Η νίκη του Σιν Φέιν και η μεγάλη στροφή στην πολιτική της Ιρλανδίας

Μετά την εκλογική του νίκη, το Σιν Φέιν είναι πλέον πρωταγωνιστής των εξελίξεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης στην Ιρλανδία. Αυτή τη στιγμή, όλα τα φώτα είναι στραμμένα στο αριστερό ιρλανδικό κόμμα που κατάφερε να διεμβολίσει τον δικομματισμό, στηριζόμενο σε μεγάλο βαθμό στην ψήφο των νέων που βιώνουν τα αδιέξοδα των εφαρμοζόμενων πολιτικών προ και μετά κρίσης, αναζητώντας ένα νέο χώρο πολιτικής έκφρασης, που ξεπερνά ακόμα και ισχυρά «ταμπού» του παρελθόντος. 

Πρόκειται για ένα κόμμα της ιρλανδικής αριστεράς που έχει συνδεθεί με τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό (IRA), αγωνίζεται για την επανένωση του νησιού και παρουσίασε μόλις 42 υποψήφιους στις εκλογές, σχεδόν δύο φορές λιγότερους από τα δύο κεντροδεξιά κόμματα που καθορίζουν την πολιτική ζωή της χώρας τα τελευταία χρόνια.

Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που οδήγησαν στην ιστορική νίκη το Σιν Φέιν

Κουβαλώντας για χρόνια την ταμπέλα του «παρία» λόγω των σχέσεών του με τον IRA, το Σιν Φέιν κέρδισε σχεδόν το ένα τέταρτο των ψήφων, ξεπερνώντας κατά πολύ το ποσοστό που πήρε στις εκλογές του 2016, (13,8%). Κατάφερε, μάλιστα, να προσελκύσει τους ψηφοφόρους – ειδικά τους νέους – που αισθάνθηκαν απογοήτευση όταν τέθηκαν στο περιθώριο της αναπτυσσόμενης, μετά την κρίση, ιρλανδικής οικονομίας.

Ούτε το Brexit ούτε το ζήτημα των συνόρων ήταν αυτά που καθόρισαν τον τρόπο που ψήφισαν οι Ιρλανδοί. Η επιτυχία του Σιν Φέιν έγκειται περισσότερο στη «δίψα» των νέων να αλλάξει κάτι στον τρόπο με τον οποίο ασκείται η πολιτική, απέναντι στον δικομμματισμό που μονοπωλούσε την πολιτική εξουσία στη χώρα εδώ και πολλά χρόνια και στην άρνησή τους να επιλέξουν ξανά, μια δοκιμασμένη, παλαιάς κοπής, συνταγή. Στο θετικό αποτέλεσμα για το Σιν Φέιν, συνέβαλε βέβαια και η επιλογή της Μέρι Λου ΜακΝτόναλντ ως επικεφαλής.

Παράλληλα, την οργή των Ιρλανδών είχαν προκαλέσει και ζητήματα που αφορούν τόσο την κατάσταση της οικονομίας, όσο και τους αποκλεισμούς από το κοινωνικό κράτος. Η Ιρλανδία αντιμετωπίζει σοβαρό στεγαστικό ζήτημα, καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι έχουν μείνει άστεγοι, τα νοίκια έχουν εκτοξευτεί, ενώ μεγάλη δυσαρέσκεια έχει επιφέρει και η δύσκολη πρόσβαση στη δημόσια υγεία και ασφάλιση, με τεράστιες λίστες αναμονής στα νοσοκομεία, υψηλό κόστος ασφάλισης κ.α.

Τα αποτελέσματα των εκλογών έδωσαν ένα καλό μάθημα στα δύο κεντροδεξιά κόμματα που εναλλάσσονται στην εξουσία εδώ και έναν αιώνα. Για το Φίνε Γκάελ μεταφράζεται ως τιμωρία για την αποτυχημένη πολιτική του στον τομέα της υγείας και της στέγασης, ενώ για το Φιάνα Φέιλ μια υπενθύμιση ότι η τραπεζική κρίση του 2008-2010 ούτε ξεχνιέται, ούτε συγχωρείται.

Άνθρωποι από όλο το φάσμα της πολιτικής κάνουν λόγο για «σεισμική δόνηση» στην ιρλανδική πολιτική σκηνή, ακόμα κι ας μην έχει ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο. Ο πρώην ηγέτης των Εργατικών (διασπάστηκαν με το Σιν Φέιν το 1970), Πατ Ράμπιτ μίλησε για «τεκτονική μετατόπιση» που έχει συντρίψει το παλιό σύστημα των Φιάνα Φέιλ και Φίνε Γκάελ.

Όσον αφορά στο ζήτημα της επανένωσης του νησιού, φαίνεται να εμφανίστηκε «αχνά» κατά τη διάρκεια της καμπάνιας. Μια εικόνα της «τάσης» που επικρατεί ανάμεσα στους ψηφοφόρους αποτυπώνεται από exit-polls, σύμφωνα με τα οποία διαπιστώνεται ότι οι περισσότεροι Ιρλανδοί υποστηρίζουν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τα σύνορα μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, με τους «σκεπτικιστές» να κάνουν λόγο για αποσταθεροποίηση και των δύο πλευρών του νησιού, αν συμβεί κάτι τέτοιο. 

Ο σχολιαστής Φίνταν Οτουλ, μιλώντας για το εκλογικό αποτέλεσμα, έγραψε στην ιρλανδική Times ότι οι νέοι ψηφοφόροι δεν έχουν κανένα ταμπού να υποστηρίξουν ένα κόμμα που συνδέεται με την τρομοκρατία. «Έχουν πάει εκεί που τους έλεγαν ότι δεν πρέπει να πάνε, κι έτσι επανασχεδιάζουν τον χάρτη της ιρλανδικής πολιτικής με αποτέλεσμα πλέον να εμπεριέχει μια περιοχή που έθεταν για χρόνια «εκτός» με το στίγμα της περιοχής που έχει «δράκους».

Οι συμμαχίες και το πιθανό αδιέξοδο

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου της καταμέτρησης, το Σιν Φέιν εξασφαλίζει το 24,5% των ψήφων και επικρατεί των Φιάνα Φέιλ (22,2%) και Φίνε Γκάελ του απερχόμενου πρωθυπουργού Λίο Βαράντκαρ (20,9%). Μένει να φανεί πώς με το περίπλοκο εκλογικό σύστημα η εκλογική αριθμητική θα καταλήξει να κατανείμει τις έδρες των κομμάτων στην ιρλανδική κάτω βουλή που αποτελείται από 160 έδρες.

Το Σιν Φέιν, κόμμα της ιρλανδικής αριστεράς που αγωνίζεται για την επανένωση του νησιού, δεν έχει παρουσιάσει παρά μόνο 42 υποψήφιους στις εκλογές, σχεδόν δύο φορές λιγότερους από τα δύο κεντροδεξιά κόμματα τα οποία αναμένεται να καταλάβουν περισσότερες έδρες. Ενώ υπάρχει η πιθανότητα η τελική κατανομή των εδρών να αποκλείσει το Σιν Φέιν από την εξουσία, ταυτόχρονα όμως θα καταστήσει αδύνατο και τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης συνεργασίας, παραπέμποντας, έτσι, το αδιέξοδο σε νέες εκλογές. 

Εξ αιτίας του περίπλοκου ιρλανδικού εκλογικού συστήματος, η τελική ισορροπία μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων θα είναι ξεκάθαρη μόνο μετά τη συνολική καταμέτρηση των ψήφων, κάτι που μάλλον θα χρειασθεί αρκετές ημέρες, ενώ οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού μπορεί να διαρκέσουν από εβδομάδες έως και μήνες.

Από την πλευρά της η Μέρι Λου ΜακΝτόναλντ δήλωσε σήμερα σε συνέντευξή της στο RTE: «Η πρώτη μου δουλειά…είναι να διαπιστώσω μαζί με άλλα κόμματα αν υπάρχουν ή όχι τα νούμερα, εάν υπάρχει πολιτική βούληση για τον σχηματισμό μίας κυβέρνησης χωρίς το Φιάνα Φέιλ και το Φίνε Γκάελ». Για να προσθέσει ότι «φυσικά» θα μιλήσει σε όλους, άρα και στα δύο κεντροδεξιά κόμματα του απερχόμενου κυβερνητικού συνασπισμού.

Φιάνα Φέιλ και Φίνε Γκάελ έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με το Σιν Φέιν λόγω της σχέσης του με τον IRA. Ο Λίο Βαράντκαρ επανέλαβε την κατηγορηματική του θέση μετά τις εκλογές, ενώ το Φιάνα Φέιλ του Μάικλ Μάρτιν φάνηκε να αμβλύνει τη δική του άρνηση. Τονίζοντας ότι υπάρχει μία πολιτική «ασυμβατότητα» επί ορισμένων θεμάτων με το Σιν Φέιν, ο Μάικλ Μάρτιν αρνήθηκε να επαναλάβει ενώπιον των δημοσιογράφων ότι παραμένει αντίθετος σε οποιαδήποτε συνεργασία μαζί του.

Ωστόσο, πολλοί στο Φιάνα Φέιλ, που είχαν αποσύρει την εμπιστοσύνη τους από την κυβέρνηση Βαράντκαρ, φαίνεται ότι θα προτιμούσαν μια συμφωνία με το Σιν Φέιν παρά κάποια άλλη συμμαχία.

Τόσο ο Λίο Βαράντκαρ, όσο και ο Μάικλ Μάρτιν δεν εξελέγησαν από τον πρώτο γύρο της καταμέτρησης, αντίθετα με την Μέρι Λου ΜακΝτόναλντ.

Από το 1981, η Ιρλανδία σχημάτιζε είτε κυβερνήσεις μειοψηφίας, είτε συνασπισμού, μερικές φορές, μάλιστα, και τα δύο συνέβαιναν ταυτόχρονα. Κάτι τέτοιο, δεν αποκλείεται να προκύψει και μετά τις σημερινές εκλογές.

* Με πληροφορίες από Guardian