Το Μέγα Ρέμα Ραφήνας απειλεί να πνίξει την περιοχή!

Του Θοδωρή Παναγιωτίδη

Συνηθισμένη θα μπορούσε να πει κανείς είναι η περιοχή της Ραφήνας από πλημμυρικά φαινόμενα όπως και διάφορες άλλες περιοχές της Αττικής και σίγουρα της χώρας. Αυτό που επίσης όμως έχουν συνηθίσει να ακούν από τους αρμόδιους οι κάτοικοι που πλήττονται από τις πλημμύρες συχνά-πυκνά, είναι πως για όλα ευθύνονται τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Μάλιστα, κάποιος …αρμόδιος είπε στο koutipandoras.gr: «Μα δεν βλέπετε ότι τέτοια φαινόμενα συμβαίνουν σε χώρες πολύ πιο προηγμένες από την δική μας όπως για παράδειγμα οι ΗΠΑ και αδυνατούν να αντιμετωπίσουν το απρόβλεπτο της φύσης;». Είναι όμως όντως έτσι;

Έχει πλήξει ποτέ την χώρα μας τυφώνας, μουσώνας, κυκλώνας ή οποιοδήποτε άλλο ακριβοδίκαια χαρακτηρισμένο ως «ακραίο φυσικό φαινόμενο»; Είναι ακραίο το Φθινόπωρο και τον Χειμώνα απλά να βρέχει; Αν έχει «πλήξει» κάτι λοιπόν την χώρα μας και την πλήττει διαχρονικά δεν είναι τα ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά η ακραία γραφειοκρατία, η ακραία αναλγησία και ο ακραίος ωχαδερφισμός των πολιτικών μας σε συνάρτηση με την ακραία προχειρότητα και την ακραία κερδοσκοπία έναντι μηδενός ανταποδοτικού οφέλους… Αυτό δεν είναι φύση, εκτός και αν εμείς τo αποδεχόμαστε ως κάτι το …«φυσικό».

Το Μέγα Ρέμα Ραφήνας δεν μπορεί να σηκώσει τον όγκο απορροής υδάτων ολόκληρης της Ανατ. Αττικής

Το Μέγα Ρέμα Ραφήνας εκτείνεται σε ένα μήκος 15,5 χιλιομέτρων από την Λεωφόρο Σπάτων έως την εκβολή του, νότια του λιμανιού της Ραφήνας. Οι λεκάνες απορροής του (από πού πέφτουν νερά σ’ αυτό) είναι 20 και καλύπτουν μία τεράστια περιοχή. Στο ρέμα αυτό, καταλήγουν πολλά ρέματα από την περιοχή που εκτείνεται (δυτικά – ανατολικά) από Αγία Παρασκευή έως Ραφήνα και (βόρια – νότια) από Πεντέλη έως Σπάτα.

Επιπλέον δέχεται τα όμβρια της Αττικής Οδού, μεγάλες ποσότητες από την σήραγγα εκτροπής του ποδονίφτη και του ρέματος Λεονταρίου. Τα πλημμυρικά φαινόμενα είναι έντονα σε μεγάλο βάθος εκατέρωθεν του και καλύπτονται από νερά μεγάλες εκτάσεις καλλιεργειών. Σε πολλά σημεία του υπάρχουν εκτεταμένες επιχωματώσεις. Αντί λοιπόν η πολιτεία να μελετήσει άμεσα και συνολικά μία διευθέτηση του ρέματος σ’ όλο το μήκος του και να προβεί στα απαραίτητα έργα ώστε να μπορεί να παραλάβει όλα τα νερά από την λεκάνη απορροής του χωρίς πλημμυρικά φαινόμενα, προβαίνει σε νέα δημοπράτηση της μελέτης γιατί η προηγούμενη ακυρώθηκε για περιβαλλοντολογικούς λόγους.

Και όταν λέμε πολιτεία εννοούμε το ΥΠΟΜΕΔΙ του κ. Χρυσοχοΐδη και το ΥΠΕΚΑ του κ. Μανιάτη, γιατί η Περιφέρεια Αττικής υπό τον κ. Σγουρό έκανε κάτι μάλλον χειρότερο. Με στόχο προφανώς, η Περιφέρεια να δείξει έργο προχώρησε σε αντιπλημμυρικά έργα στον δικό της τομέα ευθύνης, τα οποία όμως θα ρίχνουν τα νερά τους στο Ρέμα Ραφήνας που υπεύθυνο είναι το ΥΠΟΜΕΔΙ να διευθετήσει, αλλά ….επί 15 χρόνια …ακόμα στις μελέτες βρίσκεται!

Μέχρι τότε, τα νερά της Αττικής Οδού, της Βορείου και της Ανατολικής Αττικής έχουν …τελικό προορισμό το λιμάνι της Ραφήνας και όλοι θυμούνται τα τραγικά αποτελέσματα της πλημμύρας πέρυσι τον Φεβρουάριο όπου μάλιστα τα νερά σκέπασαν με βάθος μέχρι ενάμιση μέτρο, νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο της περιοχής, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο μικρά παιδιά, ενώ περιουσίες καταστράφηκαν. Στο παρελθόν παρόμοιες μεγάλες πλημμύρες προκάλεσαν όχι μόνο υλικές ζημίες αλλά και ανθρώπινα θύματα (1977), ενώ στις 26/3/1988 πλημμύρα κατέστρεψε δύο γέφυρες.

Για το μέγα ζήτημα που ακούει στο όνομα Μέγα Ρέμα Ραφήνας, το Koutipandoras.gr επικοινώνησε με την αντιπεριφερειάρχη Ανατολικής Αττικής κα Χρυσάνθη Κισκήρα η οποία ανέφερε: «Οι ευθύνες δεν αναλαμβάνονται από τους αρμόδιους και επιρρίπτονται συνήθως στο ίδιο το καιρικό φαινόμενο. Η νεροποντή και μόνο ευθύνεται που χάνονται περιουσίες και κινδυνεύουν άνθρωποι;» αναρωτιέται η ίδια και προσθέτει:

«Η πολιτεία αποστρέφεται να τα επιλύσει, διότι δεν εντάσσονται, στα πλαίσια των πελατειακών σχέσεων. Έτσι δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο, προς άγρα  ψήφων, να ψηφοθηρήσει κοινώς. Η αντιπλημμυρική προστασία και θωράκιση της Περιφέρειας Αττικής είναι ένα από τα σοβαρότερα θέματα και προβλήματα της περιοχής μας.

Η άναρχη δόμηση, ο ελλιπής σχεδιασμός, οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις (μπάζωμα ρεμάτων) αλλά και η διαπιστωμένη κλιματική αλλαγή, δημιουργούν επανειλημμένα, πλημμυρικά φαινόμενα που έχουν ως αποτέλεσμα καταστροφές σε έργα υποδομής (δρόμους, γέφυρες, δίκτυα Ο.Κ.Ω κλπ), σε ιδιοκτησίες, περιουσίες, επιχειρήσεις, γεωργικές καλλιέργειες, αλλά το σπουδαιότερο μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.

Σε υλοποίηση μελετών που αφορούσαν την αντιπλημμυρική προστασία συγκεκριμένων περιοχών, εντάχθηκαν  στο ΕΣΠΑ έργα τα οποία επιλύουν οπωσδήποτε το πρόβλημα στην περιοχή για την οποία σχεδιάστηκαν, αλλά επιδείνωσαν το πρόβλημα σε άλλη περιοχή, όπου τα έργα στον αποδέκτη δεν έχουν πραγματοποιηθεί π.χ Τμήμα των όμβριων υδάτων της Αττικής Οδού, τμήμα των υδάτων του ρέματος «Ποδονύφτη» με κατασκευή σήραγγας εκτροπής, έργα όμβριων του Δήμου Χαλανδρίου καθώς και του Δήμου Βριλησσίων, μέσω της τάφρου της Αττικής Οδού καταλήγουν στο ρέμα Ραφήνας, όπου μέχρι την κατασκευή των έργων, δεν αποτελούσε τον φυσικό τους αποδέκτη.

Το ρέμα Ραφήνας ανήκει στην αρμοδιότητα του ΥΠΟΜΕΔΙ (πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ) και συγκεκριμμένα στην Διεύθυνση Δ7 σύμφωνα με υπουργική απόφαση, με μήκος 15,5 χλμ. Από την Λεωφόρο Σπάτων έως την εκβολή του στη θάλασσα, στην Ραφήνα και σε όλο αυτό το μήκος δεν έχει εκτελεσθεί κανένα αντιπλημμυρικό έργο και καμία διευθέτηση της κοίτης για να παροχετεύσει την ποσότητα νερού που δέχεται επί πλέον λόγω των έργων που προαναφέρθηκαν.

Για το ρέμα Ραφήνας εκπονείτο μελέτη, της οποίας η σύμβαση έχει διαλυθεί, δηλαδή σήμερα δεν υπάρχει εγκεκριμένη ούτε και υπό εκπόνηση μελέτη ώστε να είναι δυνατή η υλοποίηση έργων. Το ΥΠΟΜΕΔΙ προτίθεται όπως επαναδημοπρατήσει την μελέτη. Αλήθεια Πότε;» αναρωτιέται η αντιπεριφερειάρχης…

Από το 1999 έως το 2014 και πάει λέγοντας το σύγχρονο γιοφύρι της Άρτας

Το koutipandoras.gr επικοινώνησε και με την αρμόδια υπηρεσία για την διευθέτηση του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, που είναι η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων. Σύμφωνα λοιπόν με την Γ.Γ.Δ.Ε. η προμελέτη για το Μέγα Ρέμα Ραφήνας είχε εγκριθεί από το ΥΠΟΜΕΔΙ αλλά δεν πήρε έγκριση από το ΥΠΕΚΑ γιατί  ορισμένα από τα έργα δεν θεωρήθηκαν συμβατά με τις ισχύουσες περιβαλλοντολογικές προβλέψεις. Μετά από αυτή τη διχογνωμία δεν μπορούσε να δοθεί εντολή για εκτέλεση έργων και έτσι σταμάτησε η διαδικασία.

Από εκεί και μετά αναμένεται να γίνει εκ νέου δημοπράτηση του έργου και εκ νέου μελέτη, δημοπράτηση που κατ’ εκτίμηση της διεύθυνσης μπορεί να γίνει μετά από 6 μήνες και αν όλα πάνε καλά μετά από ενάμιση χρόνο να υπάρξει ολοκλήρωση της νέας μελέτης και έναρξη των εργασιών, χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί περαιτέρω χρονοτριβή.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της «χρονοτριβής» που ένα τέτοιο έργο σε αυτή την χώρα δύναται να εμφανίσει, η εν λόγω μελέτη ξεκίνησε το 1999 από την ΕΥΔΑΠ, το 2004 πέρασε στο τότε ΥΠΕΧΩΔΕ και πάει λέγοντας… Σε αυτή την μελέτη-έργο, Ανάδοχος της Σύμπραξης για την μελέτη διευθέτησης του ρέματος Ραφήνας ήταν 9 εταιρείες και το κόστος της πολυετούς μελέτης που έλαβε τέλος, ανήλθε στα 850.000 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ και χωρίς αναθεώρηση.

Πιο συγκεκριμένα, η «Μελέτη Διευθέτησης Ρέματος Ραφήνας» αφορούσε την Ανάδοχο Σύμπραξης των γραφείων «ΥΔΡΟΕΞΥΓΙΑΝΤΙΚΗ ΛΑΖ. Σ. ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ & ΣΙΑ ΕΕ», «ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΑΧΑΙΡΑ ΑΕ», «ΥΔΩΡ – ΝΟΤΑΡΑΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΠΕ», «ΔΡΟΜΟΣ Εταιρεία Μελετών Κ. ΖΕΚΚΟΣ – Δ. ΤΣΙΒΙΚΗΣ ΟΕ», «ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟΔΟΜΗΣ – Δ. ΜΠΙΣΔΑΡΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΕΤΕ», «ΓΕΩΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΤΕ», «ΜΕΤΕΡ  ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΕΠΕ», «ΟΡΙΖΩΝ ΟΕ», «ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΤΕ».

Από την πλευρά της η κα Κισκήρα αναφέρει, ότι η απάντηση της Γ.Γ. Δημοσίων Έργων, πως το έργο θα επαναδημοπρατηθεί προέκυψε ύστερα από 45 έγγραφα πίεσης που απέστειλε Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής.

Η μελέτη που ακυρώθηκε δεν παραπέμπεται εξ ολοκλήρου στις καλένδες όμως όπως υποστηρίζει η ΓΓΔΕ, αφού μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλα εκείνα τα σημεία της πέραν των σημείων για τα οποία απορρίφθηκε τελικά. (π.χ. μπορούν να χρησιμοποιηθούν υδρομετρικές και τοπογραφικές μελέτες κλπ), ωστόσο για την πολυετή αυτή μελέτη που μόνο ένα μέρος της πλέον ίσως και να χρησιμοποιηθεί, όπως προαναφέρθηκε σπαταλήθηκαν ήδη πολλά χρόνια και περίπου 1 εκατ. ευρώ.

Το μόνο σίγουρο είναι όπως και να έχει, ακόμα και αν και όταν εγκριθεί το έργο θα έχει έναν χρονικό ορίζοντα αντοχής 50ετίας και όχι για παράδειγμα έναν χρονικό ορίζοντα 150 ετών αφού κάτι τέτοιο θα εκτόξευε το κόστος, όπως οι ίδιοι υποστηρίζουν, αλλά ακόμα και έτσι …το έργο κινδυνεύει να αγγίξει την 50ετία όχι ως υπαρκτό έργο, αλλά ως …μακέτα.

Αυτή τη στιγμή δείχνει να αντέχει το Ρέμα σύμφωνα με αξιωματούχους της Γ.Γ.Δ.Ε., όμως κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τον πρόσθετο κίνδυνο που επιφυλάσσει το εξίσου πρόσθετο φορτίο νερού που θα δεχτεί το Ρέμα Ραφήνας, χωρίς να έχουν προηγηθεί τα έργα διευθέτησής του.

Η αντιπεριφερειάρχης Ανατολικής Αττικής κα Χρυσάνθη Κισκήρα προσθέτει πως «οι πρόσφατες πλημμύρες το 2013 και 2014 επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές, Όχι μόνον καταστράφηκαν περιουσίες, αλλά κινδύνευσαν και ανθρώπινες ζωές και μάλιστα μικρών παιδιών (οι μαθητές του 7ου Δημοτικού και Νηπιαγωγείου Παλλήνης).

Οι Τεχνικές Υπηρεσίες της Ανατολικής Αττικής συνέχεια επισημαίνουν στο Υπουργείο τον κίνδυνο ζητώντας την επίσπευση των υδραυλικών μελετών και έργων στο ρέμα Ραφήνας. Θα μου πείτε και τι μπορεί να κάνει η Περιφέρεια Αττικής, αφού δεν έχει αρμοδιότητα για μελέτες και έργα στο συγκεκριμένο ρέμα;», αφήνοντας σαφείς αιχμές για τον ρόλο του Περιφερειάρχη Αττικής κ. Γ. Σγουρού στο ζήτημα του Ρέματος Ραφήνας και τον καλεί «να διεκδικήσει και να απαιτήσει και όχι να παρακολουθεί και απλώς να καταγράφει τις ζημιές, εντάσσοντας υδραυλικά έργα χωρίς συνολικό σχεδιασμό και ιεράρχηση». Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί πως η κα Κισκήρα έχει διαχωρίσει την θέση της και δεν συμμετέχει ως υποψήφια και πάλι με τον συγκεκριμένο εκλογικό συνδυασμό αλλά υποστηρίζει την υποψηφιότητα και τον συνδυασμό της Ρένας Δούρου.

Η ίδια επισημαίνει πως «στην Ανατολική Αττική τα τελευταία 3,5 χρόνια εντάχθηκαν από την Δ/νση Τεχνικών Έργων στο ΕΣΠΑ 4-5 υδραυλικά έργα και υλοποιούνται. Έχουν ακόμα εγκριθεί από το Περιφερειακό Συμβούλιο άλλα 7 έργα που αφορούν περιοχές των Δήμων Ωρωπού, Μαραθώνα, Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Παλλήνης και Κορωπίου. Έχουν κατατεθεί ακόμα 7 φάκελοι μελετών για την 1η Γεωγραφική Ενότητα Ωρωπού για υδραυλικά έργα.

Όμως με επείγουσα εγκύκλιό του, το Υπουργείο Ανάπτυξης, προχωρά σε άμεσο κλείδωμα «εισαγωγής νέων εντάξεων» και  ανοίγματος νέων μέτρων, λόγω υπερδέσμευσης πιστώσεων στο Επιχ. Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ». Η αντιπεριφερειάρχης αναρωτιέται μάλιστα αν «οι Δήμαρχοι αυτών των Δήμων γνωρίζουν ότι οι περιοχές τους θα συνεχίζουν να πλημμυρίζουν;» και εκφράζει όπως ίδια τονίζει την μεγάλη της αγωνία.