Νένα Βενετσάνου στο koutipandoras.gr: "Η Πολιτική φοβάται την Τέχνη"

H Nένα Βενετσάνου είναι μία από τις πιο δυνατές φωνές της εποχής μας. Πολιτικοποιημένη και δυναμική, απομακρυσμένη συνειδητά από την ψεύτικη λάμψη της εύκολης δημοσιότητας, ξέρει να μεταμορφώνεται όταν τραγουδάει, να παίζει ρόλους και να μας ταξιδεύει με τις ερμηνείες και τις συνθέσεις της εκεί που ξεκινάει η μαγεία της τέχνης. Η ιστορία της Νένας Βενετσάνου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εξέλιξη της μουσικής στην Ελλάδα. Οι συνεργασίες της με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Μίκη θεοδωράκη, τον Νότη Μαυρουδή, την Ελένη Καραΐνδρου, τον Χρήστο Λεοντή και πολλούς άλλους, κατάφεραν να εμπλουτίσουν το ελληνικό τραγούδι και να συμβάλουν στη διεθνή αναγνώρισή του. Λίγες μέρες πριν από την εμφάνιση της στον “Ρυθμό Stage” για δύο Παρασκευές 21 και 28 Νοεμβρίου είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί της για τα σχέδια της, για αυτά που θυμάται πιο έντονα από τον Μάνο Χατζιδάκι, τις αναφορές της στο φεμινιστικό κίνημα, την τέχνη και την πολιτική. Ας την απολαύσουμε… 

-Πείτε μας λίγα λόγια για το τι πρόκειται να ακούσουμε στο Ρυθμό Stage τον Νοέμβριο. Ένα “ημερολόγιο” τραγουδιών;

Απάντηση: Ναι, ένα ιδιόρρυθμο όμως ημερολόγιο, σαν νυχτερινό παραμύθι, όπου η ιστορία μου κυλά μέσα στο πολύστροφο τραγούδι μας. Με πιο απλά λόγια, μια δική μου πορεία μέσα στο Ελληνικό τραγούδι ως τραγουδίστρια και ως συνθέτης, όπου θα σχολιάζω γιατί και πως πορεύτηκα έτσι και όχι αλλιώς. Θα μιλώ με χιούμορ φυσικά. Το έντεχνο τραγούδι είναι το πιο δυνατό καλλιτεχνικό παραμύθι που έβγαλε ο τόπος μας και προσφέρεται για ένα ωραίο νυχτέρι.

 -Ποιος ήταν ο άνθρωπος που πιστεύετε ότι σφράγισε την πορεία σας στο τραγούδι; Οι εξαιρετικές συνεργασίες σας είναι αμέτρητες.

Απάντηση: Δεν είναι αμέτρητες οι συνεργασίες μου, είναι πολύ καλά επιλεγμένες θα έλεγα. Και είναι ακριβώς αυτό που θέλω να καταλάβει το κοινό: γιατί έκανα τελικά αυτές τις επιλογές που με έφεραν κοντά σε ανθρώπους σπουδαίους, με ποια κριτήρια; Εξηγώ για να μην παρεξηγούμαι…..    

-Είστε μία από τις μεγαλύτερες φωνές της εποχής μας. Το τραγούδι σας συναρπάζει το ίδιο όπως όταν ξεκινήσατε;

Θα έλεγα πως ναι, μου αρέσει ακόμα να τραγουδώ, έχω το κοινό μου , ένα κοινό διακριτικό που μου αναγνωρίζει την αξία, όμως δεν αρκούμαι στο τι θέλω και στο τι  αρέσει, αλλά  έχω  αξιώσεις  από τον εαυτό μου, όχι για να επιβεβαιώνω και να τροφοδοτώ τη φήμη μου , όσο για να τσεκάρω την ψυχή μου, να είμαι αληθινή και συνεπής με αυτά που  τραγουδώ. 

-Πείτε μας την ιστορία που θα μείνει για πάντα χαραγμένη στο μυαλό σας από τη συνεργασία σας με τον Μάνο Χατζιδάκι. 

Απάντηση: Έχω να θυμάμαι πολλές ιστορίες, ιστορίες σοβαρές, αστείες σε στιγμές ανθρώπινης ευαισθησίας, αλλά και επαγγελματικής φύσεως, όπως στο Θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη, που έβγαλε από το πορτοφόλι του επί σκηνής το αντίτιμο του εισιτηρίου να το επιστρέψει  σ’ έναν τύπο που ούρλιαζε: “Χατζιδάκι δεν είσαι τίποτα χωρίς εμάς”, επειδή ο Χατζιδάκις είχε αργήσει να έρθει λόγω μεγάλης προσέλευσης κόσμου! Τρομερή σύγκρουση ….Στο τέλος πέταξε έξω τον ταραξία και ακολούθησε μια θεϊκή  συναυλία , όπου αν και έβρεξε κανείς δεν κουνήθηκε  από τη θέση του. Μια άλλη φορά στο Παρίσι είχε θυμώσει τόσο με την διοργάνωση που δεν βγήκε να χαιρετίσει. Ο κόσμος είχε μείνει κατακεραυνωμένος. Ακόμα τη θυμούνται τη συναυλία…

Εκεί που είχε μεγάλη πλάκα ήταν στο Λονδίνο όπου το βασιλικό πρωτόκολλο θέλει να μπαίνουν όλοι ακόμα και ο πρωταγωνιστής επί σκηνής και μετά να έρχονται τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, αν ερχόντουσαν. Είχε έρθει λοιπόν μια πριγκίπισσα και ο Χατζιδάκις αρνιόταν να βγει πριν  από αυτήν και να περιμένει. Σβήνουν τα φώτα, μπαίνει η ορχήστρα και ο Χατζιδάκις αργούσε να βγει, αργούσε τόσο που άρχισαν να ανησυχούν. Τελικά  τη στιγμή που βγήκε ο Χατζιδάκις, μέσα στον καταιγισμό των χειροκροτημάτων, χώσανε την ευγενέστατη και φιλότεχνη πριγκίπισσα που περίμενε και αυτή….τον Χατζιδάκι, αλλά  κανείς δεν το πήρε μυρουδιά. Έγινε μια τέλεια συναυλία και στη δεξίωση όλοι ήταν πολύ ευγενικοί!

 

 

-Ξεκινήσατε την καριέρα σας με πολιτικό τραγούδι και αναφορές στο φεμινιστικό κίνημα. Πιστεύετε ότι στους καιρούς που ζούμε όλα αυτά είναι ξανά επίκαιρα;

Απάντηση: Μιας και αναφερθήκαμε στον Χατζιδάκι… Πιστεύετε πως  σήμερα ένας Χατζιδάκις θα ήταν ανεπίκαιρος; Εγώ πιστεύω πως πάντα θα είναι επίκαιρος και θα σας πω γιατί, γιατί ο λυρισμός του έχει εκτός από προσωπικότητα και συλλογικότητα. Δεν είναι λυρισμός καταναλωτικός, αλλά ποιητικός. Συναντά τη μεγάλη παράδοση του Λυρισμού όπως τον εξέφρασε η ελληνική μουσική τέχνη μέσα από το μικρό, που γίνεται μεγάλο, το καθημερινό, που αγκαλιάζει το επίσημο, το λαϊκό, που γίνεται ιερό και κοινός τόπος ευαισθησίας και μύησης.

Εγώ σε αυτό το  τραγούδι πιστεύω και αυτό υπηρετώ. Αν τα τραγούδια μου έγιναν σημείο αναφοράς του Γυναικείου κινήματος, οφείλεται στο ότι δεν ξέχασα ποτέ την ποιητική  διάσταση του  γυναικείου λόγου, το ότι οι γυναίκες συμμετέχουν στη δημιουργία. Δεν ύμνησα την αγάπη ,αλλά τραγούδησα την έλλειψή της με ένα μεγάλο γιατί που υποβόσκει. Αυτό το γιατί εξακολουθεί και μένει μετέωρο σήμερα. Συνεπώς καταλαβαίνετε τι εννοώ, μένει και πλανιέται ό,τι δεν απαντιέται. Γυναίκες και άντρες δεν ξέρουμε γιατί θα πρέπει να υπηρετούμε κάποια ιεραρχικά στερεότυπα. Δεν είναι το ότι οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί, όπως πολλοί νομίζουν λανθασμένα, αλλά γιατί δεν έχει αιτιολογηθεί το παιχνίδι εξουσίας στον ιερό χώρο της αγάπης. 

 

 

-Αγαπάτε τη δημοσιότητα ή προτιμάτε να μένετε μακριά από τα φώτα της;

Απάντηση: Είχα πάντα απόσταση ασφαλείας με τη δημοσιότητα. Δεν την κυνήγησα –δεν με κυνήγησε. Είναι μια δύσκολη υπόθεση τα ΜΜΕ σε σχέση με την δουλειά μας. Το δράμα όμως των ΜΜΕ είναι πως ταυτίστηκαν από το 1950 και μετά με την κατανάλωση της τέχνης. Οι εφημερίδες μετά τον πόλεμο έβαζαν τους δημοσιογράφους να λένε : Πηγαίνετε να δείτε την έκθεση τάδε η το τάδε κονσέρτο, παρότρυναν δηλαδή το κοινό στην κατανάλωση της Τέχνης και αυτό πέρασε ως εκδημοκρατισμός της κουλτούρας. Το πολιτιστικό αγαθό έγινε καταναλωτικό προϊόν. Καλλιτέχνες , δημοσιογράφοι και κοινό είναι όμηροι πλέον της αγοράς. Σήμερα δεν νοείται κάτι διαφορετικό. Το πιο ανησυχητικό είναι πως έχει πάει περίπατο και η λογική από την αγορά.

-Πως έχει επηρεάσει η κρίση τη μουσική; Μπορεί να διατηρεί ακόμα την αυθεντικότητα και την ανθρωπιά της;

Απάντηση: Ειδικά το τραγούδι είναι η πιο κοντινή τέχνη στον άνθρωπο και έτσι θα παραμείνει. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι το τι χάνεται στη συρρίκνωση του μέσα στην ιστορία. Αυτό είναι τελικά η δουλειά του καλλιτέχνη αλλά και του δημοσιογράφου κατά μία έννοια , ο οποίος μπορεί να κρατήσει τα ίχνη για λογαριασμό της ιστορίας. Ότι μπορεί η κάτι που μπορεί η που πρέπει να σωθεί τελικά σώζεται από το ταλέντο, από το μεράκι αλλά και από καθήκον. Μην ξεχνάμε την αίσθηση του καθήκοντος. Είναι ένα ελεύθερο πεδίο δράσης. Είναι κίνηση μέσα στον  χώρο του πνευματικού όπου κάθε ανθρώπινη σκέψη και  δράση έχει τη ρίζα της  και κανείς δεν μπορεί να εισέλθει, παρά μόνο όποιος το θέλει. Έχουμε περιπέσει σε έκτακτη ανάγκη, κάτι πολύ πιο σκληρό από την κρίση, γι’ αυτό και η αγορά λουφάρει. Κάτω από αυτό το πρίσμα λοιπόν μπορεί και το κοινό να δει ποιος είναι ο κίβδηλος. Εσείς οι δημοσιογράφοι ξέρετε ονόματα και διευθύνσεις ,εμείς οι καλλιτέχνες μέσα στην απομόνωσή μας το διαισθανόμαστε ,αλλά δεν έχουμε το δικό σας προνόμιο να είμαστε μέσα σε όλα. 

-Ο καλλιτέχνης πρέπει να παίρνει θέση απέναντι στα κοινωνικά ζητήματα; Μπορεί να τα αφουγκράζεται και να τα “μελοποιεί”; Εσείς το έχετε κάνει αρκετές φορές.

Απάντηση: Η φύση της τέχνης είναι να τοποθετείται κοινωνικά, έχει εξαντληθεί θεωρητικά το θέμα αυτό, όμως αυτό που μένει ανεξάντλητο είναι το ότι η Πολιτική φοβάται την Τέχνη. Προσωπικά αγαπώ την Πολιτική όχι μόνο γιατί μπορεί να προωθήσει τον Πολιτισμό, αλλά και γιατί είναι η πεμπτουσία της διάνοιας, αυτή όμως δεν αγαπά ούτε τις τέχνες, ούτε τις επιστήμες , τις κυνηγάει, από φόβο; Ίσως. Υπάρχει κάτι το πολιτικό που να μην έχει διατυπωθεί καλλιτεχνικά; Όχι βέβαια. Το ότι φτάσαμε σε ρήξη που εκφράζει μια αμοιβαία άρνηση «του άλλου», για μένα είναι η απόδειξη της απομάκρυνσης της πολιτικής από την κοινωνία.

 

 

-Πώς κρίνετε τη νέα γενιά καλλιτεχνών; Ξεχωρίζετε κάποιους;

Απάντηση: Έχει κάτι το μηχανικό που με εντυπωσιάζει και με απωθεί συγχρόνως. Φυσικά και ξεχωρίζω, αλίμονο, υπάρχει πολύ καλό καλλιτεχνικό δυναμικό. Η επαγγελματική τους όμως οντότητα έχει κάτι παγωμένο που με ενοχλεί, κάτι ψυχρό, τυποποιημένο. Θέλει προσοχή.  

-Πως βλέπετε να εξελίσσονται τα πράγματα στην κεντρική πολιτική σκηνή; Υπάρχει ελπίδα;

Απάντηση: Όχι καμία ελπίδα δεν υπάρχει. Οι καλλιτέχνες συνθλίβονται μέσα σ’ αυτές τις συμπληγάδες. Υπάρχουν και οι βολεμένοι που σωπαίνουν αλλά είναι βροντερή αυτή η σιωπή. Κανονικά έπρεπε το ΥΠ. ΠΟ να είχε ήδη δώσει χρηματική βοήθεια στους καλλιτέχνες, μπορεί και πρέπει να το κάνει για να σωθούν πολλά σπίτια, επίσης δωρεάν περίθαλψη και σύνταξη σε όσους δεν έχουν. Αμέσως  πρέπει να γίνουν αυτά. Τι περιμένουν; Οι καλλιτέχνες είμαστε σκόρπιοι, αλλά είμαστε και ότι καλλίτερο έχει ο τόπος. Ας προσέξουν λοιπόν.  

Συνέντευξη στην Ηλέκτρα Ζαργάνη