«Μάνος Λοΐζος Μετά»: Η συναυλία στην Τεχνόπολη ήταν το καλύτερο αφιέρωμα στη μνήμη του εκλιπόντα συνθέτη.

Παρόλο που το διπλό CD – tribute στον Μάνο Λοΐζο ακόμη δεν έχει φτάσει στα χέρια μου, ξέρω ότι συμμετέχουν σ’ αυτό και άλλοι καλλιτέχνες της λεγόμενης indie σκηνής, όχι δηλαδή μόνο οι τριάντα ερμηνευτές, τραγουδοποιοί και συγκροτήματα που απολαύσαμε την περασμένη Παρασκευή στην Τεχνόπολη. Κατά τη γνώμη μου, η συναυλία πρέπει να επαναληφθεί, ακόμη και να περιοδεύσει στη Θεσσαλονίκη και σ’ άλλες μεγάλες πόλεις, αφού αποτελεί κανονική πρόταση πάνω στο έργο του Λοΐζου.

Καταρχάς να δώσω τα συγχαρητήρια μου σε όποιον είχε τη φαεινή ιδέα για τη συναυλία μαζί φυσικά με την επιλογή των καλλιτεχνών, στους οποίους θα αναφερθώ ξεχωριστά. Στη Μυρσίνη Λοΐζου πρώτη απ’ όλους, τη μοναχοκόρη του συνθέτη, που φαίνεται ότι της πηγαίνει πολύ η διαχείριση του έργου του πατέρα της. Κι αυτό γιατί δεν το κάνει ελέω κονόμας των δικαιωμάτων (καλή και θεμιτή μια τέτοια κονόμα), αλλά γιατί βασικά δεν την απασχολεί το στήσιμο ενός ακόμη συμβατικού αφιερώματος και ψάχνεται με νέες μπάντες και νέο ήχο. Όπως ακριβώς το σχολίασε η Δήμητρα Γαλάνη, που υπήρξε επιστήθια φίλη του Λοΐζου: «Αν ο Μάνος ήταν εδώ θα χαιρόταν, γιατί αυτό ήθελε και αυτό ονειρευόταν για τα τραγούδια του»! Στην Αγγέλα Κόλλια, τη διευθύντρια του όλου project, που όχι μόνο ανακάλυψε και κάλεσε τους περισσότερους νέους καλλιτέχνες, αλλά κέντησε και με τα χέρια της το πουκάμισο του Λοΐζου που κοσμεί το εξώφυλλο της δισκογραφικής έκδοσης. Τέτοιους παθιασμένους ανθρώπους θέλουμε στα μουσικά πράγματα και όχι άσχετους υπαλλήλους εταιρειών. Στον Χρήστο Παπαμιχάλη, έπειτα, δοκιμασμένο στα πρωτοποριακά αφιερώματα αν θυμηθούμε κι ένα παρεμφερές χατζιδακικό project με την επιμέλεια του για το ιντερνετικό toradiofono.gr. Αν υποτεθεί επίσης πως ο παραγωγός οσμίζεται το καινούργιο και δεν επαναπαύεται στα τετριμμένα, μόνο τότε δικαιώνει το ρόλο του ως προς την αισθητική του άποψη και σ’ αυτό ο Παπαμιχάλης παίρνει δέκα με τόνο. Στη MINOS EMI, στη Λία Χατζηδημητρίου, στην Αλεξία Στουρνάρα και σ’ όλους όσοι απ’ τη νέα γενιά του δυναμικού της εταιρείας, έτρεξαν και στήριξαν το συγκεκριμένο δισκογραφικό και συναυλιακό project. Τέλος, στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων που προέβη σε μία άψογη διοργάνωση, εορτάζοντας και τα 35 χρόνια λειτουργίας του ραδιοσταθμού 9,84.

Πάμε τώρα να δούμε τι είδαμε και τι ακούσαμε σε μία συναυλία που ξεκίνησε λίγο πριν τις 9.30 και τελείωσε λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Είχε προηγηθεί ένα DJ set από τους Ντέιβιντ & Ματίνα Sous Peau, ενώ η Μυρσίνη Λοΐζου με ένα λιτό συγκινητικό κείμενο για τον πατέρα της, σηματοδότησε την έναρξη της συναυλίας. Στη σκηνή βγήκαν οι εξής με τη σειρά του προγράμματος, το οποίο μοιράστηκε στο κοινό και τηρήθηκε με θρησκευτική ευλάβεια:

Η Sophie Lies έπαιξε και τραγούδησε με την κιθάρα της τον «Δρόμο» σε στίχους της Κωστούλας Μητροπούλου. Μία ακουστική folk άποψη σ’ ένα χαρούμενο, μα τόσο σοβαρό εμβατηριακό τραγούδι του Λοΐζου, που έγινε μπαλάντα με την προσθήκη μάλιστα στίχων της νεαρής δημιουργού. Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία…Να που αυτή η ιστορία δεν τελειώνει ποτέ, μισό αιώνα μετά και παραπάνω.

Η Maroulita de Kol ερμήνευσε το «Μια καλημέρα» σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου και του έδωσε μία cinematique αισθητική, τελείως απρόβλεπτη.

Το «Χρυσό πουλί» σε στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη με τη Sarah P. διατήρησε όλη την παιδικότητα του και απέδειξε πως μπορούν να «πειράζονται» όλα τα τραγούδια, αρκεί να υπάρχει στόχος και εδώ, ναι, υπήρχε ξεκάθαρα στόχος.

Η Joanna Drigo επέλεξε το αγαπημένο «Μη με ρωτάς» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου κι ήταν η πρώτη φορά που το κοινό άρχισε να τραγουδά. Πρόκειται, άλλωστε, για μια πολύ αναγνωρίσιμη μελωδία του Λοΐζου που ο πυρήνας της δεν χάνεται με οποιονδήποτε τρόπο κι αν αλλάξεις τον ήχο της.

Η Amalia με το συγκρότημα The Architects παρουσίασε την εκδοχή τους στο «Η δουλειά κάνει τους άντρες», σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, που γνωρίσαμε με τη φωνή της Ελένης Ροδά μια φορά κι έναν καιρό. Παρακινδυνευμένο εγχείρημα, που στέφθηκε από επιτυχία, αφού ο α λα Portishead ήχος και κυρίως το ερμηνευτικό ξέσπασμα της Amalia στον στίχο «που μετράς το αντριλίκι με βρισιές» έφτασε κάτω σαν ένας ύμνος κατά της πατριαρχίας.

Στο «Δεν θα ξαναγαπήσω», σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, που σφράγισε με την ερμηνεία του ο Στέλιος Καζαντζίδης, απολαύσαμε φωνητική ερμηνεία με τη Μυρτώ Βασιλείου. Ένα βαρύ ζεϊμπέκικο μετατράπηκε σε κάτι μεταξύ λαϊκού τραγουδιού και ηλεκτρισμένης μπαλάντας ενόσω η Βασιλείου το τραγουδούσε ευλαβικά και αποφασιστικά.

Ο Yiotis που πρέπει λογικά να ήταν ο μικρότερος τραγουδιστής της βραδιάς, πιθανώς και κάτω από τα είκοσι χρόνια του, συγκίνησε στο «Καρτ Ποστάλ» σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου. Ο ορισμός του νέου που ερμηνεύει άγουρα, αλλά ψυχωμένα και σεβάσμια.

Η Χριστίνα Μαξούρη, απ’ τα πιο γνωστά πρόσωπα της συναυλίας, απέδωσε το «Οι δικοί μου» σε στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη. Ένας τέλειος συνδυασμός μουσικής – ενορχηστρωτικής και ερμηνευτικής προσέγγισης.

Πρωταγωνίστριες στην queer indie σκηνή και ένα σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα girl group, οι S.W.I.M.παρουσίασαν το «Σε πέντε ώρες ξημερώνει Κυριακή», σε στίχους του Πυθαγόρα, και τα…έσπασαν όλα! Αν ο Λοΐζος διασκευαζόταν από πάνκηδες, αυτό τον ήχο θα είχε! Αριστούργημα!

Η Idra Kayne επιβλήθηκε με την πληθωρική περσόνα της, παρόλο που επέλεξε ένα χαμηλότονο τραγούδι, το «Πόσο σ’ αγαπώ», σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου. Από τις πιο αισθαντικές στιγμές της βραδιάς ειδικά όταν έχουν προηγηθεί οι ηλεκτρισμένες S.W.I.M.!

Η Μαρία Αλλαμανή – Ναθαναηλίδου, κόρη του γνωστού δημοσιογράφου και συγγραφέα Γιώργου Αλλαμανή, είναι παιδί των Μουσικών Σχολείων και έχει μία εξαιρετική φωνητική κατάρτιση. Κατά τη γνώμη μου, δεν φτάνει μόνο η κατάρτιση. Η νεαρή Μαρία διαθέτει ταλέντο πάνω απ’ όλα και αγαπάει το τραγούδι. Το «Κι εγώ σαν πόλη», σε στίχους Μανώλη Ρασούλη, με συγκίνησε έτσι όπως το απέδωσε.

Η Νεφέλη Φασούλη μας ξεσήκωσε με τον «Γέρο νέγρο Τζιμ», σε στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη, στη διασκευή του George Kapis. Ένα ούτως ή άλλως καθαρόαιμο ροκ τραγούδι διαμαρτυρίας, απέκτησε έναν πιο hard rock ήχο, διατηρώντας ωστόσο και τον ήχο της τρομπέτας, που’ναι σήμα κατατεθέν της ενορχηστρωτικής ματιάς του Λοΐζου. Είναι φανταστική τραγουδίστρια η Νεφέλη!

Όταν βγήκε στη σκηνή ο τραγουδιστής των Whereswilder, που δεν γνωρίζω το όνομα του, νόμισα πως έβλεπα τον…Arlo Guthrie έτοιμο να τραγουδήσει το «Comin’ into Los Angeles» και όχι «Το σήριαλ» σε στίχους του Μάνου Λοΐζου. Κι όταν άρχισε να το αποδίδει με μια φωνή που με παρέπεμψε στον Kevin Cronin των Reo Speedwagon, και μόνο για τις αναφορές στο ροκ παρελθόν μου, που μου προκάλεσε, τον λάτρεψα!

Το «Αυτό τ’ αγόρι με τα μάτια τα μελιά», σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, ήταν ακόμη μία επιλογή παρακινδυνευμένη, αφού ναι μεν ανήκει στα πιο δημοφιλή τραγούδια του δημιουργού, ξεφεύγει όμως απ’ το ύφος των έργων του στην επόμενη δεκαετία, αυτήν του 1970. Η Εβελίνα Μεγαλοκονόμου επέλεξε την ασφαλή οδό, τη μετατροπή του δηλαδή σε jazzy swing, και όλα λειτούργησαν άψογα.

Η Κατερίνα Πολέμη αμέσως μετά πήρε τη μπαλάντα «Αχ χελιδόνι μου» σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, και μου θύμισε την αρχική κινηματογραφική εγγραφή του τραγουδιού με τη Λίτσα Σακελλαρίου. Μου άρεσαν τα έγχορδα που τη συνόδευαν διακριτικά ενόσω το τραγουδούσε.

Η Δήμητρα Γαλάνη εμφανίστηκε στη σκηνή μέσα στο πιο θερμό χειροκρότημα του κοινού για να αποδώσει μαζί με την Katerine Duska το «Κι αν τα μάτια σου» σε στίχους του Άκου Δασκαλόπουλου. Ωραίο ντουέτο ήταν αυτό, αν υπολογίσει κανείς τις τόσο διαφορετικές φωνητικές χροιές τους με την Duska. Δοθείσης ευκαιρίας, η Γαλάνη χωρίς να μακρηγορήσει, μοιράστηκε μνήμες της από την κοινή πορεία της με τον Λοΐζο.

Στη σκηνή παρέμεινε η Γαλάνη για να ενώσει τις δυνάμεις της με τον τραγουδιστή Θοδωρή Μαυρογιώργη και τον ράπερ Anser στο εμβληματικό «Η μέρα εκείνη δεν θ’ αργήσει», σε στίχους του Φώντα Λάδη, που πρώτη είχε τραγουδήσει στη δισκογραφία ντουέτο με τον συνθέτη. Αυτή ήταν άλλη μία μεγάλη στιγμή της βραδιάς, με τον πειραματικό ήχο που απέκτησε το τραγούδι, την εξαιρετική ερμηνεία του Μαυρογιώργη και το ραπάρισμα στίχων του Anser, ενώ στο τέλος ράπαρε και η Γαλάνη. Κι έτσι, η γυναίκα αυτή, που σε λίγο θα γίνει 70 ετών, όπως η ίδια μου εξομογήθηκε σε συνέντευξη, εξακολουθεί να λειτουργεί καλλιτεχνικά με το κριτήριο της νεότητας και της ανανέωσης.

Το «Πάνε να πεις», σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, παίζει για μένα να’ναι η ΤΟΠ στιγμή της συναυλίας, έτσι όπως το έπαιξε στα πλήκτρα και το τραγούδησε ο Αλέξανδρος Μίαρης από τους Electric Litany με τη συμβολή του Richard Simic. Το φωνητικό του ξέσπασμα στο τέλος μαζί με τον post rock ήχο της διασκευής, μετέτρεψε το άσμα σε κανονική νεοψυχεδέλεια.

Ο Παντελής Δημητριάδης από τα Παιδιά της Παλαιότητας (πρώην Κόρε.Ύδρο.) είναι πλέον σταθερή αξία στο χώρο της εναλλακτικής ροκ και ποπ σκηνής. Γνήσιος περφόρμερ, ιδιοσυγκρασιακός και εξαιρέσιμος, τραγούδησε «Το λαϊκό το καφενείο», σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, χαρίζοντας μας το πλέον απολαυστικό set της βραδιάς.

Η Nalyssa Green αναμετρήθηκε με το «Όλα σε θυμίζουν» που σφράγισε η Χάρις Αλεξίου σε στίχους του Μανώλη Ρασούλη. Βγήκε στη σκηνή σαν ηρωίδα ταινίας του David Lynch και έδωσε μια αέρινη ερμηνεία μ’ έναν ήχο που έστειλε για πάντα τη μπαλάντα του Λοΐζου στο εγγύς μέλλον!

Το «Δεν θα ξαναγαπήσω» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, το ξανακούσαμε με τον Κος Κ. τελείως διαφορετικό από την εκτέλεση με τη Μυρτώ Βασιλείου και με μία εύλογη χρονική απόσταση στην παρουσίαση τους. Κι αν η Βασιλείου κέρδισε σε φωνητική ερμηνεία, ο Κος Κ. βασίστηκε κατά πολύ στη μουσική νέα προσέγγιση του κομματιού.

Ο George Gaudy έπιασε τη λατρεμένη μπαλάντα «Σ’ ακολουθώ», σε στίχους του Μάνου Λοΐζου, και την έκανε ηλεκτρικό blues σε μια ευφάνταστη τολμηρή διασκευή που σίγουρα περιελάμβανε όλα τα ακούσματα του, από τους Canned Heat και τον John Mayall μέχρι τον Eric Clapton. Άξιος! Ήταν πολύ κοντά και στα δικά μου ακούσματα αυτό που παρουσίασε.

Η συναυλία έλαβε τέλος με τον έναν απ’ τους δύο leaders του συγκροτήματος Δραμαμίνη να καλεί στη σκηνή τους καλλιτέχνες και να αποδίδουν όλοι μαζί το «Τίποτα δεν πάει χαμένο» σε στίχους του Μανώλη Ρασούλη. Και πάλι η συγκίνηση χτύπησε κόκκινο!

Μερικά συμπεράσματα τώρα:

Χάσαμε την προγραμματισμένη εμφάνιση της Μαρίας Φαραντούρη, αλλά κι εκείνη νομίζω έχασε ένα στιγμιαίο συνταξίδεμα της με το πρωτοποριακά καινούργιο. Λόγοι ανωτέρας βίας δεν της επίτρεψαν να τραγουδήσει, πόσο ωραίο όμως θα ήταν αν ακούγαμε τον «Γέρο νέγρο Τζιμ» μ’ αυτόν τον δυνατό ροκ ήχο σε ντουέτο της με τη Νεφέλη Φασούλη; Πολύ μου έλειψε προσωπικά η Φαραντούρη, τη στιγμή κιόλας που’χε ανακοινωθεί η guest συμμετοχή της.

Συγκινητικό να ακούς τη φωνή του Μάνου Λοΐζου ανάμεσα από τα τραγούδια ανά τακτά διαστήματα. Εισπράξαμε μερικές πληροφορίες από τα ίδια του τα χείλη για την τέχνη του, το ξεκίνημα του δίπλα στον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι, καθώς και για τις συνεργασίες του με στιχουργούς και τραγουδιστές. Ο λόγος του αποσπάστηκε φυσικά από κάποια σπάνια συνέντευξη του.

Όλες, μα όλες οι διασκευές, είχαν λόγο ύπαρξης και κανένα κομμάτι δεν πέρασε απλώς χωρίς να ακουμπήσει το κοινό. Αυτό το λέω με απόλυτη επίγνωση, αφού τη συναυλία παρακολούθησαν και άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίοι πιθανώς να πίστευαν ότι θα ακούσουν ένα συμβατικό αφιέρωμα στον αγαπημένο τους συνθέτη. Κι όμως! Όλοι έφευγαν με χαμόγελα και κουβέντες για την ομορφιά που εισέπραξαν από τα νέα παιδιά.

Να πάρετε το δίσκο! Και δεν είναι στεγνή διαφήμιση. Εγώ δηλαδή ανυπομονώ να ακούσω και τις άλλες διασκευές που δεν μπόρεσαν να παρουσιαστούν στη συναυλία. Άσε που το κείμενο αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως δισκοκριτική από την πλευρά μου, ξέχωρα από ένα συναυλιακό review.

Η συναυλία «Μάνος Λοΐζος – Μετά» ήταν η καλύτερη ελληνική συναυλία που παρακολούθησα την τελευταία τριετία στην Αθήνα και γι’ αυτό επαναλαμβάνω πως πρέπει να διοργανωθεί εκ νέου.