ΘΚ

Θωμάς Καραγκιοζόπουλος

Ο δρόμος για το μέλλον περνάει από το παρόν

Πόσο απίθανο -ή πιθανό- είναι να οδηγηθούμε, μέσω της υπερέκθεσής μας στον ψηφιακό κόσμο, στον άνθρω-bot (άνθρωπος-robot), που θα λειτουργεί μηχανικά, θα σκέφτεται υπολογιστικά, ενώ το συναίσθημα δεν θα παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητά του;

corona1 Medium

Την ώρα που η ζωή μας έχει προσδεθεί στο άρμα της τεχνολογίας που τρέχει σαν ένα άλογο κούρσας, γίνονται συμπεριφορικές μελέτες για το πώς και πόσο επηρεάζεται ο άνθρωπος από την ανάπτυξη του ψηφιακού κόσμου. Εδώ χρειάζεται μια σημείωση: η χρήση αφ’εαυτού του διαδικτύου δεν συνιστά κάτι μεμπτό. Η απώλεια ελέγχου, όμως, δημιουργεί τον χώρο για την αλλαγή της συμπεριφοράς του ανθρώπου.

Καθώς η επιστήμη είναι κοντά στο να φέρει την εικονική πραγματικότητα (virtual reality) στην καθημερινότητά μας στο, όχι μακρινό, μέλλον, μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων μας θα μεταφερθούν σε έναν κόσμο, όπου θα συνυπάρχουν φιγούρες ανθρώπων χωρίς άμεση επαφή. Ισως υπάρχει η δυνατότητα να ζούμε σε παράλληλες πραγματικότητες.

Η επικοινωνία φαντάζει ευκολότερη μέσω μιας οθόνης και προτιμάται ακόμη και από μια τηλεφωνική κλήση. Για αυτό, είναι συχνό η προφορική επικοινωνία να περιορίζεται στα βασικά θέματα και να μην υπάρχει ενδιαφέρον για ουσιαστική συζήτηση που απαιτεί συλλογιστική σκέψη και ενδιαφέρον για ένα σύνολο ζητημάτων (κοινωνικά, πολιτικά, περιβαλλοντικά). Στην εποχή που μας ζητούν να κάνουμε περισσότερα πράγματα πιο γρήγορα, ο χώρος για ουσιαστική επικοινωνία μειώνεται και αντικαθίσταται από μια μορφή ψιλοκουβέντας (small talk). Η ολοένα και συχνότερη χρήση αυτής της μορφής επικοινωνίας αλλάζει, σταδιακώς, τον τρόπο που σκεφτόμαστε και εκφραζόμαστε, δίνοντας στη σκέψη έναν μονοδιάστατο χαρακτήρα.

Ο γρήγορος ρυθμός που ζούμε, διαβάζουμε, ερωτευόμαστε και επικοινωνούμε αλλάζει τον ρυθμό που -πρέπει να- σκεφτόμαστε και εκφραζόμαστε. Παγκοσμίως, πολλοί ειδικοί ψυχικής υγείας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και εστιάζουν την προσοχή τους στον τρόπο που αλλάζει η συμπεριφορά του ανθρώπου. Ως εξάρτηση ορίζουν την αδυναμία ελέγχου όσον αφορά τη χρήση του διαδικτύου. Ετσι, όπως κάθε μορφή εθισμού αλλάζει ένα κομμάτι της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αναλόγως με το μέγεθος και το είδος του εθισμού, το ίδιο συμβαίνει και εδώ. Πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν αδυναμία στη διαχείριση της προσωπικής επαφής με τους άλλους. Για αυτό και υπό τον φόβο της απόρριψης, λειτουργούν μηχανικά, γιατί η ικανότητα να λειτουργήσουν αλλιώς εξασθενεί.

Ενα σημαντικό ζήτημα είναι η αυξημένη αφοσίωση στις συσκευές, η οποία δημιουργεί και τρέφει τη νοοτροπία του υλισμού. Αυτή η κατάσταση μας φέρνει πιο κοντά στη δημιουργία και επικράτηση του παθητικού ανθρώπου όπου ο γόνιμος προβληματισμός έχει ατονίσει, η δημιουργική φαντασία έχει υποβαθμιστεί και η διάθεση για δράση δίνει τη θέση της στην ικανοποίηση μέσω μιας εικόνας. Οσο οι άνθρωποι εμμένουν να καταναλώνουν χωρίς περίσκεψη και μέτρο την εικόνα που τους προβάλλουν αφειδώς τα κοινωνικά δίκτυα και ο ψηφιακός κόσμος, τόσο χάνουν την ουσία της ύπαρξής τους και συντηρούν ένα κενό που καταντά δυσαναπλήρωτο.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ελκυστικότερη την ψηφιακή πραγματικότητα από τον κόσμο που υπάρχει γύρω μας. Η συνεχής ενασχόληση με το ίντερνετ με εκθετική αύξηση χρήσης του οδηγεί στην ανάδειξη του διαδικτύου ως το κυρίαρχο μέσο συναισθηματικής ικανοποίησης στη ζωή για πολλούς ανθρώπους. Ο χρόνος που επενδύουμε στην ανθρώπινη επαφή και στις ανθρώπινες σχέσεις καθημερινά γίνεται πιο φτωχός, με την αντικατάσταση της φυσικής επαφής με τη διαδικτυακή. Αυτό μας οδηγεί στην αποξένωση των ανθρώπων, χαλάρωση των διαπροσωπικών σχέσεων.

Μια μελέτη με τον τίτλο «Techno addicts: young person addiction to technology» από την ερευνητική ομάδα του Cranfield School of Management, του Northampton Business School και της AJM Associates παρουσιάζει πολλά δεδομένα αναφορικά με τη χρήση της τεχνολογίας από έφηβους έντεκα έως δεκαπέντε χρόνων. Εκεί, οι έφηβοι, σε σημαντικό ποσοστό, παραδέχονται ότι είναι εξαρτημένοι από τις συσκευές τους, καθώς πολλοί από αυτούς γεννήθηκαν σε περιβάλλον που διέθετε ήδη ορισμένες. Ετσι, το να διδαχτούν πώς να τις χρησιμοποιούν με μέτρο μπορεί να γίνει νωρίς και να προλάβει μελλοντικά θέματα εξάρτησης και εθισμού.

Αλλη έρευνα του Ινστιτούτου Pew Research Center αναφέρει κάτι που είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού: επτά στους δέκα ανθρώπους κάνουν χρήση του κινητού τηλεφώνου κατά τη διάρκεια των καθημερινών μετακινήσεών τους (στο λεωφορείο, στο τρένο, ακόμη και στο αυτοκίνητο). Ολοι αυτοί βρίσκονται συνδεδεμένοι σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, παίζουν παιχνίδια, στοιχηματίζουν σε σελίδες ηλεκτρονικού τζόγου (κάτι που μπορεί να ιδωθεί ως διπλή εξάρτηση -από τον τζόγο και το διαδίκτυο) ή σερφάρουν σε ενημερωτικές ιστοσελίδες διαβάζοντας ειδήσεις.

Πλέον, ο εθισμός στο διαδίκτυο δεν περιορίζεται ηλικιακά, καθώς μέχρι πρόσφατα θεωρούσαμε τις νεότερες γενιές επιρρεπείς στην αφιέρωση πολύτιμου χρόνου στην τεχνολογία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πνευματική και κοινωνιική εξέλιξή τους. Σίγουρα, είναι μεγάλος ο αριθμός των παιδιών που περνούν καθημερινά τουλάχιστον τρεις ώρες μπροστά σε μία οθόνη -υπολογιστή, τάμπλετ ή κινητού- σερφάροντας ή παίζοντας κάποιο παιχνίδι διαδικτυακά, μόνοι τους ή με άλλους. Ομως, πολλά από αυτά που καταλογίζαμε στους έφηβους έγιναν καθημερινότητα και για τους μεγαλύτερους.

Στην εποχή μας ο άνθρωπος κινείται μόνος του περισσότερο από ποτέ. Καθώς μπαίνουμε πιο βαθιά στον 21ο αιώνα οι ιδεολογίες και τα κοινωνικά ιδεώδη του προηγούμενου αιώνα βρίσκονται σε υπαρξιακή κρίση, ενώ δεν φαίνεται να προκύπτουν νέες ιδεολογίες που να μπορούν να εμπνεύσουν. Ο Νίτσε απευχόταν την εποχή που ο άνθρωπος θα είναι απαλλαγμένος από τον ιδεαλισμό και τον ρομαντισμό και θα αφιερώνεται σε μια πραγματικότητα της ιδιοτέλειας και του εαυτού (του εγώ), καθώς θα απομονώνεται από το κοινωνικό σύνολο.

Ενα γεγονός που επιτείνει τον εθισμό στο διαδίκτυο, ενώ παράλληλα δημιουργεί έναν νέο εθισμό, είναι η άνοδος της βιομηχανίας του πορνό. Αφουγκραζόμενη τη νέα πραγματικότητα της τελευταίας δεκατίας, η βιομηχανία του πορνό υιοθέτησε ως κύριο χώρο προβολής το διαδίκτυο. Οι ετήσιες μετρήσεις του ποσοστού χρηστών που περνούν μέρος του χρόνου τους σε ιστοδελίδες με περιεχόμενο για ενήλικες είναι αποκαλυπτικές, καθώς κατατάσσουν αυτές τις σελίδες στις περισσότερο προβεβλημένες παγκοσμίως.

Τι σημαίνει αυτό; Η ερωτική ζωή εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων ικανοποιείται μέσω καλογυρισμένων βίντεο με επαγγελματίες του χώρου, όπου κάθε φαντασίωση παίρνει σάρκα και οστά. Την ίδια ώρα, υπάρχουν έρευνες που λένε πως ο χρόνος που περνάει κάποιος σε αυτές τις ιστοσελίδες είναι αντιστρόφως ανάλογος του χρόνου που θα αφιέρωνε σε μια πραγματική ερωτική συνεύρεση. Οσο περισσότερο εκτίθεται κάποιος σε αυτό το περιεχόμενο, τόσο τείνει να θεωρεί πως έτσι λειτουργεί η ερωτική ζωή, χωρίς να αναπτύσσει μέσα του έννοιες όπως ο ρομαντισμός, το συναίσθημα, η αγάπη, το ενδιαφέρον. Αυτό δεν περιορίζεται στην ερωτική ζωή, αλλά περνά και στις ερωτικές σχέσεις, με συνέπεια να μην βασίζονται πλέον στην ουσιαστική επαφή των δύο, αλλά στο πόσο ικανοποιούνται μηχανικά και όχι πνευματικά.

Καθώς η εποχή μας είναι αυτή του πραγματιστικού ατομικισμού, ερωτήματα όπως το πού πηγαίνει ο άνθρωπος ή πού τον οδηγεί η ψηφιακή εποχή ενδεχομένως να μην έχουν σοβαρό λόγο ύπαρξης για την κοινή γνώμη. Οπως πολλά πράγματα αλλάζουν από τη μία μέρα στην άλλη, έτσι αλλάζει και ο άνθρωπος. Πόσο απίθανο -ή πιθανό- είναι να οδηγηθούμε, μέσω της υπερέκθεσής μας στον ψηφιακό κόσμο, στον άνθρω-bot (άνθρωπος-robot), που θα λειτουργεί μηχανικά, θα σκέφτεται υπολογιστικά, ενώ το συναίσθημα δεν θα παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητά του;

*Ο Θωμάς Καραγκιοζόπουλος είναι υποψήφιος Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας Ε.Κ.Π.Α

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr

Πύρρος Δήμας: Ξεσήκωσε το Twitter αλλά όχι για κάποιο ολυμπιακό μετάλλιο – Τα σχόλια για τους φράχτες που έφεραν αντιδράσεις

Πύρρος Δήμας

Πύρρος Δήμας: Ξεσήκωσε το Twitter αλλά όχι για κάποιο ολυμπιακό μετάλλιο – Τα σχόλια για τους φράχτες που έφεραν αντιδράσεις

Μια φωτογραφία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, μια υποψηφιότητα και δυο αναρτήσεις για τον φράχτη στον…

Βασιλικός αναλυτής για Μίντλετον: «Όλα δείχνουν ότι πάσχει από καρκίνο του παχέος εντέρου»

Κέιτ

Βασιλικός αναλυτής για Μίντλετον: «Όλα δείχνουν ότι πάσχει από καρκίνο του παχέος εντέρου»

Ο Βέλγος δημοσιογράφος αναφέρθηκε στη μορφή καρκίνου από την οποία πάσχει η πριγκίπισσα της Ουαλίας…

Πρωτοφανές κύμα οργής για τον Καραμανλή και τα χειροκροτήματα της ντροπής: «Για γερά στομάχια η ομιλία του» – Χιλιάδες αναρτήσεις

Καραμανλής

Πρωτοφανές κύμα οργής για τον Καραμανλή και τα χειροκροτήματα της ντροπής: «Για γερά στομάχια η ομιλία του» – Χιλιάδες αναρτήσεις

Δεν ξέρουμε τι ήταν χειρότερο, τα όσα είπε ο Καραμανλής ή τα χειροκροτήματα από τους…

Α. Μπίνης: Παραιτήθηκε ο πρόεδρος του οργανισμού διερεύνησης σιδηροδρομικών ατυχημάτων

240327221854 athanasios mpinis 270324 1024x574 1

Α. Μπίνης: Παραιτήθηκε ο πρόεδρος του οργανισμού διερεύνησης σιδηροδρομικών ατυχημάτων

Σύμφωνα με πηγές από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, η παραίτηση του Αθανάσιου Μπίνη σχετίζεται…

Άγρια κόντρα Φαραντούρη με Πορτοσάλτε στο ΣΚΑΪ: «Να δείχνετε περισσότερο σεβασμό» (video)

profile player 960x540 26

Άγρια κόντρα Φαραντούρη με Πορτοσάλτε στο ΣΚΑΪ: «Να δείχνετε περισσότερο σεβασμό» (video)

Μετωπική κόντρα μεταξύ του Νικόλα Φαραντούρη και του Άρη Πορτοσάλτε στην πρωινή εκπομπή του ΣΚΑΪ

«Θερμή» υποδοχή Μητσοτάκη από ακτιβίστρια στον Καναδά – «Θα έπρεπε να ντρέπεστε, 14.000 παιδιά είναι νεκρά στη Γάζα» (Video)

Screenshot 2 15

«Θερμή» υποδοχή Μητσοτάκη από ακτιβίστρια στον Καναδά – «Θα έπρεπε να ντρέπεστε, 14.000 παιδιά είναι νεκρά στη Γάζα» (Video)

«Θα έπρεπε να ντρέπεστε. Πώς κοιτάζετε τον εαυτό σας στον καθρέφτη».