Δεν φτάνει που έτρεχε με 192 χιλιόμετρα την ώρα μερικά χιλιόμετρα πριν από τον τόπο του δυστυχήματος, ο μηχανοδηγός του μοιραίου τρένου στη Σαντιάγο ντε Κομποστέλα μιλούσε και στο κινητό του τηλέφωνο όταν συνέβη το κακό. Σύμφωνα με τα μαύρα κουτιά, ο 52χρονος Φρανθίσκο Χοσέ Γκαρθόν μιλούσε με έναν υπάλληλο της ισπανικής εταιρίας σιδηροδρόμων, τον οποίο είχε καλέσει για να του πει τη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθήσει το τρένο φθάνοντας στον τελικό προορισμό του.
Στην κατάθεσή του ο μηχανοδηγός ισχυρίζεται πως δεν καταλαβαίνει γιατί δεν μπόρεσε να φρενάρει εγκαίρως και να αποτρέψει τον εκτροχιασμό, ο οποίος προκάλεσε τον θάνατο 79 ανθρώπων. Ο ίδιος, μάλιστα, πρόσθεσε πως ενεργοποίησε το φρένο μόνο όταν ο εκτροχιασμός ήταν πλέον αναπόφευκτος. Ο Γκαρθόν, ο οποίος κατηγορείται για ανθρωποκτονία εξ αμελείας κατά συρροή και για άλλες παραβάσεις οι οποίες προκάλεσαν σωματικές βλάβες σε επιβάτες της αμαξοστοιχίας, έχει αφεθεί ελεύθερος υπό δικαστικό έλεγχο και με περιοριστικούς όρους.
