Kρίση στα media. Που μας οδηγεί η κουλτούρα του σεξισμού;

Στην έρευνα που ακολουθεί, προσπαθούμε να δούμε πως έχει η κατάσταση στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε σχέση με τον σεξισμό, ειδικότερα στα media, στην διαφήμιση, αναψηλαφώντας και την φοβερή εποχή Κωστόπουλου όπου τα περιοδικά τίμησαν τόσο την βία του σεξισμού.

Δυστυχώς, μας συνήθισαν στην βία του σεξιστικού θεάματος. Μας συνήθισαν να βλέπουμε στην TV μοντελοβίζιτες, να ασκούν συχνά χρέη παρουσιάστριας, μισόγυμνες χειμώνα-καλοκαίρι σε τηλεπαιχνίδια, πρωϊνάδικα κλπ! Συνηθίσαμε να βλέπουμε σεξιστικές διαφημίσεις, σεξιστικά “ρεπορτάζ”, τηλεπαρουσιαστές να χουφτώνουν δημόσια Τζούλιες. Να μας πλασάρουν φτηνά σεξιστικά ανέκδοτα, χυδαία βιντεάκια της πλάκας. Κι από πίσω το εμπόριο. Ψυχών τε και σωμάτων. Με κρυφές ή φανερές πόρνες, κρυφούς ή φανερούς νταβατζήδες, ή ματάκηδες, απ’ όλα έχει ο μπαχτσές.Ύστερα ήρθε ο βιασμός της Τοπαλούδη που ταρακούνησε τα νερά και τώρα ο παίκτης του Big Brother που εκστόμισε ότι άμα δεν του κάτσουν βιάζει!

Κι ενώ το ΕΣΡ κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια ακόμα, νέο τηλεπαιχνίδι ονόματι Βachelor δείχνει έναν άντρα-πασά που έχει ένα χαρέμι 20 γυναικών κι αφου ..δοκιμάσει και πασπατέψει αρκετές θα διαλέξει μία εξ αυτών! Ποιό μήνυμα δίνει αυτό το παιχνίδι; Δυστυχώς η νεολαία “διαπαιδαγωγείται” με τον κυνισμό του σεξισμού. Ανεχόμαστε πλέον έως και πορνοτηλεφωνικές υπηρεσίες καναλιών που διανυκτερεύουν ως οπτικά μπουρδέλα, χωρίς ποτέ να έχει παρέμβει κανένα απολύτως ΕΣΡ! Ως που θα πάει αυτό; Είναι θέμα πουριτανισμού; ΌΧΙ. Απλά όλο αυτό δεν έχει καμία σχέση με το σεξ και τον έρωτα που απελευθερώνουν τον άνθρωπο. Είναι μάλιστα αντίθετα! Έχει σχέση με το εμπόριο,την βία και τα πρότυπα που πάνε να μας επιβάλλουν με το ζόρι.

Παραλίγο στην Ευρώπη… Στον σημερινό hard core καπιταλισμό, στην ξέφρενη εκμετάλλευση και τον κυνισμό του ανταγωνισμού, τα δικαιώματα των γυναικών έχουν σαφέστατα οπισθοχωρήσει. Ακόμα και στα πλέον αναπτυγμένα Βόρεια κράτη της Ευρώπης, όπου το κοινωνικό κράτος διαθέτει κατακτήσεις που ούτε στα πιο τρελά τους όνειρα θα είχαν άλλοι λαοί, οι οπισθοχωρήσεις αυτές είναι ορατές. Πάρτε παράδειγμα την Σουηδία. Κάτι πήγε να γίνει το 2008 στην Βουλή της όταν μετά από πολλά αιτήματα έβγαλε αίφνης κόκκινη κάρτα στην σεξιστική διαφήμιση, αλλά σύντομα την πήρε πίσω.

Η χώρα με τους πλέον προωθημένους νόμους περί ισότητας των δύο φύλλων είχε ζητήσει τότε από την καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Γκέτενμποργκ Eva-Maria Svensson (που είναι και ευρωβουλευτής του κόμματος της Αριστεράς της Σουηδίας) την σύνταξη ενός νέου σχεδίου νόμου που να απαγορεύει ολοσχερώς την σεξιστική διαφήμιση. Ο νόμος κατατέθηκε στην Βουλή, αλλά δυστυχώς δεν ψηφίστηκε καθώς κόλλησε στο δικαίωμα περί ελευθερίας Τύπου. Η ελευθερία της αξιοπρέπειας της γυναίκας πήγε περίπατο. Την ημέρα εκείνη ή αριστερή βουλευτής ρώτησε τον αντίμαχο βουλευτή το αυτονόητο:

“Why should women’s bodies be used to sell things?”

Αυτή η ερώτηση δεν απαντήθηκε ποτέ. Αφορμή για την κατάθεση του νόμου ήταν μια διαφήμιση μπύρας που έδειχνε μια κοπέλα με ερεθισμένες θηλές κάτω από το μπλουζάκι της την ώρα που έπινε την μπύρα! Η διαφήμιση καταργήθηκε. Αλλά ο νόμος δεν πέρασε. Κρίμα.

Γιατί ο νόμος που θα ψηφιζόταν τότε, δεν περιοριζόταν στην απαγόρευση των διαφημίσεων που προσβάλλουν μόνο τις γυναίκες αλλά και τους άνδρες όταν χρησιμοποιούνται σεξουαλικά υπονοούμενα εις βάρος τους ή όταν χρησιμοποιείται το γυμνό σώμα υπαινικτικά για προώθηση προϊόντων. Ήταν ένας νόμος που θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα προηγούμενο και σε άλλες χώρες. Αυτά συνέβησαν στην Σουηδία. Τι γίνεται όμως στο Ελλαδιστάν;

Elladistan. Πίπες και μοντελοβίζιτες… Όλοι θα έχετε ακούσει την περιβόητη διαφήμιση που λάνσαρε κάποτε επί χούντας, μια πίπα, με το αμίμητο σλόγκαν «αν δεν θέλεις να τον παίρνεις από πίσω πάρ’ του μια πίπα». Η διαφήμιση αυτή όπως μου είπε μεγάλος διαφημιστής έκανε πάταγο, έγινε χοντροκομμένο σεξιστικό ανέκδοτο σε παρέες, μικρών και μεγάλων κι άργησε πολύ να αποσυρθεί. Από το χοντροκομμένο αυτό ανέκδοτο του λιμανιού, που ωστόσο αποτελούσε εξαίρεση, φτάσαμε σήμερα στον απόλυτο κυνισμό, την καθολική «αποδοχή» της σεξιστικής διαφήμισης και την σχεδόν πορνογραφική εικόνα της γυναίκας στα Μ. Μ. Ε. 

Με μοντελοβίζιτες, που ενίοτε ασκούν και χρέη παρουσιάστριας, μισόγυμνες χειμώνα-καλοκαίρι σε τηλεπαιχνίδια, (είναι παντός καιρού ..διαθέσιμες) στα πρωϊνάδικα κλπ. Και με διάσημους τηλεπαρουσιαστές να χουφτώνουν δημόσια Τζούλιες.. Φτηνά σεξιστικά ανέκδοτα, χυδαία υπονοούμενα, τρίψιμο στις μπάρες, κόλλημα στον εγκέφαλο με το σεξ με χαζοβιντεάκια, ακόμη κι ο προθάλαμος ενός μπουρδέλου θα έδειχνε πιο σοβαρός.. 

Ο σεξισμός λοιπόν κι η χρήση του γυναικείου σώματος ως αντικειμένου προς πώληση προϊόντων πολύ καλά κρατεί. Και κανείς δεν μιλάει. Η γενική εικόνα της τηλεόρασης δεν ενθαρρύνει καθόλου προς μιαν έννοια αξιοκρατίας και ποιότητας παρά προβάλλει πρότυπα συχνά επικίνδυνα.. Αναρωτιέται κανείς. Ο μόνος δρόμος να γίνεις παρουσιάστρια περνάει απαραίτητα από την φωτογράφηση με εσώρουχα; Κι αν ναι, τότε γιατί δεν ισχύει  και για άντρες; Γιατί δεν είδαμε ακόμα–λέω τυχαία- τον  Χατζηνικολάου με σλιπάκι στο MAX; Γιατί μόλις γελάσατε μ΄ αυτό και το άλλο σας φαίνεται αυτονόητο;  

Η υποκρισία της Ελληνικής κοινωνίας περισσεύει και δεν είναι θέμα πουριτανισμού αλλά απόλυτης ξεφτίλας πλέον. Και ναι η τέχνη δεν ενοχλείται καθόλου από το γυμνό, -υπάρχουν χιλιάδες έντεχνες  ή μη γυμνές απεικονίσεις, γλυπτά  και φωτογραφίσεις- αλλά σιχαίνεται την υποκρισία! Δεν ενοχλεί το γυμνό, αλλά η βία της πορνικής εικόνας, ως υπόσχεση ανταλλαγής ή ως υποταγή στην αντρική εξουσία. Το να βλέπεις συνεχώς το σώμα σου να προβάλλεται ως μέσο κάθε είδους συναλλαγής, ως κακοποιημέν﨔αντικείμενο” ή ως φτηνό, ανταλλακτικό προϊόν για διάφορες..υπηρεσίες. Έ όχι!

Μερικοί άντρες, δυστυχώς, νομίζουν πως “κάθε γυναίκα κρύβει μέσα της μια πόρνη”. Αυτό  αντανακλούσε και η φράση του παίκτη του Big Brother. Αυτό βέβαια όχι μόνο είναι ψέμα αλλά ισχύει το ακριβώς αντίστροφο. Οι πραγματικά ερωτικές γυναίκες δεν μπορούν να λειτουργήσουν πορνικά, γιατί γνωρίζουν τον έρωτα κι έτσι αρνούνται να αυτοκακοποιηθούν.. Ενώ οι πόρνες, εφόσον υποδύονται τον ερωτισμό, δεν τον βιώνουν στ΄αλήθεια, αφού οι ίδιες δέχτηκαν να υποβιβάσουν το σώμα τους σε σεξουαλικό αντικείμενο για άντρες. 

Στις σεξιστικές διαφημίσεις το γυναικείο σώμα χρησιμοποιείται με παρεμφερή τρόπο. Μόνον που η βία είναι εικονική. Οι γυναίκες είναι γυμνές και πουλάνε προϊόντα, οι γυναίκες είναι πόρνες. Οι άντρες όχι. Και μάλιστα οι περισσότεροι άντρες δεν θεωρούνται καθόλου πόρνοι όταν πηγαίνουν με μία πόρνη ενώ στην πραγματικότητα συμμετέχουν στην ίδια ακριβώς πράξη. Απόδειξη γι’ αυτό είναι ο τρόπος που παλαιότερα αντιμετωπίστηκαν οι πόρνες που είχαν aids. Διαπομπεύτηκαν χωρίς δεύτερη σκέψη αν και αυτό θα ήταν αδιανόητο να γίνει π.χ για τους πελάτες τους..

Σήμερα, λοιπόν, στην τάχα «εκσυγχρονισμένη» Ελλάδα του 2020, συνεχίζουμε να βλέπουμε διαφημίσεις όπου γυναίκες τρίβονται ημιτσίτσιδες σε ακριβά αυτοκίνητα σαν να ήταν γάτες, ή κάποιος τους βάζει χέρι στο μπροστινό κάθισμα, ή ανοίγουν το πλυντήριο πατώντας το κουμπί με τον πισινό τους! Είναι φυσικά πασίγνωστο, ότι όλες μας έτσι βάζουμε πάντα το πλυντήριο μπροστά!

Επίσης, χαμός γίνεται με την σεξιστική διαφήμιση σε πανώ στην επαρχία. Ίσως την περιβόητη φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή πως η Ελλάδα είναι ένα απέραντο φρενοκομείο θα πρέπει τώρα να την μεταλλάξουμε στο Η Ελλάδα είναι ένα απέραντο πορνείο!

Η μπάλα του σεξισμού καμιά φορά παίρνει και τους άντρες. Στα τηλεοπτικά πλατώ, κάποιες γυναίκες- “αφέντρες”, χιλιοφωτογραφισμένες σε glossy περιοδικά σε στάσεις “ξέκωλου” εκδικούνται πλέον σεξιστικά άντρες- αντικείμενα..

Ο κρυμμένος σεξισμός. Πολλοί διαφημιστές καταφεύγουν στον λεγόμενο «κρυμμένο σεξισμό», όρο που υποδηλώνει σύμφωνα με καταχωρημένες μελέτες την υπόγεια έκφραση ανισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Παλαιότερο ένα τηλεοπτικό spot έδειχνε δύο πρωταθλήτριές μας του beach voley να διαφημίζουν ένα προϊόν. Την στιγμή που πηδούσαν ο φακός εστιαζόταν επαναληπτικά στα γεννητικά τους όργανα..

Το φαινόμενο αυτό όχι μόνον δεν είναι τυχαίο, αλλά είναι πολύ γνωστό σε όσους το έχουν αναλύσει. Σχετικές μελέτες του Messner έχουν αποδείξει τα ακόλουθα.

1.Τα γυναικεία sports μεταδίδονται στην τηλεόραση κατά 5% έναντι 95% των ανδρών. Όταν δείχνουν στιγμιότυπα από τα πλέον δημοφιλή γυναικεία sports, το τένις και το basketball, η κάμερα εστιάζει κατ’ εξακολούθηση κάτω από τις φούστες των τενιστριών ενώ φυσικά ποτέ δεν στοχεύει στα γεννητικά όργανα των αντρών όταν παίζουν τένις..

2. Ο ίδιος μελετητής αναφέρει πως οι σχολιαστές των αθλητικών ειδήσεων συχνά αναφέρονται στις αθλήτριες με λέξεις όπως «τα κορίτσια» προσδίδοντάς τους μια έννοια παιδιού ενώ δεν λένε «τα αγόρια» όταν μιλάνε για άντρες αθλητές.

… σύμφωνα με την Αλεξάνδρα Πασχαλίδου… 

«Με ανάγκασαν να κάνω τη Eurovision. Εγώ ξεκίνησα με συνεντεύξεις, με την Αλιέντε, την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, αλλά μετά η ΕΡΤ με ανάγκασε να κάνω τη Eurovision. Η αλήθεια είναι ότι ως γυναίκα στα ΜΜΕ στην Ελλάδα δεν έχεις πάρα πολλές επιλογές. Ένιωσα ακριβώς τι σημαίνει: «Η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της» και είναι και πολύ πιο σεξιστική η Ελλάδα. Νομίζω ότι είναι πολύ πιο δύσκολο εδώ να είσαι γυναίκα. Θυμάμαι ότι είχα πάει σε μια εκπομπή της ΕΡΤ που την έκανε ο Λάλας και είχε θέμα το ποδόσφαιρο. Εγώ είμαι ποδοσφαιρόφιλη, παρακολουθώ το άθλημα αυτό εδώ και 20 χρόνια. Και όταν ήρθε η δική μου σειρά τι λέτε με ρώτησε ο κύριος Λάλας; «Θα πήγαινες με τον Ροναλντίνιο, σου αρέσει σαν άντρας;». Του ανταπέδωσα την ερώτηση: «Εσύ θα πήγαινες;». Αυτό δεν μου έχει συμβεί ποτέ. Στη Σουηδία δεν υπήρχε περίπτωση, θα του έκανα μήνυση. Στην κρατική τηλεόραση. Δεν υπάρχει αυτό».

Σύμφωνα με την μελέτη Lovdal από το 1970 μέχρι σήμερα ο ρόλος της γυναίκας στις διαφημίσεις είναι της νοικοκυράς, που φροντίζει τα παιδιά και σερβίρει γεύματα, ακόμη κι όταν παρουσιάζεται ως εργαζόμενη ενώ κυρίως στις νυχτερινές διαφημίσεις μετατρέπεται σε σεξουαλικό αντικείμενο του πόθου. Είναι σε κάθε περίπτωση εξαρτώμενη κι υποδεέστερη του άντρα.. Μια ενδιαφέρουσα μελέτη για τον σεξισμό και την υπόγεια λειτουργία του στην κοινωνία έχει κάνει κι ο Bourdieu. Δεν το φανταζόσαστε ε;

Όταν η διαφήμιση κανιβαλίζει. Την τελευταία δεκαετία η κατάσταση έχει αλλάξει δυστυχώς προς το χειρότερο. Ίσως, μάλιστα, την αρχή να σηματοδότησαν οι κατά πολλούς ρατσιστικές εικόνες της Benetton που εισήγαγαν ένα νέο κύμα βίας στην διαφήμιση.

Η διαφήμιση έχει εκτραχυνθεί παγκοσμίως και σε μερικές περιπτώσεις δεν εκφράζει απλώς τα γνωστά σεξουαλικά στερεότυπα που όλοι γνωρίζουμε, αλλά φτάνει κυριολεκτικά στα όρια του κανιβαλισμού! Στην Τσεχία κυκλοφόρησε μια τηλεοπτική διαφήμιση με το εξωφρενικό κανιβαλιστικό σλόγκαν «Θέλετε ζουμερά στήθια ή τραγανά μπούτια;» δείχνοντας στήθη και οπίσθια γυναικών ενώ διαφήμιζε τηγανητά στήθη και μπούτια κοτόπουλου από το Kentucky της Αμερικής, την γνωστή αλυσίδα K.F.C! Και να σκεφτεί κανείς ότι αυτή η διαφήμιση αφορά φαστφουντάδικα που πάνε παιδιά!

Παράλληλα στην Γαλλία μια αντίστοιχη “αλληγορικά πρόστυχη” διαφήμιση κινητοποίησε πολλές αντιδράσεις από γυναικείες οργανώσεις. Πρόκειται για μια διαφήμιση κρέμας γάλακτος της εταιρίας Suchard.

Το σλόγκαν είναι «Ακόμη κι όταν την ξαπλώσω, και την χτυπήσω αυτή παραμένει χυμένη». Ή άλλη διαφήμιση της ίδιας εταιρίας για σοκολάτες που δείχνει ένα γυμνό top model που δηλώνει. «Λέτε όχι αλλά εμείς ακούμε ναι».

Τα παραδείγματα δεν είναι τυχαία. Στην Γαλλία, τις ΗΠΑ και τις τέως Ανατολικές χώρες της Ευρώπης παρουσιάζονται οι πλέον σεξιστικές διαφημίσεις. Σ’ αυτές τις χώρες δεν υπάρχουν νόμοι ή κώδικες δεοντολογίας που να προστατεύουν από την προσβολή της γυναικείας αξιοπρέπειας. Έτσι στην Γαλλία η οργάνωση (κατά του σεξισμού στην διαφήμιση) Meute οργανώνει μποϋκοτάζ και συσπειρώνει πολύ κόσμο. Οφείλουμε κι εμείς στην Ελλάδα να ξυπνήσουμε επιτέλους.. Πώς αλλιώς να το πω;

Αντίθετα στις μουσουλμανικές χώρες λόγω πουριτανισμού απαγορεύεται ακόμα και η επίδειξη του γυμνού σώματος στην τηλεόραση. Εκεί υπάρχει το αντίστροφο πρόβλημα της ανελευθερίας. Κάποιες καθολικές χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ν. Αφρική, το Μεξικό, ή οι Φιλιππίνες είναι αρκετά φειδωλές. Στην Σκανδιναβία, υπάρχει αρκετό γυναικείο γυμνό στις διαφημίσεις. Σε κάποιες χώρες οι ίδιες οι διαφημιστικές Ενώσεις προσπαθούν να αυτοπεριοριστούν. Είναι η περίπτωση του Καναδά, της Γερμανίας, της Αγγλίας, της Αυστραλίας. Στην Ελλάδα όλα είναι ανεξέλεγκτα.

Κάποτε, όμως, πρέπει να το αντιληφθούμε. Το σεξιστικό πρόσωπο της κοινωνίας δεν αφορά μόνον στις γυναίκες που βλέπουν καθημερινά το σώμα τους, την σεξουαλικότητα και την γυναικεία τους ταυτότητα να εξευτελίζονται σε δημόσια θέα. Είναι θέμα γυναικών ΚΑΙ αντρών να μην επιτρέψουν στους αδίστακτους κερδοσκόπους να τους μετατρέπουν καθημερινά σε σεξουαλικά ανδρείκελα και ανεγκέφαλους- καταναλωτές.

Τι λέτε για έναν virtual ομαδικό βιασμό; Ας δούμε όμως την άθλια ρητορική ορισμένων..”διαφημίσεων¨” και εάν αυτές άξιζαν να ονομάζονται τέτοιες ή έπρεπε να απαγορευτούν γιατί βιάζουν πραγματικά με οπτικό τρόπο όχι μόνον την αξιοπρέπεια των γυναικών αλλά επειδή πλασάρονται σε τεράστια πανώ, μπορεί  να ωθήσουν και σε πιθανές εγκληματικές ενέργειες. Το ηλεκτρονικό περιοδικό Feministe  μας δείχνει αυτήν  που θεωρεί ως την πιο σεξιστική διαφήμιση του 2008 και απευθύνεται στον γνωστό designer ρούχων με τα εξής λόγια:

“ Σε ευχαριστούμε Duncan Quinn  που διαφημίζεις τα κοστούμια σου με την εικόνα ενός άντρα που φαίνεται να έχει στραγγαλίσει μια ημίγυμνη γυναίκα με εσώρουχα, πάνω στο καπό ενός αυτοκινήτου. Θα σ΄ αρέσει πολύ φαίνεται όταν βλέπεις εικόνες νεκρών ή μαστουρωμένων γυναικών που είναι αρκετά σέξυ για να πουλάνε αντρικά ρούχα”. Στο ίδιο μήκος κλίματος και η επόμενη διαφήμιση του Dolce @ Gabbana..Θα μπορούσε κάλλιστα ή όχι να υπαινίσσεται επερχόμενο ομαδικό βιασμό;

Το πολύ ανησυχητικό είναι βέβαια, ότι η πλειονότητα αυτών των αφισών έχει ως target group την νεολαία. Αυτήν την ένταση των σεξουαλικών ενστίκτων των νέων αλλά και την δίψα για σεξουαλική επαφή των εφήβων εκμεταλλεύονται οι μεγάλες αυτές διαφημιστικές εταιρείες προκειμένου να πουλήσουν οποιοδήποτε προϊόν θα κάνει έναν άντρα να αισθάνεται σούπερμαν όταν χτυπάει ή βιάσει ή και σκοτώσει μια γυναίκα!! Απίστευτο!

Playboy και βουλκανιζατέρ..

Και αυτές ακριβώς τις εικόνες χρησιμοποίησαν και γνωστά μέχρι πρόσφατα περιοδικά μιμούμενα αυτές τις αθλιότητες. Για να σας φέρω ένα και μόνο παράδειγμα δείτε πως μιμείται ο Έλληνας φωτογράφος ακριβώς την παραπάνω σεξιστικότατη διαφήμιση του Duncan Quinn στην φωτογράφηση για το Nitro.. Μόνο που εδώ αντί να την έχει στραγγαλίσει την τραβολογάει από το μαλλί στο πάτωμα.. Φυσικά, ο Έλληνας, πιθανώς πιο εξοικειωμένος με εικόνες του playboy στα νιάτα του, προτίμησε να την δείξει ως κουνελάκι με βρακί σε σχήμα καρδιάς –sic- και τα πόδια διάπλατα ώστε να περιγράφεται σαφώς στο μαύρο σατέν η σχισμή του αιδοίου! Ήθελε την εικόνα πιο χύμα σαν αυτές που βάζουν τα βουλκανιζατέρ! Αυτό ήταν το …zeitgeist.. της μεγαλειώδους εποχής Κωστόπουλου, ΚΛΙΚ, ΝΙΤΡΟ, DOWNTOWN κλπ, που τόσο τίμησαν την βία του σεξισμού..

Φυσικά υπάρχουν πλέον και αντιδράσεις σε αυτό το χάλι. Και αυτές συχνά έρχονται με την μορφή των graffiti πάνω στις τσοντοαφίσες.. Είναι μάλιστα πολύ πιθανόν, εγώ αυτό πιστεύω, αυτά τα graffiti να τα γράφουν άντρες που σιχάθηκαν πια αυτήν την κατάσταση. Επιτέλους! Δεν είναι κανείς κομπλεξικός ούτε πουριτανός όταν καταγγέλλει την σεξιστική βία! Έρωτας και σεξιστική βία είναι αντίθετες έννοιες. Καιρός να το καταλάβουμε! Γιατί ο έρωτας κι ο ερωτισμός είναι ελεύθερες κι απελευθερωτικές ενέργειες. Δεν είναι η σκλαβιά κανενός καταναγκασμού..