Το lockdown και η διδασκαλία στα ΑΕΙ

Στην Ιρλανδία όπου ζω και εργάζομαι, το πρώτο lockdown επεβλήθη το απόγευμα της Πέμπτης 12 Μάρτη 2020. Εκείνο το απόγευμα κλειδώσαμε τα γραφεία μας και είπαμε καλό βράδυ ο ένας στον άλλο χωρίς να ξέρουμε βέβαια ότι δεν θα ξαναπηγαίναμε όλοι μαζί στο Πανεπιστήμιο για πολλούς πολλούς μήνες. Σήμερα, έχοντας συμπληρώσει 9 μήνες από εκείνη την μέρα, είναι άγνωστο ακόμα το πότε θα ξαναπάμε στον χώρο της εργασίας μας χωρίς χρονικούς και χωρικούς περιορισμούς.

Από την επόμενη μέρα, Παρασκευή και 13 Μάρτη, όλα τα meetings και οι διαλέξεις έπρεπε να γίνουν διαδικτυακά. Αυτό επέδρασε σε όλους μας, σε όλους τους παράγοντες της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στους φοιτητές (που βρέθηκαν κλεισμένοι σε ένα δωμάτιο), στα μέλη ΔΕΠ (που βρέθηκαν με ένα laptop να πρέπει να κάνουν μάθημα…χωρίς κιμωλίες, αμφιθέατρα και όλα εκείνα τα χαρούμενα πρόσωπα που συναντάς στην Πανεπιστημιούπολη πηγαίνοντας από το γραφείο σου στο αμφιθέατρο…χωρίς το οξυγόνο της εκπαιδευτικής διαδικασίας που λέγεται eye contact…) αλλά και σε όλο το διοικητικό προσωπικό που και εκείνοι έπρεπε να συνηθίσουν σε ένα πρωτόγνωρο τρόπο και χώρο εργασίας.

Προσωπικά, το πρώτο lockdown στην Ιρλανδία, ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος. Το γραφείο μου μετακόμισε από το Πανεπιστήμιο στο πιο μικρό δωμάτιο του σπιτιού, τα παιδιά μου – με κλειστά σχολεία – να είναι στα δωμάτιά τους και να περιμένουν ένα απρόσωπο email με homework και η σύζυγός μου στο σαλόνι ή στην κουζίνα, μιας και είχαν κλείσει και οι παιδικοί σταθμοί όπου εργάζεται… Βρεθήκαμε σε ένα σπίτι όλοι μαζί αλλά και όλοι χωριστά κατά κάποιον τρόπο…, να πρέπει να εργαστούμε και να ζήσουμε σε μερικά τετραγωνικά μέτρα…σαν σε χώρους απομόνωσης μιας και όταν έκανε break από την δουλειά του, ένας από εμάς…θα έπρεπε να κάνει ησυχία μιας και εκείνη την ώρα έκανα μάθημα ή είχα μια σημαντική συνάντηση…

Ήταν μήνες με μεγάλη ένταση και αρνητική ενέργεια που συσσωρευόταν μέρα με την μέρα. Οι αριθμοί των ασθενών και των νεκρών να ξεπετάγονται σαν εμετός από τα ΜΜΕ και κάθε μέρα να μαθαίνουμε πως ο ιός απλώνεται από χώρα σε χώρα, από γειτονιά σε γειτονιά, από μυαλό σε μυαλό.

Λέω από μυαλό σε μυαλό μιας και αυτό που έκανε ο ιός είναι να μας κάνει φτωχούς ψυχικά και τρομοκρατημένους συναισθησιακά. Μέχρι το καλοκαίρι του 2020, πτήσεις ακυρώνονταν, σύνορα έκλειναν, δεν ήξερα αν θα μπορέσω να ξαναδώ τον άρρωστο πατέρα μου στην Αθήνα, αν θα μπορέσουμε να κάνουμε πράγματα που τα θεωρούσαμε δεδομένα ως τις 12.3.20. Όπως ένα καφέ με συναδέλφους ή μια βόλτα στην πανέμορφη Πανεπιστημιούπολη του University of Limerick (UL) όπου εργάζομαι…

Οι μέρες κυλούσαν και η αρνητική επίδραση του εγκλεισμού στη διάθεσή μου γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη. Το UL σταμάτησε τις προσλήψεις, σταμάτησε τις προαγωγές, τρεις μήνες έφτιαχνα το βιογραφικό μου για να αιτηθώ προαγωγή από Lecturer σε Senior Lecturer και στα τέλη Μάη το UL ανακοίνωσε ότι λόγω δεινής οικονομικής κατάστασης…δεν θα γίνονταν προαγωγές…

Όλη η κανονικότητα χάθηκε εκείνο το απόγευμα της 12ης Μάρτη…

Όταν γυρίσαμε σε κάποια κανονικότητα το καλοκαίρι, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές και οι υποψήφιοι διδάκτορες μπορούσαν να μπαίνουν στα εργαστήρια λίγες μόνο ώρες κάθε μέρα τηρώντας μέτρα ασφαλείας και αυτή την αναθεματισμένη απόσταση των δύο μέτρων ο ένας από τον άλλο…Εκεί που είχαμε ερευνητικά εργαστήρια με 10 άτομα, εργαστήρια που έσφιζαν από κέφι και γέλια, τα εργαστήρια μπορούσαν να έχουν μόνο 2-3 άτομα…και έγιναν κελιά απομόνωσης.

Εκπαιδευτικά, εκεί που έβλεπα χαρούμενες ή στεναχωρημένες φατσούλες στο αμφιθέατρο…έβλεπα μια κενή οθόνη στο Teams, στο zoom, στο big blue button (BBB), σε όλες αυτές τις εξαίσιες ηλεκτρονικές πλατφόρμες…χωρίς όμως να βλέπω τα παιδιά μου!

Είπα παιδιά μου; Ναι, μιας και έχω δύο βιολογικά παιδιά και πολλά πνευματικά παιδιά στο Πανεπιστήμιο…Τα πνευματικά παιδιά μου έγιναν άψυχα και ψυχρά ονόματα σε μια πλατφόρμα χωρίς εικόνα, χωρίς αλληλεπίδραση, χωρίς ήχο, χωρίς ηχόχρωμα…

Στα τέλη του Σεπτέμβρη…το πρώτο εξάμηνο του έτους 2020-21 ξεκίνησε εδώ με όλη την εκπαιδευτική διαδικασία να γίνεται online εκτός από κάποιες λίγες εργαστηριακές ασκήσεις που έγιναν «κανονικά» στα εργαστήρια. Τα εργαστήρια όμως δεν ήταν πια τα ίδια όπως πριν… Με χωρητικότητα 80 φοιτητές, λόγω των μέτρων ασφαλείας, μόνο 30 φοιτητές με μάσκα επιτρέπονταν…Η διδασκαλία άλλαξε ηχόχρωμα…όλα γίνονταν με μάσκα και μεγάλες αποστάσεις ασφαλείας…Τα πιο πολλά καφενεία της Πανεπιστημιούπολης του UL παρέμειναν κλειστά, όλο αυτό το χαρούμενο ζουζούνισμα των φοιτητών είχε πια χαθεί.

Ο Λαυρέντης έχει γράψει ένα τραγούδι που μιλά για δυο στιχάκια του για πρόσχημα που κερνά ρόφημα στο κυλικείο…Με τα κυλικεία όμως κλειστά, όλοι αυτοί οι στίχοι θα πάνε στράφι στο ακαδημαϊκό έτος που διανύουμε…

Κλείνοντας αυτή την ανασκόπηση στο πώς ο ιός άλλαξε τα ΑΕΙ…θα ήθελα να αναφερθώ και στο θέμα της ψυχικής υγείας. Ο ιός και τα lockdowns είχαν και έχουν εξαιρετικά αρνητική επίδραση στην ψυχική μας υγεία. Δουλεύοντας σε ένα μικρό δωμάτιο ως γραφείο, με άψυχες ηλεκτρονικές πλατφόρμες διδασκαλίας, με μόλις λίγα μέτρα εντός του σπιτιού για coffee break…η ψυχική υγεία των φοιτητών και των δασκάλων τους πέρασε από ένα πολύ δύσκολο τεστ. Μερικοί τα κατάφεραν καλά, μερικοί όμως όχι…εκεί θα πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας. Στο πώς θα βοηθήσουμε ψυχολογικά αυτούς τους φοιτητές και εκείνους τους δασκάλους που έχει φθαρεί η ψυχική τους υγεία. Ο ιός θα μείνει μαζί μας για πολλά χρόνια, τα εμβόλια όπως έχω γράψει σε προηγούμενο κείμενό μου στο Κουτί της Πανδώρας δεν είναι πανάκεια. Τα ΑΕΙ θα είναι έρημα κτίρια για πολλούς μήνες ακόμα. Χωρίς στήριξη ψυχολογική από ειδικούς ψυχολόγους, πολλοί φοιτητές και μέλη ΔΕΠ των ΑΕΙ είναι αναγκασμένοι να κάνουν μάθημα μπροστά σε ένα υπολογιστή…η Πολιτεία θα πρέπει να δει θερμά αυτό το πρόβλημα και να παράσχει βοήθεια ψυχολογική σε όλους τους παθόντες. Μιας και τα Πανεπιστήμια είναι αδύνατον να μετατραπούν σε ψυχρές διαλέξεις στο Teams, στο zoom ή στο ΒΒΒ…

Ας φέρει το 2021 λιγότερη απομόνωση και περισσότερα χαμόγελα σε όλους μας που η ζωή μας είναι το Πανεπιστήμιο, ο καφές στο κυλικείο, το Αμφιθέατρο ( η λέξη υπονοεί το θέατρο-την παράσταση που λαμβάνει χώρα από τους δασκάλους και τους φοιτητές), το άρωμα των χημικών αντιδραστηρίων στα Εργαστήρια, οι εργαστηριακές μπλούζες με τα αυτόγραφα συμφοιτητών και τα σκίτσα του Πανοραμίξ και άλλων αλχημιστών…

Χρόνια Πολλά, με Υγεία και Αγάπη για όλες και όλους μας!

* Ο Γιάννης Ζαμπετάκης είναι Πρόεδρος Τμήματος Βιολογικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Λίμερικ στην Ιρλανδία. @yanzabet https://izab.net/