Ο αθλητισμός στη σάλα των Ηνωμένων Εθνών

Στις αρχές Δεκεμβρίου, το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ αναγνώρισε για πρώτη φορά την δύναμη του αθλητισμού. Η είδηση δεν πήρε την έκταση που της αναλογούσε, όμως για εκείνους που παρατηρούν τον Οργανισμό και τον τρόπο που κινείται θεωρείται ένα πολύ σημαντικό βήμα, το οποίο δείχνει και μια διαφορετική πλέον κατεύθυνση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στη στρατηγική των Ηνωμένων Εθνών. 

Στην ατζέντα που θέτει τους στόχους ούτως ώστε μέχρι το 2030 να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη, βασικό στοιχείο της οποίας είναι η ειρήνη και η εξάλειψη της φτώχειας, το ψήφισμα ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να δώσουν έμφαση στον αθλητισμό ως όχημα για «την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, του σεβασμού, της διευκόλυνση της κοινωνικής ένταξης, της πρόληψης των συγκρούσεων και της οικοδόμησης ειρήνης». Το ψήφισμα δεν αφορά μόνο τον αθλητισμό, αλλά μια σειρά από προτάσεις-δράσεις ούτως ώστε τα Ηνωμένα Έθνη να ξεφύγουν επιτέλους από τη μέχρι στιγμή τακτική τους, που έχει δεχθεί αρκετή κριτική.

Φαντάζουν λίγο γενικά όλα αυτά, όμως στην πραγματικότητα βρίσκονται παντού τριγύρω μας. Από τα προσφυγόπουλα που προπονούνται στις ομάδες του Ιδρύματος της Μπαρτσελόνα στην Ελλάδα και το Παγκόσμιο Κύπελλο Αστέγων, μέχρι την ιστορία του Ντιντιέ Ντρογκμπά, ο οποίος βοήθησε στο να μπει ένα τέλος στις εχθροπραξίες της Ακτής Ελεφαντοστού. 

Το προσφυγικό ζήτημα ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που ο ΟΗΕ αποφάσισε να αφουγκραστεί τις κοινότητες του αθλητισμού. Ο καταυλισμός Ζαατάρι στην Ιορδανία, o οποίος φιλοξενεί περίπου 80.000 πρόσφυγες και πάρα πολλά παιδιά, απέκτησε πριν από περίπου ενάμιση χρόνο το δικό του γήπεδο ποδοσφαίρου. Ήταν μια σύμπραξη του Ιδρύματος της UEFA με την πρωτοβουλίας ανάπτυξης της Ασιατικής Ομοσπονδίας, την ιορδανική και την νορβηγικής Π.Ο, που οδήγησε στην κατασκευή του. Μια πράσινη όαση μέσα στα ατελείωτα τετραγωνικά χιλιόμετρα άμμου, η οποία κάθε μέρα υποδέχεται πάνω 5.000 παιδιά, διοργανώνει τουρνουά, εκπαιδεύει πρόσφυγες ποδοσφαιριστές και προπονητές. Το γήπεδο είναι γεμάτο νυχθημερόν. Ο ΟΗΕ, όπως και όλοι οι οργανισμοί με αντίστοιχη σκοπιά, δεν γινόταν να μην αντιληφθούν τα οφέλη.

Μέσα στο 2018 είχαν την ευκαιρία να δω από κοντά ένα κοινωνικό πείραμα σε εξέλιξη. Έντεκα παιδιά από διαφορετικές γωνιές του κόσμου, μεγαλωμένα με διαφορετικές συνθήκες, διαφορετικές παραστάσεις, διαφορετική κουλτούρα. Έγιναν αχώριστη παρέα μέσα σε μία εβδομάδα, παίρνοντας μέρος στο πολύ ενδιαφέρον πρότζεκτ του Eleven Campaign, το οποίο τα έφερε κοντά με άξονα το ποδόσφαιρο και έδειξε πως μπορούν να ξεπεραστούν γλωσσικά και άλλα πολιτισμικά εμπόδια όταν υπάρχει κοινός κώδικας επικοινωνίας. Στο Peace and Sport Regional Forum που διεξήχθη φέτος στη Ρόδο γνώρισα πρόσωπα και οργανισμούς που δουλεύουν αποκλειστικά προς αυτή την κατεύθυνση, αντιλαμβανόμενοι πλήρως όχι μόνο τον κοινωνικό, αλλά και τον διπλωματικό ρόλο του ποδοσφαίρου. Ο Ντρογκμπά ανέλαβε αντιπρόεδρος του εν λόγω οργανισμού πριν από λίγες μέρες.

Η Χάνι Ταλτζίε, πρώην αρχηγός της Εθνικής Παλαιστίνης και ακτιβίστρια του ποδοσφαίρου μου είπε χαρακτηριστικά πως «το ποδόσφαιρο είναι ένα πολύ δυνατό κοινωνικό εργαλείο, κυρίως για τους πρόσφυγες. Όταν αφήνουν τα σπίτια τους λόγω καταστροφών και εξτρεμισμού και ψάχνουν για μια καλύτερη ζωή, οι ευκαιρίες είναι περιορισμένες. Όταν όμως τους δίνεις την πλατφόρμα, το ποδόσφαιρο, πρώτα από όλα ξεχνούν για λίγο ότι έχουν υποφέρει. Σκοράρουν, χτίζουν σχέσεις ομάδας, ασκούνται, περνούν καλά και ελπίζουν για ένα καλύτερο μέλλον».

Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του ΟΗΕ, ο αθλητισμός αντιμετωπιζόταν εδώ και καιρό από τα Ηνωμένα Έθη ως σημαντικός παράγοντας για την ειρηνευτική διαδικασία, αναγνωρίζοντας τον τρόπο που προωθεί την ανεκτικότητα και την ειρήνη. Τη συνεισφορά του στην ενίσχυση της συνεκτικότητας στις κοινότητες και στις ευπαθείς ομάδες, στην υγεία, στην εκπαίδευση και την ένταξη. «Καλωσορίζουμε το σημερινό ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών, καθώς επιβεβαιώνει την καθολικότητα του αθλητισμού και την ενωτική του δύναμη για να προωθήσει την ειρήνη, την εκπαίδευση, την ισότητα των φύλων και την βιώσιμη ανάπτυξη στο σύνολό της», δήλωσε σχετικά ο Τόμας Μπαχ, πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.

Ο ρόλος του αθλητισμού φαίνεται ότι στριφογύριζε πράγματι αρκετό καιρό στα μυαλά εκείνων που παίρνουν τις αποφάσεις. Το καθιερωμένο «ματς κατά της φτώχειας» που γινόταν κάθε χρόνο από τον ΟΗΕ, σταμάτησε γιατί δεν είχε τον αντίκτυπο και την επιτυχία που περίμεναν. Πέρυσι έγινε «αγώνας για την αλληλεγγύη», σε συνεργασία με το Ίδρυμα της UEFA και το αποτέλεσμα ήταν πολύ καλύτερο. Υπήρχαν «φωνές» εντός του Οργανισμού που είχαν κατανοήσει εδώ και καιρό την δύναμη του αθλητισμού και συγκεκριμένα του ποδοσφαίρου. Και την ανάγκη να μπορεί να αξιοποιηθεί σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης. 

Προς το παρόν δεν έχουν κατατεθεί επίσημα σχέδια. Δεν έχουν ανακοινωθεί λεπτομέρειες, πλάνα υποστήριξης, διαδικασία επίβλεψης των δράσεων, συγκεκριμένοι τρόποι δράσης. Είναι όμως μια καλή αρχή. Πλέον ο ρόλος του αθλητισμού είναι επίσημα αναγνωρισμένος από τον ΟΗΕ, γεγονός που ρίχνει τα τείχη που κάποιες φορές σηκώνουν φορείς και κράτη. Βοηθάει ομάδες, ανθρώπους και οργανισμούς που κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση.

Δημιουργεί τη βάση προκειμένου να μπουν κανόνες, να αλλάξει ο τρόπος που διανέμονται χρήματα και ανθρώπινο δυναμικό. Είναι σημαντικό ένας Οργανισμός που έχει τη φήμη του αδιάλλακτου, όπως ο ΟΗΕ, να αναζητά νέους τρόπους και να ανοίγεται σε τομείς που ανέκαθεν βρίσκονταν κοντά στα παιδιά, όπως η τέχνη και ο αθλητισμός. Το πιο σημαντικό όμως είναι να δούμε πώς θα εξελιχθεί όλο αυτό, προκειμένου να αποδειχθεί ότι δεν είναι πυροτέχνημα και δημόσιες σχέσεις.