Νότης Μαυρουδής: Ασμα ηρωικό και πένθιμο

Μάλλον δεν το σκέφτηκα τυχαία, καθώς με έναν τέτοιο άδικο και άδοξο θάνατο –και όχι από φυσικά αίτια– έφυγε από κοντά μας και ο Νότης Μαυρουδής στις 3 Ιανουαρίου. Με τι λόγια να παρηγορήσει κανείς για την τόσο ξαφνική απώλεια τα εγγόνια του, τα παιδιά του, τη Ροδή και τον Χάρη, όπως και την αγαπημένη Βάσω, τη σύζυγό του; «Πενήντα τέσσερα χρόνια ήμασταν μαζί» την άκουσα να μου λέει από το τηλέφωνο και σπάραξε η καρδιά μου. Οπως και τόσων άλλων ανθρώπων που τον αγάπησαν όχι μόνο για τη μουσική του αλλά και για το ήθος του.

Διότι αυτό το χαρακτηριστικό είχε ο Μαυρουδής επί σειρά δεκαετιών: την επικοινωνία με τον κόσμο, την ενεργή δράση του που επεκτεινόταν στη συγγραφή άρθρων και βιβλίων, στο ραδιόφωνο και βέβαια στη δισκογραφία (πάντα έβγαζα το καπέλο σ’ αυτό τον καλλιτέχνη που είχε το κουράγιο να εκδίδει τους δίσκους του την εποχή της κατάρρευσης της δισκογραφίας). Ετσι τον γνώρισα, έτσι συνεργαστήκαμε και ανέλαβα την επιμέλεια της παραγωγής δύο μουσικών έργων του.

Ο ίδιος ο Μαυρουδής τα είχε διηγηθεί κατά καιρούς σε συνεντεύξεις του: ένα διεθνές κιθαριστικό βραβείο τον έστειλε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στην Ιταλία, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του μα και δίδαξε την κλασική κιθάρα, το όργανο που έμοιαζε με προέκταση των χεριών του. Επιρροές του εκείνα τα χρόνια οι μεγάλοι κλασικοί κιθαριστές, ο Φερνάντο Σορ, αλλά και οι Beatles, ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης.

Ο ίδιος θεωρούσε πρώτο του προσωπικό δίσκο τις «Ζωγραφιές απ’ τον Θεόφιλο» (1976) σε στίχους του επιστήθιου φίλου του, Ακου Δασκαλόπουλου. Στην πραγματικότητα, όμως, ο Μαυρουδής είχε ήδη κάνει όνομα από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, απ’ όταν δηλαδή τραγούδια του αποδόθηκαν από τη Σούλα Μπιρμπίλη, την Αρλέτα, τον Αλέξη Γεωργίου και τον Γιώργο Ζωγράφο. Ανήκε κι αυτός στο δυναμικό του νέου κύματος, που ευαγγελίστηκε ο Αλέκος Πατσιφάς της Λύρα, όχι μόνο με συνθέσεις του για δίσκους άλλων αλλά και με την πρωτότυπη μελοποίησή του στο «Ασμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» (1967) του Οδυσσέα Ελύτη, σαφώς επηρεασμένος από το «Αξιον Εστί» του Θεοδωράκη και του Ελύτη.

Γενναιόδωρος με τους συναδέλφους του και μουσικός επαγγελματίας, συμμετείχε με την κιθάρα του σε ηχογραφήσεις ιστορικής σημασίας, με πιο χαρακτηριστική αυτήν για τον κύκλο «Αθανασία» του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου. Σε δικό του έργο, μάλιστα, ακούσαμε τον Χατζιδάκι να ερμηνεύει κομμάτια άλλου συνθέτη, αφού πρώτα του έδωσε άδεια να μελοποιήσει ποιήματά του. Ετσι προέκυψε το «Παιδί της γης» (1977) με ερμηνευτές την Αρλέτα και τον Ηλία Λιούγκο.

Ενας μουσικός θησαυρός

Ο Μαυρουδής μας χάρισε έναν ολόκληρο θησαυρό τραγουδιών που θα τραγουδιούνται για πάντα απ’ όλους τους Ελληνες: το «Πρωινό τσιγάρο» σε στίχους Αλκη Αλκαίου, αφιερωμένο στον αδικοχαμένο Μάνο Λοΐζο, το «Ισως φταίνε τα φεγγάρια» σε στίχους Τάσου Σαμαρτζή που σφράγισε η Ελένη Βιτάλη, το «Φώναξέ με» σε στίχους Ακου Δασκαλόπουλου με την Αρλέτα, όπως και τα «Café de l’art», μια σειρά κιθαριστικών δίσκων από κοινού με τον μαθητή του, Παναγιώτη Μάργαρη, που συνδύασαν καλλιτεχνική αλλά και εμπορική επιτυχία. Σύμφωνα με τον ερευνητή της εγχώριας δισκογραφίας Πέτρο Δραγουμάνο, ο Νότης Μαυρουδής έχει γράψει 266 τραγούδια σε στίχους των Ακου Δασκαλόπουλου (30), Τάσου Σαμαρτζή (20), Οδυσσέα Ελύτη (17), Δημήτρη Μανθόπουλου (15), Γιάννη Κακουλίδη (15), Ηλία Κατσούλη (12), Ηλία Πετρόπουλου (11), Μάνου Χατζιδάκι (10) και 46 ακόμη στιχουργών. Τα τραγούδησαν οι Αναστασία Μουτσάτσου, Αρλέτα, Μόρφω Τσαϊρέλη, Νένα Βενετσάνου, Γιάννης Σαμσιάρης, Αλεξάνδρα, Τάνια Τσανακλίδου, Κώστας Θωμαΐδης, Σταμάτης Κραουνάκης, Μανώλης Μητσιάς, Πέτρος Πανδής, Ελένη Βιτάλη, Μίλτος Πασχαλίδης, Ελευθερία Αρβανιτάκη κ.ά. Τελευταία του δισκογραφική εργασία ήταν οι «Οχτώ κρυμμένες μπαλάντες» σε στίχους Μάγδας Κατσάκου με τον Γιάννη Κότσιρα, την Αναστασία Μουτσάτσου και τη γνώριμή του από το κοινό τους ξεκίνημα Μαρίζα Κωχ.

Η απώλεια του Νότη Μαυρουδή είναι μεγάλο πλήγμα για τον πολιτισμό, σε μια νέα χρονιά που με το καλημέρα μάς βύθισε στο πένθος. Η φράση «ουδείς αναντικατάστατος» φοβάμαι πως δεν ταιριάζει στη δική του περίπτωση και αυτό κάνει ακόμη πιο δυσβάστακτο τον θάνατό του στα 77 του χρόνια.