O αριστουργηματικός κόσμος του Τζορτζ Όργουελ

Όταν αναφερόµαστε σε δυστοπική κοινωνία, αστυνοµία σκέψης και Μεγάλο Αδερφό ο νους πηγαίνει αυτοµάτως στον Τζορτζ Όργουελ και στο έργο του, το οποίο παρά τις δεκαετίες που έχουν µεσολαβήσει εξακολουθεί να παραµένει επίκαιρο.

Ο Έρικ Αρθουρ Μπλερ, όπως ήταν το πραγµατικό του όνοµα, γεννήθηκε στη Βεγγάλη στις 25 Ιουνίου του 1903 από οικογένεια στρατιωτικών της αγγλικής διοίκησης. Σε ηλικία οκτώ χρόνων µετακόµισε µε την οικογένειά του στην Αγγλία. Είχε την ευκαιρία λόγω µιας υποτροφίας να σπουδάσει στο Ιτον, το πιο ακριβό και σνοµπ σχολείο της χώρας, ενώ λίγο προτού κλείσει τα 20 χρόνια κατατάχτηκε στην αυτοκρατορική αστυνοµία της Βιρµανίας, η οποία αποτελούσε διοικητικά µέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας των Ινδιών. Εκεί είχε την ευκαιρία να µελετήσει σε βάθος την ανθρώπινη φύση, κυρίως να κατανοήσει τον διόλου γοητευτικό ρόλο που έπαιξαν οι Άγγλοι άποικοι στην Ασία.

Το 1928, έχοντας ήδη εγκαταλείψει το πόστο του, µετακόµισε στο Παρίσι όπου το κόστος ζωής ήταν χαµηλό. Εκεί έζησε σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, προσπαθώντας να εξασφαλίσει τα προς το ζην µε κάθε τρόπο. Οσα έζησε για τέσσερα ολόκληρα χρόνια στο Παρίσι και έπειτα στο Λονδίνο τα κατέγραψε στο πρώτο βιβλίο που εξέδωσε (1933), µε τίτλο «Οι απόκληροι του Παρισιού και του Λονδίνου» (µτφρ. Πάνος Τοµαράς). Η ρεαλιστική καταγραφή της σκληρής καθηµερινότητας των απλών ανθρώπων οι οποίοι ανά πάσα στιγµή µπορούν να βρεθούν στο περιθώριο της ζωής επηρέασε πλήθος συγγραφέων, µεταξύ των οποίων και τον Τσαρλς Μπουκόφσκι.

Ανηλεής σάτιρα του ολοκληρωτισµού

Η συµµετοχή του Όργουελ στον Ισπανικό Εµφύλιο (στρατεύτηκε στην πολιτοφυλακή του POUM, δηλαδή του Ενωµένου Μαρξιστικού Εργατικού Κόµµατος) άλλαξε για πάντα τον τρόπο σκέψης του, ενώ τον άφησε µε ένα τραύµα στον λαιµό από σφαίρα φασίστα και σοβαρά προβλήµατα στα πνευµόνια. Τον Απρίλιο του 1944 κι ενώ µαινόταν ο Β΄ Παγκόσµιος Πόλεµος ο Όργουελ ολοκλήρωσε τη συγγραφή της «Φάρµας των ζώων» (µτφρ. Θάνος Καραγιαννόπουλος), η οποία διήρκεσε έναν χρόνο. Το βιβλίο, που αποτελεί αλληγορική σάτιρα των ολοκληρωτικών καθεστώτων, απορρίφθηκε συνολικά από τέσσερις εκδοτικούς οίκους, µεταξύ των οποίων ο Gollancz (µε τον οποίο ο συγγραφέας συνεργαζόταν σταθερά µέχρι τότε) και ο Faber & Faber – η απόρριψη ήρθε από τον Τ.Σ. Ελιοτ, τότε διευθυντή του οίκου. Ο λόγος που απορρίφθηκε η «Φάρµα των ζώων» (σε κάποιες περιπτώσεις έπειτα από σύσταση της βρετανικής κυβέρνησης) ήταν ότι οι εκδοτικοί οίκοι δεν ήθελαν να ρισκάρουν να εκδώσουν ένα βιβλίο κατά του Στάλιν τη στιγµή που η Σοβιετική Ένωση αποτελούσε τον ισχυρότερο σύµµαχο του Ηνωµένου Βασιλείου ενάντια στις δυνάµεις του Αξονα.

Το βιβλίο περιγράφει την επανάσταση που οργανώνουν τα ζώα µιας φάρµας για να ανατρέψουν τον άνθρωπο-αφέντη τους προκειµένου να ζήσουν µια ζωή που να διαπνέεται από τις αξίες της ελευθερίας και της ισότητας. Σύντοµα όµως τα γουρούνια θα αναλάβουν τη διοίκηση αποδεικνύοντας ότι η ισότητα που υποσχόταν η επανάσταση ήταν όνειρο απατηλό. Το βιβλίο που εκτόξευσε τη συγγραφική φήµη του Όργουελ τελικά εκδόθηκε το 1945 από τον οίκο Secker & Warburg.

Το έργο κυκλοφορεί από την Public Βιβλιοθήκη σε µια φροντισµένη έκδοση µε την εµβληµατική εικονογράφηση που φιλοτέχνησε ο Ραλφ Στέντµαν –θρυλική µορφή της εικονογραφίας– το 1995, µε αφορµή τη συµπλήρωση 50 χρόνων από την πρώτη έκδοση του βιβλίου. Ο Στέντµαν υπήρξε για σειρά ετών στενός συνεργάτης του Χάντερ Σ. Τόµσον (δηµιούργησε εικόνες για άρθρα και βιβλία του), ενώ ήταν ο άνθρωπος που εµπνεύστηκε και υλοποίησε τα εξώφυλλα γνωστών δίσκων για καλλιτέχνες όπως ο Μάιλς Ντέιβις, ο Σόνι Ρόλινς, ο Φρανκ Ζάπα και οι Who.

Ο έλεγχος της σκέψης στη δυστοπική κοινωνία

Το σπουδαιότερο έργο του Όργουελ και τελευταίο πριν από τον θάνατό του, το «1984», εκδόθηκε ταυτόχρονα σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη τον Ιούνιο του 1949, τη χρονιά που σύµφωνα µε δηµοσίευµα του «Guardian» (2003) ο συγγραφέας και δηµοσιογράφος παρέδωσε στη βρετανική κυβέρνηση µια λίστα µε 38 ονόµατα ανθρώπων που έκρινε ύποπτους για κοµµουνισµό ή φιλοκοµµουνισµό.

Στο έργο περιγράφεται ο κόσµος της απολυταρχικής Ωκεανίας που βρίσκεται συνεχώς σε πόλεµο µε αόρατους εχθρούς. Εκεί οι κυβερνώντες έχουν τη δυνατότητα να µεταβάλλουν το παρελθόν κατά βούληση, ο Μεγάλος Αδερφός παρακολουθεί τους πολίτες µέσα από µεγάλες διαδραστικές οθόνες και η σκέψη ελέγχεται από µια γλώσσα που έχει επινοηθεί για να εξυπηρετεί το σύστηµα.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο κεντρικός ήρωας, ο Γουίνστον Σµιθ, υπάλληλος του κόµµατος, ο οποίος µέχρι πρότινος είχε καθήκον την αλλαγή του παρελθόντος ώστε να βολεύει τις παροντικές καταστάσεις υπέρ της εικόνας του Μεγάλου Αδερφού, διαπράττει το ασυγχώρητο έγκληµα της ελεύθερης σκέψης. Το µέλλον του όµως δείχνει να είναι προδιαγραµµένο καθώς «Ο πόλεµος είναι ειρήνη. Η ελευθερία είναι σκλαβιά. Η άγνοια είναι δύναµη».

INF0

Τα βιβλία «Οι απόκληροι του Παρισιού και του Λονδίνου», «Η φάρμα των ζώων» (εικονογράφηση Ραλφ Στέντμαν) και «1984» κυκλοφορούν στη σειρά «Modern Classics» των εκδόσεων Public Βιβλιοθήκη