Μεσόγειος 4: Μια μικρότερη Τουρκία μπορεί και να χωρά στην ΕΕ

Του Μάκη Ανδρονόπουλου

Το τρομοκρατικό μακελειό στο Παρίσι και οι ακρότητες του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ) στη Μέση Ανατολή σε συνδυασμό με την αμερικανορωσική συνεννόηση φαίνεται πως διαμορφώνουν την ιστορική ευκαιρία για μια ριζική αναδιάρθρωση της ευρύτερης περιοχής που θα επιτρέψει, μεταξύ άλλων, και την ασφαλή εκμετάλλευση των νέων ενεργειακών πηγών της ανατολικής Μεσογείου και ίσως την υπέρβαση της τρέχουσας καπιταλιστικής κρίσης. Η εκτίμηση αυτή προκύπτει από μια σειρά εξελίξεων:

Πρώτον, έχουμε το «άδειασμα» της Τουρκίας από τους δυτικούς της συμμάχους μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού αεροπλάνου στη Συρία. Οι Δυτικοί δεν διανοούνται μία εμπλοκή του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας, αντίθετα ψάχνουν αφορμές για να κλείσουν το θέμα των οικονομικών κυρώσεων με αφορμή την Ουκρανία. Οι αλλεπάλληλες αποκαλύψεις γύρω από το ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή, δείχνουν πως διαμορφώνεται ένα βαρύ κλίμα απέναντί της στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Η Γερμανίδα ευρωβουλευτής του κόμματος Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) Μπέατριξ φον Στορκ κάλεσε το ΝΑΤΟ να επανεξετάσει τη συμμετοχή της Τουρκίας στη Συμμαχία, ενώ απέρριψε κάθε ιδέα για  ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Αμερικανός πανεπιστημιακός και αρθρογράφος Βίκτορ Ντέιβις Χάνσον έγραψε ότι η Τουρκία είναι de facto εχθρός του ΝΑΤΟ και μόνο κατ’ όνομα σύμμαχος και πως η σχέση της με τη Δύση έχει μείνει πίσω για δεκαετίες. Αυτό που κάποτε ήταν μια συμμαχία δεν είναι σήμερα πλέον τίποτα!… Στην ίδια κατεύθυνση, ο βετεράνος στρατηγός του Βιετνάμ  Paul Vallely τάχθηκε δημόσια υπέρ της απομάκρυνσης της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ.

Δεν ήταν τυχαίο που η Ουάσιγκτον ξεκαθάρισε ότι η εισβολή της Τουρκίας στο βόρειο Ιράκ και η συγκέντρωση δυνάμεων έξω από τη Μοσούλη «δεν αποτελεί μέρος των ενεργειών του συνασπισμού με επικεφαλής τις  ΗΠΑ». Αποστασιοποίηση που ήρθε να υπογραμμιστεί με την απόσυρση των αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-15C από τη βάση του Ιντσιρλίκ, τα οποία είχαν αφιχθεί εκεί μόλις ένα μήνα πριν για να «προστατεύσουν» την Τουρκία από την δράση της Ρωσίας στη Συρία. Να προσθέσουμε επίσης τον ανταγωνισμό της Άγκυρας με το Ιράν όπως προέκυψε τελευταία με αφορμή τις κατηγορίες της Τεχεράνης ότι η Τουρκία στηρίζει το Ισλαμικό Κράτος. Η νευρικότητα της Τουρκίας οφείλεται τόσο στον εύλογο φόβο της δημιουργίας ενός δεύτερου κουρδικού μορφώματος στα σύνορά της, όσο και στην βουλιμία της να ελέγξει τα πετρέλαια της Μοσούλης.

Δεύτερον, διαφαίνεται μια αλλαγή της στάσης τόσο των ΗΠΑ, όσο και των Ευρωπαίων απέναντι στη Σαουδική Αραβία. Ήδη από τον περασμένο Ιούνιο επισημαίναμε ότι για πρώτη φορά στην ιστορία τους οι ΗΠΑ διαθέτουν ενεργειακή ανεξαρτησία κατά 90%!… έναντι του 50% που είχαν την περίοδο της πετρελαϊκής κρίσης του 1973, εξέλιξη που θεωρήσαμε μείζονα και εκτιμήσαμε ότι η αλλαγή αυτή «αργά ή γρήγορα θα εκφραστεί στο γεωπολιτικό πεδίο, με την έννοια της απεξάρτησης της Ουάσιγκτον από φθοροποιές συμμαχίες που δεν συνάδουν μάλιστα με το φιλοσοφικό και πολιτικό τους προφίλ». Στις 9 Αυγούστου επισημαίναμε ότι πυκνώνουν οι βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας στη Σαουδική Αραβία και ότι «μια σειρά εξελίξεων ίσως και να επιβάλει αυτή την αναθεώρηση της αμερικανικής γεωπολιτικής στρατηγικής στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, με επίκεντρο την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους και των φονταμενταλιστών, τόσο στο πεδίο της μάχης, όσο και κυρίως στο ιδεολογικό-θρησκευτικό. Η ανάγκη για την επαναφορά των πραγματικών αξιών του Ισλάμ και η ανάδειξη του μετριοπαθούς χαρακτήρα του αποτελεί ανάγκη των σύγχρονων μουσουλμανικών πληθυσμών, αλλά και της παγκόσμιας ειρήνης. Οι χώρες που σηματοδοτούν τις εξελίξεις στο αραβικό Ισλάμ είναι η Αίγυπτος και δευτερευόντως η Σαουδική Αραβία (λόγω των ιερών τόπων και του πλούτου και μόνο). Συνεπώς, μία εσωτερική εξέλιξη – προσαρμογή στη Σαουδική Αραβία ανάλογη με αυτή που συντελέστηκε στην Αίγυπτο, ίσως να βοηθούσε πολύ την ανάδυση ενός νέου σκηνικού στη Μέση Ανατολή».

Στις 8 Δεκεμβρίου, ο Gideon Rachman έγραφε στους Financial Times ότι «οι δυτικοί φορείς χάραξης πολιτικής γνωρίζουν πως η μάχη με τον τζιχαντισμό αφορά τόσο στην ιδεολογία όσο και στα όπλα. Όταν ψάχνουν την πηγή της κοσμοθεωρίας του Ισλαμικού Κράτους, την εντοπίζουν όλο και περισσότερο πίσω στη φιλοσοφία του ουαχαμπισμού, που προωθείται από το θρησκευτικό κατεστημένο της Σαουδικής Αραβίας». Υπενθύμιζε δε πως ο Observer κατήγγειλε τη σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με τη Σαουδική Αραβία ως «μη εποικοδομητική συμμαχία που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλειά μας», ο Thomas Friedman, χαρακτήριζε το Ισλαμικό Κράτος, «ιδεολογικό γόνο» της Σαουδικής Αραβίας, ενώ ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας Sigmar Gabriel, δήλωνε πως «πρέπει να καταστήσουμε σαφές στους Σαουδάραβες πως ο καιρός που κοιτούσαμε από την άλλη έχει παρέλθει».

 

Τρίτον, η εγκάρδια συνεννόηση των ΗΠΑ με το Ιράν και η κοπιώδης αλλά ουσιαστική διαπραγμάτευση Ουάσιγκτον-Μόσχας αλλάζουν τελείως το σκηνικό, όχι μόνο στη Μέση Ανατολή αλλά και στις διεθνείς σχέσεις.

Τέταρτον,  η σοβούσα παγκόσμια οικονομική κρίση. Η FED είναι έτοιμη για αύξηση των επιτοκίων, πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία σε μια προσπάθεια να αρχίσει να «χτίζει» πληθωρισμό, αφού όλα τα άλλα μέσα δεν μπόρεσαν να απογειώσουν την αμερικανική οικονομία, εξ αιτίας του βάρους του τεράστιου χρέους. Επειδή να χρέη αυτά, όπως και του υπόλοιπου κόσμου, δεν μπορούν να πληρωθούν … θα «εξοφληθούν» δια του πληθωρισμού. Μόνο που κι αυτός δεν είναι εύκολο να κατασκευαστεί στην παγκοσμιοποιημένη αγορά του ανελέητου ανταγωνισμού. Τώρα, οι αναλύσεις που θέλουν η αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων θα αποτελεί σύμβολο του μεγέθους της ανάκαμψης των ΗΠΑ είναι για μικρά παιδιά. Κρίσιμος δείκτης για τον ρυθμό αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων θα είναι το δολάριο και η διαχείριση της ισχύος του, διότι μια περαιτέρω άνοδός του μπορεί να καταστεί επιζήμια για ότι έχει επιτευχθεί μέχρι τώρα. Οι οικονομολόγοι τα έχουν χαμένα, καθώς οι ισοτιμίες δεν ακολουθούν με λογική τα οικονομικά θεμελιώδη (το ευρώ πέφτει ενώ η ευρωζώνη έχει πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της, ενώ το δολάριο ανεβαίνει παρ΄ ότι αμερικανικό έλλειμμα αυξάνεται). Έτσι, οι λογικοί οικονομολόγοι φοβούνται πως έρχεται νομισματική κρίση. Ήδη η Βραζιλία, η Αργεντινή και η Κίνα αφήνουν τα νομίσματά τους να υποτιμηθούν. Κατά την άποψή μας η Δύση δεν μπορεί να δημιουργήσει πληθωρισμό και αυτό μόνο η Κίνα μπορεί να το κάνει. Ίσως η διολίσθηση του γουάν να αποδειχθεί ο τρόπος. Πάντως, τα πράγματα δεν είναι καλά και μια ελεγχόμενη πολεμική διέξοδος για την αναδιάταξη της Μέσης Ανατολής να είναι στα μυαλά πολλών εγκεφάλων της Ουάσιγκτον.

Πέμπτον, η ταχέως γηράσκουσα Ευρώπη, χωρίς σχέδιο, φοβική και απογοητευμένη από την ανάδυση της γερμανικής ισχύος είναι σε μεταβατική φάση, πολιτικά και κοινωνικά, και βρίσκει διέξοδο στις αεροπορικές επιθέσεις κατά του ΙΚ. Έντρομη η ΕΕ προσπαθεί να διαχειριστεί με δραματικά αργούς ρυθμούς το μεταναστευτικό, την απουσία του αναγκαίου εργατικού δυναμικού για μια ουσιαστική ανάκαμψη και την επερχόμενη   Transatlantic Trade Investment Partnership (ΤΤΙΡ και φυσικά της φυγόκεντρες δυνάμεις που αναπτύσσονται εντός της (Φινλανδία, Δανία, Βρετανία, Καταλωνία). Όλα αυτά τα ζητήματα αναμένεται να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξή της.

Συμπερασματικά, διαφαίνεται ότι Τουρκία, Συρία και Ιράκ θα αποτελέσουν την κεντρική σκηνή στην αναμόρφωση της Μέσης Ανατολής, η οποία θα επικεντρώνεται στην ανεξαρτητοποίηση του (μεγάλου) Κουρδιστάν, την διεθνή αναγνώριση ενός ή και δύο παλαιστινιακών κρατών και την διαμόρφωση νέων κρατών που θα διαχωρίζουν τους σουνιτικούς από τους σιιτικούς πληθυσμούς. Από τις ενδεχόμενες αυτές εξελίξεις δεν θα μείνει αλώβητη ούτε η Σαουδική Αραβία, ούτε η Τουρκία. Σχετικοί σχεδιασμοί χρονολογούνται από πολύ παλιά (βλέπε χάρτη), αλλά φαίνεται ότι έχουν επικαιροποιηθεί από την Ουάσιγκτον και ότι είναι σε δυναμική διαπραγμάτευση με τη Μόσχα και ενδεχομένως με την Τεχεράνη και φυσικά με τους άλλους δυτικούς συμμάχους. Σε αυτά τα σενάρια μπαίνει και εκείνο που θεωρεί μια μικρότερη και κοσμική Τουρκία να μπορεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επιστροφή στη γεωπολιτική φαίνεται πως είναι αναγκαία για την υπέρβαση της τρέχουσας καπιταλιστικής κρίσης και της αναδιάταξης των ενεργειακών ροών…  

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr