Ο μεγάλος άνθρωπος και μεγάλος καλλιτέχνης Στέλιος Βαμβακάρης

Ένα βιωματικό συγκινητικό αφιέρωμα στον σημαντικό μουσικό και συνθέτη που η κηδεία του θα γίνει αύριο, Πέμπτη, από το Γ' Νεκροταφείο της Νίκαιας 

65043532 2232255870227808 4755702340651057152 n

Είναι δυνατόν να γράφω τούτη τη στιγμή για το θάνατο του Στέλιου Βαμβακάρη; Του Στέλιου, ρε γαμώτο; Που μιλάγαμε μέρα παρά μέρα στα τηλέφωνα; Που όποτε ζητούσε να με συναντήσει, όλο και θα ξέκλεβα χρόνο να τρέξω κοντά του; Που πήγαμε πριν ενάμισι μήνα μαζί με τον Νίκο Ξυδάκη και τον είδαμε στο αφιέρωμα του Ξαρχάκου στον Μάρκο με τη Γαλάνη και τον Μυτακίδη; Έλαμπε ο Στέλιος στη σκηνή του κυριλάτου Gazarte όσο έπαιζε τα καραντουζένια με το μπουζούκι του! Σωστός πρίγκιπας! «Πρίγκιπας» άλλωστε ήταν επί σειρά ετών το παρατσούκλι του μεταξύ των μουσικών, όπως θυμήθηκαν χθες στον καφέ της παρηγοριάς, στο σπίτι του στον Κορυδαλλό, ο Γιώργος και η Άννα Νταλάρα. Από που να το πιάσω το νήμα και τι να πρωτογράψω για έναν μέγιστο μουσικό και κυρίως για έναν στενό μου φίλο για 20 ολόκληρα χρόνια; Ήμουνα νιος και γέρασα δίπλα στον Στέλιο να μου διαβάζει τα αιρετικά στιχάκια του και να μου παίζει τα κομμάτια που σκάρωνε στο μπουζούκι, το οποίο είχε γίνει προέκταση των χεριών του…Α ρε Στέλιο, πόσο άδικος και πρόωρος θάνατος

Τουλάχιστον έφυγε ήρεμα, σαν πουλάκι, που λένε, από καρδιακή ανακοπή εκεί που καθόταν στον καναπέ του. Ο θάνατος του πρέπει να επήλθε μεσημέρι Κυριακής. Λίγες ώρες πριν τον είχε δει μία γειτόνισσα να κυκλοφορεί έξω με τον καύσωνα. «Που πας, βρε Στέλιο, με τέτοια ζέστη;» τον ρώτησε κι αυτός απλά κούνησε το κεφάλι του. «Που πας, βρε Στέλιο;» τον ρωτάω κι εγώ τώρα, αν και ξέρω πως δεν μ’ ακούει. Από καρδιά, είπαν…Δεν πρόσεχε ο Στέλιος, δεν πρόσεχε! Πέρσι κόντεψε να χάσει το μικρό δάχτυλο του ενός ποδιού του από το γαμημένο ζάχαρο που δρα ύπουλα και όλα τα κάνει μαντάρα στον οργανισμό. Σαν να τον βλέπω μπροστά μου: Καθόταν σαν μωρό στο κρεβάτι του νοσοκομείου όση ώρα έξω ο οικογενειακός του γιατρός κι εγώ μιλούσαμε με τους εκεί γιατρούς για την ισχυρή αντιβίωση που θα του χορηγούσαν ώστε να μην έχανε το δάχτυλο του. «Τι γίνεται, ρε Αντωνάκη, τι θα μου κάνουν;» με ρωτούσε με την αξιολάτρευτη ολιγοψυχία του…«Εντάξει, τη γλίτωσες, το σώσαμε το δάχτυλο»…Και, πράγματι, το σώσαμε! Κι ο Στέλιος ξαναστήθηκε στα πόδια του, ευθυτενής, πάντα με το πιο στυλάτο ντύσιμο, πανευτυχής για τη συνεργασία του με τον Σταύρο Ξαρχάκο – πολύ αγαπιόντουσαν αυτοί οι δύο μεταξύ τους!

Τον γνώρισα το 2001, όταν πρωτομπήκα στο σπίτι του ως απεσταλμένος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών. Για την ακρίβεια, είχα την επιμέλεια του συλλεκτικού CD της ΕΕΣ με ένα μουσικό θέμα απ’ όλες τις ταινίες που θα συμμετείχαν στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ο Στέλιος είχε συνθέσει τη μουσική στην ταινία «Μια μέρα τη νύχτα» του φίλου του, του Πανουσόπουλου, και έπρεπε να μου υπογράψει την άδεια παραχώρησης δικαιωμάτων του κομματιού του. Έκτοτε «δέσαμε»! Βρισκόμασταν πολύ συχνά εντός και εκτός σπιτιού, μου έκανε την τιμή να μου δώσει αρκετές συνεντεύξεις, να τον κινηματογραφήσω για τις ανάγκες μιας σειράς ντοκιμαντέρ, να κοπιάρω ολόκληρη σχεδόν την πλούσια ψυχεδελορόκ δισκοθήκη του, να αναλάβω την καλλιτεχνική επιμέλεια ενός δίσκου του, να στήνουμε κατά καιρούς διάφορα projects που άλλα καρποφορούσαν και άλλα όχι και, βασικά, να ανταποκρίνεται πάντα με μεγάλη προθυμία στις προτάσεις μου για κουμπαριές του με συναδέλφους του, που εκτιμούσε και τον εκτιμούσαν.  

Όπως με τον Νίκο Ξυδάκη τον Μάιο του 2008, έντεκα χρόνια πίσω, στο κλαμπ «Κύτταρο» της οδού Ηπείρου. Γνωρίζοντας πόσο ο Ξυδάκης αγαπάει τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον είχα ρωτήσει αν θα ήθελε να στήναμε ένα πρόγραμμα με τον γιο του, τον Στέλιο. Δέχτηκε πρόθυμα, όντας γνώστης κιόλας της μουσικής και των τραγουδιών του Στέλιου. Με την ίδια προθυμία δέχτηκε κι ο Στέλιος να εμφανιστεί live μαζί με τον Ξυδάκη. Σαν να τον βλέπω μπροστά μου τώρα τον Στέλιο, όταν του έριξα την ιδέα, να μου λέει: «Μ’ αρέσει ο Ξυδάκης, τό’χει στο αίμα του το λαϊκό τραγούδι. Δεν μπορεί δηλαδή να μην τό’χει αφού έγραψε με τον Ρασούλη ”Οι μάγκες δεν υπάρχουν πια”»

Είχαν σκίσει οι κοινές αυτές συναυλίες των Νίκου Ξυδάκη – Στέλιου Βαμβακάρη. Θυμάμαι ότι σε μία απ’ όλες ο Χρήστος Θηβαίος, που είχε ανακοινωθεί σαν guest στις αφίσες, μας την έκανε και δεν ήρθε να τραγουδήσει. Αυτό που είχε όμως τη μεγαλύτερη σημασία ήταν η καλλιτεχνική επιτυχία του εγχειρήματος! Η «Φαντασία στην Εξουσία», το «Βάλε μου να πιω», το «Φιλί δεν το πουλάνε» και οι «Μάγκες δεν υπάρχουν πια» ακούστηκαν το ένα πλάι στο άλλο, σαν να είχαν γραφτεί από τον ίδιο άνθρωπο! Κι όταν στις πρόβες αντιμετωπίσαμε προσωρινά κάποια ηχητικά προβλήματα και ρώτησα τον Ξυδάκη πώς του φάνηκε η όλη φάση, μου απάντησε πως ο χειρότερος ήχος να ήταν, η χειρότερη ορχήστρα να έπαιζε, γι’ αυτόν θα ήταν η καλύτερη του, αφού συνεργάζεται με τον Στέλιο Βαμβακάρη! Τραγική ειρωνεία: Δεν πάει ούτε ένας μήνας που ο Ξυδάκης είχε ζητήσει ραντεβού με τον Στέλιο για κάτι όμορφο που είχε κατά νου. Δυστυχώς ο χρόνος τους πρόλαβε…

Τον Δεκέμβριο του 2012 η Λένα Πλάτωνος μου ζήτησε να πάμε παρέα στις «Γραμμές», στη μουσική σκηνή που εμφανιζόταν ο Στέλιος για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων. Είχε προηγηθεί η κριτική που είχαμε γράψει μαζί με τη Λένα στο δίσκο του με τίτλο «Νιρβάνα», για τη Βιβλιοθήκη της «Ελευθεροτυπίας» επί των ημερών του Γιώργου Χρονά, αλλά και κάποια τηλεφωνήματα τους που διαρκούσαν ώρα πολλή. «Έχω μεγάλο ψυχικό δεσμό μ’ αυτό τον άνθρωπο» έλεγε η Λένα, «κι αν θεωρούμαι πρωτοπόρος στη μουσική στην Ελλάδα, όπως γράφουν, το ίδιο πρωτοπόρος είναι κι ο Στέλιος»! Θυμάμαι καλά, πάντως, τα λόγια του υιού Βαμβακάρη τη στιγμή που τους απαθανάτισα στην παραπάνω φωτογραφία: «Και στη Μογγολία να μου ζητήσεις να σ’ ακολουθήσω, Λένα μου, εγώ θα το κάνω»..

Έπειτα, σαν έπιασε το μπουζούκι του, της αφιέρωσε «Τα όμορφα τα γαλανά σου μάτια» και λίγο μετά το «Τι πάθος ατελείωτο». Ήταν η μία και μοναδική φορά στη ζωή μου που θα έβλεπα τη Λένα Πλάτωνος να χορεύει ζεϊμπέκικο ενόσω ο Στέλιος τη συνόδευε με το μπουζούκι και τη φωνή του! Είναι οι στιγμές που τις βιώνεις εκείνη την ώρα, στιγμές που γι’ άλλους περνάνε και «φεύγουν» και γι’ άλλους εντυπώνονται βαθιά στη μνήμη τους και την ψυχή τους

Πάω τώρα αρκετά χρόνια πίσω, στο 2002 ή στο 2003 – δυστυχώς δεν κατέγραψα με ακρίβεια το χρόνο. Είναι χειμώνας, κάνει πολύ κρύο, εγώ τότε κατοικώ στο Κερατσίνι και ο Στέλιος μου τηλεφωνεί: «Σε μισή ώρα νά’σαι κάτω απ’ το σπίτι σου, περνάμε να σε πάρουμε για φαγητό». Απόρησα, μα δεν ρώτησα πως και γιατί. Με τον Στέλιο και την Εβελίνα θα ήμουν, ούτως ή άλλως καλά θα περνάγαμε, γιατί όχι και dinner σε κάνα εστιατόριο; Πραγματικά, κατά τις 8 τους περίμενα έξω. Σταματάει το αυτοκίνητο μπροστά μου, ο Στέλιος οδηγός με την Εβελίνα συνοδηγό και πίσω δύο μαυροντυμένες ανδρικές φιγούρες. Κάθομαι κι εγώ δίπλα τους, δεν μου μιλάει κανείς, δεν τους μιλάω κι εγώ, και ξεκινάμε. Ο ένας μου φαινόταν γνωστός…Ποιος νά’ταν, ποιος νά’ταν; Σκύβω μπροστά, κάνω νόημα του Στέλιου του στυλ «Ποιοι ειν’ αυτοί οι δύο;», μα αντί απάντησης εισπράττω χαμόγελο όλο νόημα.  

Να μην τα πολυλογώ, ο ένας ήταν ο Jim Sclavunos, ο ντραμίστας στους Bad Seeds του Nick Cave και ο άλλος ο Έλληνας Νίκος Αξαρλής, φίλος του Στέλιου, του Sclavunos και του Nick Cave! Καταλήξαμε σε μία ταβέρνα στο Πέραμα, εκεί που από τον ίδιο τον Sclavunos έμαθα πόσο εκτιμάει τη δουλειά του Στέλιου, αλλά και το ρεμπέτικο γενικότερα. Πρόσφατα, άλλωστε, σε ακόμη ένα πέρασμα του από την Ελλάδα, ο Jim Sclavunos επισκέφτηκε τον Παναγιώτη Κουνάδη και προμηθεύτηκε πολλές από τις εκδόσεις του με προπολεμικά ρεμπέτικα. Από τον Αξαρλή πάλι έμαθα πως ο Nick Cave, ναι μεν εκτιμάει τον Στέλιο και όποτε έρχεται στη χώρα μας θα τον συναντήσει, αλλά δεν έχει ιδιαίτερη πρεμούρα με το ρεμπέτικο. Ενδιαφέρεται, λέει, μόνο για τα δικά του πράγματα και, λογικό κάπου, αν υποτεθεί πως είναι ένας απ’ τους δραστήριους τραγουδοποιούς, συνεργαζόμενος με πολλούς άλλους καλλιτέχνες εδώ και πολλά χρόνια! 

Από τον Στέλιο, ακόμη, είχα ακούσει και για τη συμμετοχή του στο φεστιβάλ Barbican, στο Λονδίνο, στο ίδιο stage που μερικές ώρες πριν απ’ αυτόν είχε παίξει ο Bob Dylan. Δεν περιαυτολογούσε ο Στέλιος, δεν του έπαιρνες εύκολα κουβέντες γι’ αυτά που έκανε κατά καιρούς στο εξωτερικό. Αστείες ιστορίες, βέβαια, έχει σήμερα να αφηγηθεί η κορυφαία στιχουργός Λίνα Νικολακοπούλου, η οποία επίσης είχε την καλλιτεχνική επιμέλεια άλλης μιας εμφάνισης του Στέλιου Βαμβακάρη στο Barbican στο πρόσφατο παρελθόν: «Ο Στέλιος, ως γνωστόν, με ένα εντελώς δικό του χιούμορ, ”κόλλαγε” με κάποιες λέξεις. Όταν βγήκε στη σκηνή του Barbican, όπου το κοινό αποτελείτο από ξένους περισσότερο, χαιρέτισε ως εξής από μικροφώνου: ”Γεια και χαρά σας, Μπαρμπικανιώτες και Μπαρμπικανιώτισσες!”» Η Λίνα θυμάται ακόμη την επίσκεψη τους στο ραδιόφωνο του BBC. Ο Στέλιος και οι μουσικοί του έπαιξαν live μερικά κομμάτια και όταν τελείωσε η εκπομπή, γυρνάει και λέει του Άγγλου ηχολήπτη σε άπταιστα…ελληνικά: «Ζαγοριανάκη μου, σ’ ευχαριστούμε, αλλά πάμε να φύγουμε»! Αστεία είναι και η παρακάτω ιστορία: Πριν λίγα χρόνια είχε έρθει μία δημοσιογράφος της «Guardian» να έπαιρνε συνέντευξη από τον Βαμβακάρη. Το concept ήταν ο Στέλιος με τη Λίνα να τη γυρίσουν στα Άσπρα Χώματα, τα μέρη του Μάρκου, αφηγούμενοι τα έργα και τις ημέρες των παλιών ρεμπετών. «Έψαχνε αυτή να βρει καφενεία, μπουρδέλα, χασισοποτεία και η συνέντευξη με τον Στέλιο αργούσε» ακούω τη Λίνα να μου λέει. «Ο Στέλιος βαρέθηκε, ”Πάω να την κάνω” μου είπε σε κάποια φάση, ”ανάλαβε την εσύ αυτή” κι εγώ να του κάνω ”Κάτσε, βρε, που πας, αφού μαζί σου θέλει συνέντευξη”»! Σιγά μην καθόταν ο Στέλιος! Κατεβαίνει απ’ το αυτοκίνητο, σταματάει σ’ ένα περίπτερο, αγοράζει μια σοκολάτα αμυγδάλου, τη χαρίζει στην ξένη δημοσιογράφο και της λέει: «Εγώ πρέπει να φύγω τώρα, έχω δουλειά. Καθίστε εδώ και πείτε τα με την κυρία Νικολακοπούλου»! Αυτός ήταν ο Στέλιος Βαμβακάρης, «αναρχία ολέ», δεν μάσαγε με τίποτα

Στο Barbican, ωστόσο, είχε την τύχη να γνωριστεί με τον θρυλικό Αφροαμερικανό μπλουζίστα Taj Mahal. «Τι λέγατε, βρε Στέλιο, με τον Taj Mahal;» τον είχα ρωτήσει κάποτε. «Τι να λέγαμε, Ζαγοραίος ήταν κι αυτός! Του άρεσε το μπουζούκι και ευτυχώς που υπήρχε μεταφραστής και τα είπαμε για ώρα. Με ρωτούσε για τον Μάρκο και για το ρεμπέτικο, είχε καταλάβει πως τα δικά μου τραγούδια δεν ήταν ακριβώς ρεμπέτικα, αλλά πιο σύγχρονα, ”σύγχρονη ελληνική folk” τα έλεγε, και στο τέλος τον ρωτούσα κι εγώ πράγματα για τον Muddy Waters και τον Buddy Guy». Μάλιστα! Νά’σαι από μια μεριά να τους κινηματογραφείς, λέω εγώ τώρα. 

Διότι, σαφώς ο Στέλιος θεωρείται σήμερα πρωτοπόρος στο πάντρεμα του ρεμπέτικου με τις blues κλίμακες, για μένα ωστόσο η συμβολή του είναι μεγαλύτερη ίσως σ’ αυτό που λέμε ορίτζιναλ ελληνικό λαϊκό τραγούδι. Το αποδεικνύουν οι συνεργασίες του με τον Νταλάρα, την Καίτη Γκρέυ, τη Σωτηρία Μπέλλου, τον Νίκο Ξυλούρη, με στιχουργούς – ποιητές σαν τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, τον Κώστα Κοφινιώτη, τη Λίνα Νικολακοπούλου σε αριστουργηματικά τραγούδια όπως τα «Χαϊδάρι», «Ξεκινάει τ’ αρχοντολόι», «Αλλιώς μου τά’πες μάνα μου», «Τα βυζαντινά σου μάτια», «Μ’ αδίκησες Ανατολή» και πολλά – πολλά άλλα!

Τρεις κόρες ευτύχησε να κάνει ο Στέλιος με την πρώτη Ολλανδέζα γυναίκα του, με την οποία χώρισαν νωρίς, παρέμειναν όμως δεμένη οικογένεια. Σήμερα οι κόρες του με τις οικογένειες τους ζουν στην Ολλανδία, πολύ κοντά η μία με την άλλη, λίγο έξω από το κέντρο του Άμστερνταμ. Η μία μάλιστα απ’ τις κόρες του, η Κορίνα, διαπρέπει και ως τραγουδίστρια στο εξωτερικό! Πρόσφατα είχαν έρθει στην Αθήνα για να τον θαυμάσουν στη σύμπραξη με τον Ξαρχάκο στο «Gazarte». «Υπήρχε μεγάλη χαρά» μου λέει η σύντροφος του, Εβελίνα: «Τα κορίτσια του όλη την ώρα τον είχαν στην αγκαλιά τους και δεν τον άφηναν, περήφανες για τον σημαντικό καλλιτέχνη πατέρα τους»! Δυστυχώς χθες είδα τις τρεις κόρες του Στέλιου να κλαίνε απαρηγόρητες. Ήρθαν στην Ελλάδα για να παραστούν στην κηδεία του και το κλίμα ήταν πολύ βαρύ…«Σας μιλούσε για μας ο πατέρας μας; Ήξερε πόσο τον αγαπούσαμε;» μας ρώτησε η μία και μας έσκισε την καρδιά. Τη διαβεβαιώσαμε πως και για τις κόρες του μιλούσε συχνά, όπως και για τα εγγόνια που του χάρισαν. Ο Στέλιος πάνω απ’ όλα ήταν ένας άνθρωπος που ήξερε ν’ αγαπάει

Δεν έχω τι άλλο να γράψω για τον μεγάλο Άνθρωπο και Καλλιτέχνη Στέλιο Βαμβακάρη. Σκέφτομαι μόνο πως αύριο, Πέμπτη 20 Ιουνίου, θα τον χαιρετίσουμε στο Γ’ Νεκροταφείο της Νίκαιας εκεί που ο αδερφός του, ο Βασίλης, μερίμνησε για να χτιστεί ο οικογενειακός τάφος – μνημείο των Βαμβακάρηδων! Ένα μνημείο – κόσμημα κανονικό που θα θυμίζει σε όλους για τις επόμενες δεκαετίες το πέρασμα του Πατριάρχη Μάρκου από τον τόπο αυτό και τη συμβολή του στον λαϊκό πολιτισμό. Στο ίδιο μέρος, επίσης, που πριν από λίγα χρόνια τάφηκε η σύζυγος του Μάρκου και μητέρα των παιδιών του, η κυρία Ευαγγελία, σε ηλικία 96 ετών. «Θά’θελα να πάω στα χρόνια της μάνας μου» έλεγε καμιά φορά ο Στέλιος…

Ο επίλογος ανήκει στον μουσικό, συνθέτη, ραδιοφωνικό παραγωγό και εικαστικό Γιάννη «Bach» Σπυρόπουλο, ακόμη έναν στενό φίλο και συνεργάτη του Στέλιου Βαμβακάρη, ο οποίος από την πρώτη στιγμή προσέτρεξε στο πλευρό της δυστυχισμένης Εβελίνας: «Δεν θυμάμαι πως συναντηθήκαμε με τον Στέλιο, αλλά έγινε βολταϊκό τόξο αμέσως. Είχε να κάνει με το αίμα αυτό το πράγμα, με μία συγγένεια που έπρεπε οπωσδήποτε να συμβεί. Το παράδοξο είναι πως δεν γνώρισα από κοντά τον Μάρκο, ίσως από τρόμο. Το τελειολογικό του πέρασμα από τον λαϊκό μουσικό πολιτισμό με ανάγκασε να τον δω από μακριά, σαν να μην ήταν σάρκινος, σαν να είχε μόνο σχήμα, εξ ου και τον ζωγράφισα αργότερα. Κάτι ήξερε το σύμπαν και έγινε έτσι. Αν γνώριζα τον παππού Μάρκο, θα τα παράταγα όλα. Θα ήμουν από το πρωί μέχρι το βράδυ δίπλα του, σημειώνοντας, γράφοντας τις παρτιτούρες του, έχοντας τον σε ένα πρωτόκολλο όπου γενιές για εκατονταετίες επόμενες θα ήξεραν τα πάντα για τον Μάρκο. Αυτό, όμως, τώρα θα συμβεί με τον Στέλιο! Έχω υποχρέωση σαν φίλος του πάνω απ’ όλα».  

* Η κηδεία του Στέλιου Βαμβακάρη θα γίνει αύριο, Πέμπτη 20 Ιουνίου, στις 16.00, από το Γ’ Νεκροταφείο της Νίκαιας.

** Απαγορεύεται η χρήση και αναδημοσίευση των φωτογραφιών από το αρχείο της Εβελίνας Αγγέλου, που συνοδεύουν αποκλειστικά το παρόν αφιέρωμα στον εκλιπόντα. 

Ο Άδωνης Γεωργιάδης έδιωξε από το κέντρο υγείας Βάρδας τον επίορκο γιατρό που χρηματιζόταν από φαρμακευτικές εταιρείες

5848271

Ο Άδωνης Γεωργιάδης έδιωξε από το κέντρο υγείας Βάρδας τον επίορκο γιατρό που χρηματιζόταν από φαρμακευτικές εταιρείες

Την αναστολή των καθηκόντων του επίορκου γιατρού αποφάσισε σήμερα ο Υπουργός Υγείας Άδωνης Γεωργιάδης μετά…

Ασημακοπούλου: Απόδημος ξεσκεπάζει τα ψέματα της κυβέρνησης με ένα απίστευτο βίντεο – «Το σκάνδαλο είναι μεγαλύτερο»

Απόδημος

Ασημακοπούλου: Απόδημος ξεσκεπάζει τα ψέματα της κυβέρνησης με ένα απίστευτο βίντεο – «Το σκάνδαλο είναι μεγαλύτερο»

«Ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται», ανέφερε ο Δημήτρης Σαββίδης στο βίντεο…

Κασσελάκης: Η τελευταία συνέντευξη πριν το στρατό… με τον Λιάγκα έξω από το στρατόπεδο (video)

Κασσελάκης 1

Κασσελάκης: Η τελευταία συνέντευξη πριν το στρατό… με τον Λιάγκα έξω από το στρατόπεδο (video)

Ο Στέφανος Κασσελάκης μίλησε για όλα λίγη ώρα πριν περάσει την πύλη του στρατοπέδου στη…