Νίκος Κουραχάνης: «Ασύμμετρη απειλή το εμπόριο ξενοφοβίας»

Τα πρόσφατα γεγονότα στον Εβρο και στα νησιά του Αιγαίου φέρνουν στο επίκεντρο της δηµόσιας συζήτησης τα στεγαστικά προβλήµατα και τις νεοφιλελεύθερες πρακτικές εµπορευµατοποίησης της κατοικίας. Οι κυβερνητικές εξαγγελίες επιβάλλουν µια ατζέντα ελέγχου και πειθάρχησης και ενισχύουν την ακροδεξιά ρητορική. Μιλήσαµε µε τον µεταδιδακτορικό ερευνητή στο Πάντειο Πανεπιστήµιο Νίκο Κουραχάνη για την υπολειµµατική πολιτική στέγασης των αιτούντων άσυλο, την ευρύτερη εικόνα των στοχεύσεων της ΕΕ και τη διαχείριση της κυβέρνησης.

Πώς µπορεί να αποτιµηθεί µε όρους στέγασης η ύφεση;

Η µεγάλη ύφεση του 2008 και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές διαχείρισής της επέφεραν έναν πολλαπλά αρνητικό αντίκτυπο στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Αφενός τα στεγαστικά προβλήµατα οξύνθηκαν. Αφετέρου τα επίπεδα διαβίωσης των πολιτών συρρικνώθηκαν και οι δηµόσιες στεγαστικές πολιτικές αποδιαρθρώθηκαν. Συνέπεια αυτού του αρνητικού µείγµατος είναι τα ολοένα µεγαλύτερα κοµµάτια της κοινωνίας που απειλούνται από τον κίνδυνο της στεγαστικής επισφάλειας. Η ρευστότητα των στεγαστικών συνθηκών είναι µια δυναµική διάσταση που έρχεται να προστεθεί και να αλληλεπιδράσει εκ νέου αρνητικά µε προϋπάρχουσες συνθήκες ρευστότητας, όπως η εργασιακή, η οικονοµική και κατά προέκταση η διαπροσωπική και η κοινωνική. Η διασφάλιση του αισθήµατος στεγαστικής επάρκειας είναι προϋπόθεση για την εκπλήρωση µιας σειράς άλλων κοινωνικών αναγκών που καθιστούν τη ζωή αξιοβίωτη. Σε αυτήν τη γενικευµένη όξυνση των φαινοµένων στεγαστικής ανασφάλειας συµβάλλουν οι ακολουθούµενες πρακτικές χρηµατιστικοποίησης και εµπορευµατοποίησης της κατοικίας, οι ισοπεδωτικές περικοπές στις κοινωνικές πολιτικές µε τον επακόλουθο πολλαπλασιασµό του πληθυσµού των αστέγων στον οποίο εισέρχονται δυναµικά και οι πρόσφυγες.

Εχει ενδιαφέρον η υπολειµµατική πολιτική στέγασης των αιτούντων άσυλο στην οποία αναφέρεσαι, όπως και το ελλιπές κοινό ευρωπαϊκό σύστηµα ασύλου που μεταβιβάζει τις περισσότερες ευθύνες στην πρώτη χώρα εισόδου.

Η υπολειµµατική πολιτική στέγασης των αιτούντων άσυλο δεν πρέπει να εξετάζεται αποκοµµένα από την ευρύτερη εικόνα της ΕΕ. Αντίθετα πρέπει να αναλύεται ως µέρος των δοµικών στοχεύσεων της ΕΕ. Εν προκειµένω, το κέντρο βάρους στην πραγµατικότητα δεν ρίχνεται στην πρώτη ευρωπαϊκή χώρα εισόδου. Ρίχνεται στην πλευρά της Τουρκίας δηµιουργώντας αποθήκες ψυχών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει επωµιστεί ένα βάρος περίπου τεσσάρων εκατοµµυρίων προσφύγων – γεγονός αποσιωπηµένο στον ελληνικό δηµόσιο λόγο. Εκεί έχει επιλεγεί να διοχετεύεται το µεγαλύτερο µέρος της διαχείρισης του προσφυγικού. Η Τουρκία αυτήν τη στιγµή διαπραγµατεύεται µε τη δηµιουργία καταστάσεων έκτακτης ανάγκης ένα νέο πλαίσιο χρηµατοδότησής της για να εξακολουθήσει να συγκρατεί αυτές τις ροές στην επικράτειά της. Η προσφυγική πολιτική της ΕΕ έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε όσες ροές καταφέρνουν να ξεφύγουν από τις απάνθρωπες συνθήκες στην Τουρκία, να µην πνιγούν στα νερά του Αιγαίου και να µη δολοφονηθούν από ελληνικά πυρά στον Εβρο, να καταλήγουν να ζουν σε έναν καταυλισµό του ΒΑ Αιγαίου. Και να ζουν εκεί µε οκταπλάσιο από τη στεγαστική διαθεσιµότητά του πληθυσµό.

Η κυβέρνηση έχει µπλοκάρει τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου, σχεδιάζει κλειστά κέντρα κράτησης και υιοθετεί έναν λόγο περί ασύµµετρης απειλής.

Η κυβέρνηση διαχειρίζεται το προσφυγικό µε όρους µαφίας, παραβιάζοντας διεθνείς συµβάσεις και καταλύοντας κάθε κανόνα κράτους δικαίου. Πρόσφατα βγήκε στη δηµοσιότητα από τους «New York Times» µυστικό κέντρο κράτησης µεταναστών στον Πόρο Εβρου. Αφήνει ακροδεξιές παραστρατιωτικές οµάδες να δρουν ανεξέλεγκτες και φαντασιώνεται φυλακές σε ξερονήσια. Ασύµµετρη απειλή δεν είναι οι πρόσφυγες, είναι η πολιτική της κυβέρνησης και µάλιστα για όλη την κοινωνία. Ανάµεσα στην εργαλειοποίηση του προσφυγικού από τον Ερντογάν και το εµπόριο ξενοφοβίας της κυβέρνησης Μητσοτάκη, µόνη λύση είναι η υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων.

Ποιες είναι οι προοπτικές σε ένα ζοφερό τοπίο;

Η κυβέρνηση αποτελεί τον πρόθυµο εκτελεστικό βραχίονα των πολιτικών αποκτήνωσης και κυνισµού που παραβιάζουν κάθε έννοια κράτους δικαίου µε τις ευλογίες της ΕΕ. Η προηγούμενη κυβέρνηση, δια στόματος του πρώην Πρωθυπουργού «και αυτή έκλεισε σύνορα, εκκένωσε καταλήψεις στέγης, αλλά δεν τα έκανε επικοινωνιακά σόου». Οφείλουµε να σκεφτούµε υπερβατικά πέρα από τον µονόδροµο που υποδεικνύει η κοινή δήλωση ΕΕ – Τουρκίας η οποία αυτήν τη στιγµή έχει µονοµερώς καταλυθεί. Εδώ οι ευθύνες της ευρωπαϊκής και εγχώριας Αριστεράς είναι µεγάλες. Σ’ ένα παγκόσµιο πρόβληµα δεν υπάρχουν απαντήσεις σε εθνικό επίπεδο. Μόνη βιώσιµη προοπτική είναι η τήρηση των κανόνων ∆ιεθνούς ∆ικαίου δηµιουργώντας ασφαλείς οδούς αιτηµάτων ασύλου. Η διεκδίκηση του δίκαιου επιµερισµού των βαρών στο προσφυγικό στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και η πρόκριση πολιτικών ένταξης για νεανικούς πληθυσµούς που δίνουν ζωογόνες λύσεις στις σοβαρές κοινωνικές προκλήσεις που αντιµετωπίζει η γηράσκουσα Ευρώπη. Οταν όµως η νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση είναι η ιδιωτικοποίηση οποιασδήποτε πτυχής της κοινωνικής πολιτικής, γιατί να ανανεώσεις τη δηµογραφική πυραµίδα του δηµόσιου ασφαλιστικού συστήµατος;

INFO: 

Ο συλλογικός τόμος «Κατοικία και κοινωνία: Προβλήματα, πολιτικές και κινήματα» με εισαγωγή Νίκου Κουραχάνη κυκλοφορεί από τις  Εκδόσεις Διόνικος