Νένα Βενετσάνου: «Με ενοχλεί που τα δικαιώματα των γυναικών παρουσιάζονται σαν παροχές»

Το τραγούδι «Ρωτώ να μάθω την αλήθεια» σε μουσική και ερμηνεία της Νένας Βενετσάνου γράφτηκε το 1978 και κυκλοφόρησε δύο χρόνια αργότερα στο ντεμπούτο άλμπουμ της καλλιτέχνιδας από τη Lyra του Αλέκου Πατσιφά. Ένα τραγούδι ταυτισμένο μέχρι σήμερα με τους αγώνες του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα, που η δημιουργός του δεν έχει πάψει να το ερμηνεύει στα live της με την κιθάρα της. 

Το 1978 η 23χρονη Νένα Βενετσάνου, άρτι αφιχθείσα από τη Γαλλία, εντάσσεται στην Κίνηση για την Απελευθέρωση της Γυναίκας. «Εκεί δεν ”γραφόμασταν”, κάναμε δουλειά και φεύγαμε» θυμάται σήμερα η Βενετσάνου, αναφερόμενη στην πρώτη αυτόνομη φεμινιστική ομάδα, διότι υπήρχαν κι άλλες ομάδες μέσα σε κομματικούς σχηματισμούς. «Είχαμε νοικιάσει ένα πολύ ωραίο σπίτι στην Τσιμισκή και βγάζαμε κι εφημερίδα. Δεν ήξερα καμία άλλη καλλιτέχνιδα, όταν φτιάξαμε την πρώτη καλλιτεχνική ομάδα της οργάνωσης. Εκεί μέσα, όμως, γνώρισα τελικά τη Μπέττυ Κομνηνού, που έγραψε τους στίχους στο ”Ρωτώ να μάθω την αλήθεια”». Η αλήθεια είναι πως η Κομνηνού συνεργάζεται από τότε με τη Βενετσάνου, έχοντας γράψει στίχους στα περισσότερα τραγούδια της και στους επόμενους δίσκους της. 

Για τη Βενετσάνου ο πιο φεμινιστικός δίσκος της είναι το «Κουτί της Πανδώρας» που κυκλοφόρησε το 1984 με τη συμβολή του Νίκου Κυπουργού στην ενορχήστρωση και του Κώστα Γρηγορέα στην κιθάρα. «Ο ύμνος του φεμινισμού ήταν ”Το ποτάμι” και όχι τόσο το ”Ρωτώ να μάθω την αλήθεια”, παρόλο που ο κόσμος αγάπησε πολύ το δεύτερο. Προσωπικά ξεχωρίζω και το ”Ο τόπος μου είναι κάμπος” σαν ένα απ’ τα πιο αγαπημένα μου τραγούδια, που έλεγε ”Κάτω απ’ τα παράθυρα μας δεν θα ανθίζει φοινικιά”. Οι στίχοι της Κομνηνού είχαν γραφτεί για εκείνο το σπίτι της Τσιμισκή που εμείς είχαμε νοικιάσει τον απάνω όροφο και μια φοινικιά έφτανε ως τα παράθυρα μας»! 

Εκ των υστέρων τα πρώτα τραγούδια της Βενετσάνου ενσωματώθηκαν στους δίσκους της, δεν είχαν δηλαδή φτιαχτεί γι’ αυτό το σκοπό. «Θέλαμε να κάνουμε κάτι σ’ αυτή την καλλιτεχνική ομάδα και γράφαμε τραγούδια για να έχουμε ταυτότητα». Της λέω πως το «Ρωτώ να μάθω την αλήθεια» διαθέτει μια χατζιδακική μελωδία, αλλά η ίδια ξεκαθαρίζει πως ο «μεγάλος μάστορας» στο πολιτικό τραγούδι ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης, αυτόν είχε κατά νου όταν το έγραφε. «Φαντάζομαι πως τόσο ο Θεοδωράκης, όσο και ο Χατζιδάκις, τα είχαν ακούσει τα τραγούδια αυτά, αλλά δε νομίζω να εντυπωσιάστηκαν» παραδέχεται με χιούμορ, επίσης, προσθέτοντας πως μάλλον οι δύο μεγάλοι συνθέτες δεν ήξεραν καν ότι έγραφε η ίδια τραγούδια.

Η πρώτη δημόσια εκτέλεση του τραγουδιού έγινε σε μια συναυλία στη Νομική με άδοξο τέλος, θυμάται η Βενετσάνου. «Ο κόσμος μας αποδοκίμασε και εκδιωχθήκαμε κακήν – κακώς, μας τραβούσαν τα βίσματα από τα όργανα κλπ. Αφού δεν μας πέταξαν και γιαούρτια, πάλι καλά»…

Όσο για σήμερα, η Νένα Βενετσάνου πιστεύει πως σαφώς έχει αναβαθμιστεί η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, αν και ακόμη την ενοχλούν κάποια πράγματα. «Το οικογενειακό δίκαιο άλλαξε, καταργήθηκε το απαράδεκτο προικοσύμφωνο και πλέον ο νόμος στηρίζει τη γυναίκα σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. Δεν παραβλέπω, όμως, έως και με εκνευρίζει τρομερά, που τα δικαιώματα των γυναικών προσφέρονται ως παροχές. Είναι σαν να αγνοείται η ανάγκη των ανθρώπων για κινηματική δράση. Σαν να σου λένε ”Πάρε κι εσύ νά’χεις” και σου πετάνε μια μπριζόλα…Το φεμινιστικό κίνημα ήταν και είναι κάτι πολύ πιο υγιές και πραγματιστικό. Μην ξεχνάμε πως ήμασταν εργαζόμενες, δεν ήμασταν μόνο γυναίκες. Δεν είχε δηλαδή να κάνει μόνο με το φύλο, αλλά και με την κοινωνική μας θέση, τη θέση μας μεσ’ στην πραγματικότητα». 

«Το Ποτάμι» από το «Κουτί της Πανδώρας» (1984). Μουσική – ερμηνεία: Νένα Βενετσάνου/ Στίχοι: Μπέττυ Κομνηνού