Με έκδηλη ανησυχία το άνοιγμα των σχολείων

Με δεδομένη την αναγκαιότητα να ανοίξουν τα σχολεία, ώστε τα παιδιά να βρεθούν στο φυσικό τους χώρο, η νέα σχολική χρονιά αρχίζει με έκδηλη την ανησυχία όλων των μελών της σχολικής κοινότητας. Εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν μια νέα εκπαιδευτική πραγματικότητα, αρκετά διαφορετική, όχι μόνο λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού αλλά και εξαιτίας των νομοθετικών  και άλλων πρωτοβουλιών του Υπουργείου Παιδείας.  Για παράδειγμα, την Παρασκευή 11/9, αργά το μεσημέρι, σύμφωνα με ανακοίνωση της Πανελλήνιας Επιστημονικής Ένωσης Διευθυντών Σχολικών Μονάδων Π.Ε., κοινοποιήθηκε στα σχολεία εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας για την έναρξη του διδακτικού έτους 2020-2021, τη Δευτέρα 14/9, η οποία «προκαλεί τεράστια αναστάτωση και σύγχυση σε όλη την εκπαιδευτική κοινότητα, και εκθέτει ανεπανόρθωτα την αξιοπιστία του δημόσιου σχολείου απέναντι σε γονείς και μαθητές, οι οποίοι είχαν ήδη ενημερωθεί για τον προγραμματισμό των σχολικών μονάδων». Αν μη τι άλλο η ενέργεια αυτή προδίδει έλλειψη έγκαιρου προγραμματισμού.

Περισσότεροι μαθητές στις σχολικές αίθουσες

Αν και πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές ο μέγιστος αριθμός μαθητών ανά αίθουσα, «σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών», ήταν 15, και η απόσταση μεταξύ τους 1,5 μέτρο, με προαιρετική τη χρήση μάσκας, η νέα σχολική χρονιά αρχίζει, παρά τα πολλαπλάσια κρούσματα, με μέγιστο αριθμό μαθητών ανά αίθουσα 28, περιέργως πως και πάλι «σύμφωνα με τις υποδείξεις των ειδικών», χωρίς την απόσταση του 1,5 μέτρου και με υποχρεωτική τη χρήση μάσκας.  Ας σημειωθεί ότι εν μέσω πανδημίας, με καλοκαιρινή νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας ο μέγιστος αριθμός των μαθητών Δημοτικού ανά τμήμα αυξήθηκε από 22 σε 25! Με δεδομένη τη θέση ότι η δημόσια υγεία αποτελεί πρωταρχικό μέλημα της Πολιτείας, με δεδομένη την πρόσφατη έρευνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με την οποία σε σύγκριση με τμήματα 15 μαθητών τα τμήματα των 22 μαθητών (50% περισσότερα παιδιά) θα αυξήσουν το δείκτη μετάδοσης του κορωνοϊού κατά 20%, ενώ τα τμήματα των 25 μαθητών (67% περισσότερα παιδιά) θα αυξήσουν το δείκτη μετάδοσης του κορωνοϊού κατά 50%, με δεδομένη την απόφαση άλλων χωρών να λειτουργήσουν τα σχολεία τους με μέγιστο αριθμό μαθητών ανά αίθουσα 15 (προφανώς κι εκεί συμβουλεύτηκαν τους επαΐοντες), εύλογη είναι η απορία για την αλλαγή στάσης των ειδικών στην Ελλάδα, σύμφωνα, τουλάχιστον, με τις δηλώσεις της Υπουργού Παιδείας κας Κεραμέως. 

Την ανησυχία των μελών της σχολικής κοινότητας εντείνουν οι δηλώσεις της Υπουργού Παιδείας ότι «…ο μέσος όρος μαθητών ανά τάξη στην επικράτεια είναι 17 μαθητές ανά τμήμα», παραβλέποντας τα πολυμελή τμήματα αστικών κέντρων ή ιδιωτικών σχολείων και το γεγονός ότι στις αίθουσες διδασκαλίας δεν παρευρίσκονται μέσοι όροι αλλά συγκεκριμένα πλήθη μαθητών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Μειονοτικού Σχολείου της Ξάνθης όπου, σύμφωνα με ανακοίνωση της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας, «…30 και πλέον μαθητές στοιβάζονται ανά τάξη σε αδήλωτα και ακατάλληλα κτίρια και αίθουσες με αποτέλεσμα το σχολείο να αποτελεί, εν μέσω επέλασης κορωνοϊού, υγειονομική βόμβα». Ανησυχία προκαλούν και αναφορές στο κόστος που θα συνεπαγόταν η λειτουργία των σχολείων με 15μελή τμήματα, κάτι που αποτελεί, βέβαια, δυσάρεστη συνέπεια της πανδημίας, θα έπρεπε όμως να αντιμετωπίζεται πάση θυσία, εφόσον πρωταρχικό μέλημα είναι η δημόσια υγεία, δεδομένων και των αδυναμιών του Εθνικού Συστήματος Υγείας και των δυσκολιών που παρουσιάζεται στην πρόοδο των επιστημονικών ερευνών για την παραγωγή εμβολίου. Η θερμή παράκληση και προτροπή Κεραμέως προς τους γονείς «να εγγράψουν τα παιδιά τους στο ολοήμερο σχολείο… για να περιορίσουμε την επαφή των μικρών μαθητών με τις ευάλωτες ομάδες, τους παππούδες και τις γιαγιάδες» επιβεβαιώνει τους φόβους και καθιστά επίκαιρη όσο ποτέ τη δήλωση του καθηγητή κου Τσιόδρα για τον κορωνοϊό: «Είναι ένας εχθρός που δεν σέβεται ηλικίες, μανάδες, πατεράδες, παππούδες και γιαγιάδες. Το θαύμα της ιατρικής επιστήμης εν έτει 2020 είναι ο αγώνας για την παράταση της ζωής, τη διάσωση και επιβίωση των μανάδων, των πατεράδων, των γιαγιάδων και των παππούδων μας. Χωρίς αυτούς δεν μπορούμε να υπάρχουμε ούτε να έχουμε ταυτότητα». Άλλαξε κάτι;

Υποχρεωτική η χρήση μάσκας

Εφόσον, λοιπόν, δεν μπορούν να τηρηθούν οι αποστάσεις στις σχολικές αίθουσες που θα φιλοξενήσουν πολυμελή τμήματα μαθητών, η χρήση μάσκας από μαθητές και εκπαιδευτικούς κρίθηκε υποχρεωτική.  Οι διαφορετικές προσεγγίσεις για το αν πρέπει οι μάσκες να διανεμηθούν δωρεάν σε μαθητές και εκπαιδευτικούς έφεραν, για μία ακόμη φορά, στην επιφάνεια το πρόβλημα της ανυπαρξίας έγκαιρου προγραμματισμού. Θέμα που έπρεπε να έχει αντιμετωπιστεί ήδη από το καλοκαίρι, έστω ως ενδεχόμενο στο πλαίσιο της προετοιμασίας της νέας σχολικής χρονιάς, αποτέλεσε αντικείμενο αντικρουόμενων δηλώσεων της Υπουργού Παιδείας κας Κεραμέως, η οποία υποστήριξε ότι τις μάσκες πρέπει να τις αγοράζουν οι ενδιαφερόμενοι και του Υπουργού Εσωτερικών κου  Θεοδωρικάκου που δήλωσε ότι η κυβερνητική απόφαση είναι οι μάσκες να διατεθούν δωρεάν μέσω των Δήμων. Στην ανυπαρξία έγκαιρου προγραμματισμού οφείλεται και ο αγώνας των Δήμων το Σαββατοκύριακο, οι μάσκες να βρίσκονται στη διάθεση μαθητών και εκπαιδευτικών την πρώτη μέρα λειτουργίας των σχολείων. Κι ενώ βρισκόμασταν λίγες ημέρες πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, προέκυψε και κίνημα γονέων κατά της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας στα σχολεία και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, κατά τις οποίες εμφανίστηκαν γονείς να ποδοπατούν μάσκες.

Σύμφωνα, μάλιστα, με δηλώσεις του Προέδρου της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος κου Κικινή γονείς «απειλούν ότι θα στραφούν ακόμη και με ένδικα μέσα κατά εκπαιδευτικών που θα προσπαθήσουν να φορέσουν τη μάσκα στα παιδιά τους». Οι εξελίξεις αυτές προκάλεσαν την εισαγγελική παρέμβαση, είναι όμως σχεδόν βέβαιο ότι οι εντάσεις δε θα αποφευχθούν. Κατά τ’ άλλα εκδόθηκε ΚΥΑ σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση που μαθητής δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του ως προς την υποχρεωτική χρήση μάσκας (μη ιατρικής ή ιατρικής/χειρουργικής), δε θα του επιτρέπεται η είσοδος στη σχολική τάξη, θα λαμβάνει απουσία, θα παραμένει σε ειδικό χώρο και θα καλούνται οι γονείς του να τον παραλάβουν από το σχολείο. 

Προβληματισμός, όμως, επικρατεί και για τα αποτελέσματα της χρήσης μάσκας. Σύμφωνα με δηλώσεις της καθηγήτριας επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ κας Αθηνάς Λινού είναι τεράστιος ο συγχρωτισμός και «η μάσκα δεν θα λύσει το πρόβλημα. Θα βοηθήσει αλλά δεν θα το λύσει πλήρως». Σημειώνει δε ότι η μάσκα λειτουργεί προσθετικά και από μόνη της δεν είναι επαρκές μέτρο, κάτι που επιτείνει την αγωνία μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών. Πέραν, όμως, της ιατρικής προσέγγισης του θέματος προκύπτουν και ζητήματα παιδαγωγικά και διδακτικής. Είναι αμφίβολο αν οι μαθητές θα μπορέσουν να πειθαρχήσουν και να αντέξουν τη συνεχή χρήση της μάσκας καθόλη τη διάρκεια της πολύωρης παραμονής τους στο σχολείο. Το εγχείρημα είναι πιθανόν να προσκρούσει στον έντονο συναισθηματισμό και την επινοητικότητα των νέων. Ακόμη και ενήλικες δυσανασχετούν με την υποχρέωση να φορούν διαρκώς μάσκα, πόσω μάλλον μικρά παιδιά που λειτουργούν κατά βάση παρορμητικά. Είναι αναμενόμενο, επίσης, να υπάρξουν  και αντιδράσεις στη χρήση μάσκας ή στην ορθή χρήση της, κυρίως από μαθητές που προέρχονται από οικογένειες που αντιτίθενται στη χρήση της. Η μάσκα προστατεύει, όταν χρησιμοποιείται σωστά απ΄ όλους, διαφορετικά, σύμφωνα με τον καθηγητή Λοιμωξιολογίας κ. Νικόλαο Σύψα, η λανθασμένη χρήση της αυξάνει τον κίνδυνο διασποράς του ιού. Η χρήση της μάσκας, επίσης, θα παρεμβάλλει εμπόδια στην επικοινωνία εκπαιδευτικών και μαθητών, αλλά και των μαθητών μεταξύ τους, εφόσον είναι γνωστό ότι αυτή βασίζεται και σε εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία. Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, στο πλαίσιο του εφικτού, από τα μέλη της σχολικής κοινότητας, προκαλούν, όμως, έντονη ανησυχία.

Η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, ακολουθώντας, κατά δήλωση της Υπουργού κας Κεραμέως, τις υποδείξεις της αρμόδιας επιτροπής (θα είχε ενδιαφέρον η ανάγνωση των πρακτικών των συνεδριάσεών της) αποφάσισε η νέα σχολική χρονιά στην Ελλάδα να αρχίσει με περισσότερους μαθητές στις αίθουσες, συγκριτικά με τον περασμένο Μάιο. Συνέπεια αυτής της επιλογής είναι η υποχρεωτική χρήση μάσκας, που προκαλεί, όμως, προβληματισμό ως προς την αποτελεσματικότητά της. Ο χρόνος θα δείξει…  Καλή σχολική χρονιά!

* O Παναγιώτης Πολυδωρόπουλος είναι Καθηγητής Φιλόλογος

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr