Η καταγωγή του εθίμου, χάνεται στα βάθη του χρόνου και μελετητές της λαογραφίας το ταυτίζουν με τις αρχαίες διονυσιακές γιορτές και τα ρωμαϊκά Σατουρνάλια.
Οι αλλαγές που έχει υποστεί το έθιμο κατά τη διάρκεια του χρόνου, του έχουν προσδώσει περισσότερη αίγλη κι έχει αγαπηθεί από χιλιάδες επισκέπτες που φθάνουν στην Κοζάνη, έστω για μία φορά, να τραγουδήσουν τα ερωτικά και τα «βρώμικα» τραγούδια των Φανών και να χορέψουν υπό τους ήχους των χάλκινων γύρω από τη φωτιά.
Στο τραγούδι των Φανών κυρίαρχος είναι ο ρόλος του κορυφαίου τραγουδιστή, ο οποίος τραγουδά συγκεκριμένα τραγούδια που λέγονται μόνο στο εορταστικό δωδεκαήμερο και την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς. Οι παρευρισκόμενοι σχηματίζουν έναν κύκλο γύρω από τη φωτιά και τον κορυφαίο τραγουδιστή και με ρυθμό επαναλαμβάνουν τα λόγια του υπό το χτύπημα των χεριών τους.
