», του Μάτζικ Τζόνσον. Φυσικά, κέρδιζε. Ηταν ο Νίκος Γκάλης.

Τον συνάντησα τυχαία στον διάδρομο, σε ένα από τα ατελείωτα πήγαινε-έλα του μεταμεσονύκτιου ρεπορτάζ και της συμμετοχής στη γιορτή. Ηταν η μεγάλη ευκαιρία. Μα ζητούν αυτόγραφο οι δημοσιογράφοι; Ζητούν, όταν έχουν απέναντί τους έναν ημίθεο. Σαν καλός εκκολαπτόμενος ρεπόρτερ, είχα πάνω μου στυλό και μπλοκάκι. Αλλά όχι, αυτό το αυτόγραφο δεν έπρεπε να αποτυπωθεί σε απλό, ταπεινό χαρτί. Το ήθελα γραμμένο κάπου όπου να το βλέπω για χρόνια.

Εβαλα το χέρι στο τσεπάκι και τράβηξα το διαβατήριό μου, από εκείνα τα μεγάλα, παλαιού τύπου. Στις πίσω σελίδες, απέναντι από τη σφραγίδα της αστυνομίας. Μια υπογραφή που θα αναγνώριζα παντού, μαζί με το όνομά του, ολογράφως, ώστε να μη τολμήσει κάποιος αυστηρός τελωνειακός να με μαλώσει για την παραποίηση. Και δίπλα ο αριθμός 4, της γαλάζιας του φανέλας. Στον Άρη φορούσε το 6, αλλά ο Νίκος Γκάλης ήταν πάνω απ’όλα ο Γκάλης της Εθνικής ομάδας. Ο Γκάλης της Ελλάδας.

Εχω και μια παλιά φωτογραφία μαζί με τον Γκάλη, τραβηγμένη στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, τον Ιούλιο του 1990, αμέσως μετά το τουρνουά «Ακρόπολις» που τον άφησε τραυματία και ανήμπορο –απρόθυμο, είπαν κάποιοι- να συμμετάσχει στο Μουντομπάσκετ της Αργεντινής. Εκείνος καθισμένος αγέρωχος σε μία καρέκλα την ώρα που οι υπόλοιποι διεθνείς προπονούνταν, εγώ ο ταπεινός όρθιος, με μαλλί-χαίτη, μπλε τσάντα από το Προολυμπιακό της Ολλανδίας και το αυτόγραφό του κρυμμένο στην τσέπη.

Τη βλέπω και συγκινούμαι. Μου υπενθυμίζει ότι ήμουν εκεί. Ότι έζησα στο πετσί μου την εποχή του Νίκου Γκάλη. Όχι βέβαια από την αρχή, αλλά από το Ευρωμπάσκετ του ’87 όταν πανηγύριζα στα ορεινά των κερκίδων –αφού, προνοητικός, είχα αγοράσει εισιτήρια πολλές εβδομάδες πριν το πρώτο τζάμπολ και πολλές εβδομάδες πριν πρωτοπιάσω δουλειά στην αλήστου μνήμης «Απογευματινή»- μέχρι την ημέρα της αποχώρησής του από τα γήπεδα, το φθινόπωρο του 1994 στο γήπεδο του Μετς. Με όλους τους ενδιάμεσους σταθμούς: Γάνδη, Ρότερνταμ, Μόναχο, Ζάγκρεμπ, Σαραγόσα, Ρώμη, Τελ Αβίβ, αμέτρητα ντέρμπι Αρη-ΠΑΟΚ, δεκάδες αναμετρήσεις Παναθηναϊκού-Ολυμπιακού, φάιναλ-φορ, Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα, τα πάντα όλα.

Θα έχω κάποτε να λέω ότι γνώρισα τον Γκάλη, του έσφιξα το χέρι, του ζήτησα αυτόγραφο, περιέγραψα εκατοντάδες αγώνες του, σκαρφίστηκα κοσμητικά επίθετα για να του επιδαψιλεύσω τις αρμόζουσες τιμές, στριμώχτηκα σε μικροσκοπικά γήπεδα μαζί με χιλιάδες Αθηναίους για να τον θαυμάσω, πλήρωσα από την τσέπη μου για να τον δω σε αγώνες Κυπέλλου Πρωταθλητριών στη Θεσσαλονίκη, ταξίδεψα μαζί του, τον χειροκρότησα στο ευρωπαϊκό Hall Of Fame, τσακώθηκα με τους ιερόσυλους και τους άσχετους που επιχειρούν ανόσιες συγκρίσεις, διαφώνησα με όσους τον θεωρούν ψυχρό και απόμακρο, έζησα την άνοδο και την πτώση των επιχειρήσεών του, αηδίασα με τους «φίλους» που έκαναν τα πάντα για να κλέψουν τη λάμψη και τα χρήματά του, τον γνώρισα χήρο, εργένη, σύζυγο, πατέρα.

Ηταν παρών στην ουρανοκατέβατη πρώτη μετάδοση της ζωής μου (τον τελικό Κυπέλλου του 1989, Αρης-ΠΑΟΚ φυσικά), ήμουν παρών στο τελευταίο παιχνίδι της καριέρας του. Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα ενός χεριού οι αγώνες στους οποίους χρεώθηκα «ρεπορτάζ αγωνιστικού χώρου». Ενας από αυτούς έλαχε να είναι ο «μοιραίος», στις 18 Οκτωβρίου 1994.

Είδα το «όχι» του Γκάλη στον Κώστα Πολίτη από απόσταση 5 μέτρων. Δεν είχε μείνει μόνο ο Νικ εκτός αρχικής πεντάδας εκείνο το απόγευμα, αλλά και ο Παναγιώτης Γιαννάκης. Ο τελευταίος δεν αντέδρασε. Ο Γκάλης, όμως, ένιωσε ότι αυτή η σταγόνα ξεχείλισε το ποτήρι προηγούμενων φιλονικιών. Κάθισε κανονικά στον πάγκο μέχρι την ανάπαυλα, αλλά δεν εμφανίστηκε στον αγωνιστικό χώρο για το β’ ημίχρονο. Αμέσως χτύπησε το καμπανάκι του συναγερμού.

Ο Πολίτης απολύθηκε δύο εβδομάδες αργότερα, αλλά ο Γκάλης ουδέποτε επέστρεψε από τη Θεσσαλονίκη. Ο Παναθηναϊκός τον τιμώρησε με 4μηνη διακοπή συμβολαίου και το τεντωμένο σχοινί έσπασε. Στις 30 Σεπτεμβρίου του 1995, ο Γκάλης ανακοίνωσε γραπτώς την αποχώρησή του από την ενεργό δράση.

«Εχουμε εθνικό πένθος», δήλωσε τότε ο Γιάννης Ιωαννίδης. Στο δικό μου μυαλό, όμως, έχει μείνει μία αποστροφή του Κώστα Διαμαντόπουλου: «Εδώ φυλακίσαμε τον Κολοκοτρώνη, θα χαριζόμασταν στον Γκάλη;»

Συνάντησα ξανά τον Γκάλη το 2007 στη Μαδρίτη, στο περιθώριο του Ευρωμπάσκετ και της ένταξής του στο Hall of Fame της ΦΙΜΠΑ, αλλά και το πρώτο βράδυ των τιμών στο Αλεξάνδρειο, τον Μάιο του 2013, όταν χρεώθηκα την περιγραφή της τηλεοπτικής μετάδοσης για τη Nova. Στο δεύτερο τεύχος του Documento, Νοέμβριο του 2016, ο Γκάλης υποδέχθηκε στη Θεσσαλονίκη όχι μόνο εμένα, αλλά και τους αναγνώστες της νεοσύστατης εφημερίδας.

Στις φωτογραφίες αυτής της δεκαετίας, αλλά και στις πιο πρόσφατες, εγώ είμαι σαν μεσόκοπος ξωμάχος, ενώ εκείνος μοιάζει έτοιμος να μπει στο γήπεδο και να βάλει 45 πόντους σε όποιον ατυχή βρεθεί στο διάβα του. Πώς είναι δυνατόν να έφτασε 66 χρονών το τοτέμ της νιότης μας; Ευθυτενής, γυμνασμένος και ηλιοκαμμένος όπως πάντα, μου φαίνεται ότι έχει νικήσει και τον πανδαμάτορα, λες και είναι ο Τσατσένκο.

Απόψε, στο κλειστό του ΟΑΚΑ που μέχρι νεωτέρας φέρει και αυτό το όνομά του, «Νίκος Γκάλης»,  ο φάρος που εδώ και τέσσερις δεκαετίες φωτίζει τον ελληνικό αθλητισμό θα τιμηθεί και θα αποθεωθεί. Φόρεσα το μπλουζάκι που πάνω έχει τη μορφή του και το αυτόγραφο που μου έδωσε κάποτε στη Θεσσαλονίκη και ξεκινάω σιγά σιγά για να πιάσω θέση κοντά στα επίσημα, μήπως μπορέσω να του μιλήσω. Οι υπόλοιποι αστέρες του μπάσκετ κάνουν τη ζωή μας ωραιότερη, ενώ ο Γκάλης μας την άλλαξε. Δεν πρόκειται να εμφανιστεί ξανά άλλος σαν αυτόν.