Κορονοϊός: Τι είναι η Διακήρυξη του Γκρέιτ Μπάρινγκτον και πώς σχετίζεται με την ανοσία αγέλης

Βρισκόμαστε στις αρχές του 2020, στην αρχή της έκρηξης της πανδημίας και παρακολουθούμε με σφιγμένη καρδιά τα φορτηγά του ιταλικού στρατού να μεταφέρουν τις σωρούς των νεκρών από κορονοϊό στην πόλη του Μπέργκαμο στη γειτονική Ιταλία. Λίγες βδομάδες αργότερα, και ενώ στην Ελλάδα έχουμε μπει σε καθεστώς λοκνταουν παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Σουηδία που επιλέγουν να επιδιώξουν την «ανοσία της αγέλης» ως μέσο αντιμετώπισης της πανδημίας του κορονοϊού και αφήνουν τις κοινωνίες τους να λειτουργούν όπως πριν. Το Ηνωμένο Βασίλειο, βέβαια, γρήγορα θα αλλάξει τακτική, ειδικά και μετά από την μόλυνση από κορονοϊό του Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον.

Είναι άγνωστο προς το παρόν, κατά πόσο το σχεδόν παγκόσμιο λοκντάουν που επιβλήθηκε ήταν η πιο ενδεδειγμένη λύση απέναντι στην απειλή της πανδημίας. Σίγουρα επιβράδυνε την έκρηξη κρουσμάτων και έδωσε το χρόνο στους υγειονομικούς ιθύνοντες και προσωπικό να προετοιμαστούν καλύτερα. Σίγουρα, επίσης,είχε πολύ θετικές επιδράσεις σε όλα τα φαινόμενα και ζητήματα που άπτονται της κλιματικής αλλαγής με την ταυτόχρονη  διακοπή παντελούς ανθρώπινης δραστηριότητας σε πλανητικό επίπεδο. 

Λίγο πριν την εκπνοή του πολύπαθου 2020, ο κόσμος περιμένει με ανυπομονησία ποιά ερευνητική ομάδα, ποιού πανεπιστημίου και σε συνεργασία με ποιά φαρμακευτική εταιρεία, θα είναι η πρώτη που θα κατασκευάσει το αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο ενάντια στη νόσο του Sars Covid-19. Εσφαλμένα θεωρούμε ότι το εμβόλιο θα μας απελευθερώσει εν μια νυκτί από το βάρος των περιοριστικών μέτρων και το άγχος της πανδημίας. Ενώ στην πραγματικότητα θα χρειαστεί μήνες ίσως και χρόνια, μέχρι να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα όπου το ποσοστό νέων λοιμώξεων από τον ιο θα παραμένει σταθερό και σταδιακά θα γίνεται καθοδικό. Την ίδια ώρα οι πολιτικές ηγεσίες και ο ΠΟΥ κάνουν έκκληση για την αποφυγή του εθνικισμού του εμβολίου, ενώ πληροφορίες θέλουν και τις μυστικές υπηρεσίες να έχουν ενεργοποιηθεί προκειμένου να μην υποκλαπούν οι έρευνες από τα φαρμακευτικά εργαστήρια ανά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. 

Εν αναμονή, λοιπόν του εμβολίου, ενάς σημαντικός αριθμός επιστημόνων φέρνει ξανά στο προσκήνιο το θέμα της «ανοσίας της αγέλης», της «Εστιασμένης Προστασίας», όπως αναφέρουν, ως εναλλακτικό σχέδιο στο lockdown. Με τον όρο εστιασμένη προστασία εννοούν ένα μοντέλο διαχείρισης της πανδημίας σύμφωνα με το οποίο οι πιο ευάλωτες ομάδες προστατεύονται με περιοριστικά μέτρα, ενώ επιτρέπεται σε εκείνους που διατρέχουν ελάχιστο κίνδυνο θανάτου να ζήσουν κανονικά τη ζωή τους με το να εκτεθούν στον ιό και να περάσουν τη φυσική λοίμωξη. 

Αυτό το μοντέλο διαχείρισης της πανδημίας που κατηγοριοποιεί τον πληθυσμό σε ευάλωτες ομάδες και σε λιγότερο ευπαθείς κοινότητες και που προτείνει την επαναφορά σε μια κανονική ζωή μέσω της Εστιασμένης Προστασίας, έχει διατυπωθεί εκτενώς σε ένα κείμενο που έχει συγγραφεί από ιατρούς και επιστήμονες. Το κείμενο ονομάζεται «Η Διακήρυξη του Γκρέιτ Μπάρινγκτον» και ονομάστηκε έτσι από την πόλη στην πολιτεία της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ, όπου αρχικά έγινε η σύλληψη της ιδέας και η συγγραφή του και συγκεκριμένα στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Οικονομικής Έρευνας.  

Η Διακήρυξη του Γκρέιτ Μπάρινγκτον συντάχθηκε μεταξύ 2 και 4 Οκτωβρίου του 2020. Υπογράφτηκε στις 4 Οκτωβρίου και αμέσως απεστάλη σε επιστημονικούς συνεργάτες ανά τον κόσμο. Δημοσιεύτηκε στις 5 Οκτωβρίου και καθένας μπορεί να την υπογράψει στη ψηφιακή φόρμα. 

Δεν έχει επιβεβαιωθεί αν ο διάσημος Έλληνας λοιμωξιολόγος Σωτήρης Τσιόδρας έχει υπογράψει τη Διακήρυξη. Ωστόσο, όπως αποδεικνύεται και από το άρθρο που έχει γράψει μαζί με τον επιδημιολόγο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας Θεόδωρο Λύτρα, στο επιστημονικό περιοδικό Scandinavian Journal of Public Health,  η στροφή στο μοντέλο της ανοσίας της αγέλης είναι μία από τις πιο βιώσιμες επιλογές με προοπτική χρόνου και χωρίς τις επιζήμιες συνέπειες και παράπλευρες απώλειες στον τομέα της οικονομίας και της ψυχικής υγείας, που επιφέρει ένα παρατεταμένο λοκνατουν. «Η ανοσία της αγέλης κακώς έχει δαιμονοποιηθεί και η πανδημία θα τελειώσει οριστικά μόνο όταν επιτευχθεί ανοσία αγέλης, είτε μέσω εμβολιασμού, είτε μέσω λοίμωξης από τον ιό, είτε μέσω συνδυασμού και των δύο», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο άρθρο. Ωστόσο, να επισημανθεί εδώ οτί σύμφωνα με τον κο.Τσιόδρα η ανοσία της αγέλης δεν είναι (μόνο) το μέσο αλλά κυρίως ο σκοπός στην προσπάθεια διαχείρισης της πανδημίας. 

Η Διακήρυξη του Γκρέιτ Μπάρινγκτον καλεί επιστήμονες, προσωπικό στο χώρο της Υγείας αλλά και απλούς πολίτες να στηρίξουν τις εν λόγω θέσεις προκειμένου να μπει, όπως λένε, ένα φρένο στις «καταστροφικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία από τις επικρατούσες πολιτικές για την αντιμετώπιση της COVID-19». Είναι σαφές ότι το σχέδιο της Διακήρυξης του Γκρέιτ Μπάρινγκτον προϋποθέτει σημαντικές δαπάνες και πρωτοβουλίες από την πλευρά των κρατών.

Ενώ, αξίζει να σημειωθεί ότι το ίδιο το κείμενο υπογραμμίζει ρητά τον ταξικό χαρακτήρα που έχουν οι πολιτικές αντιμετώπισης της πανδημίας σε διάφορες χώρες: «Οι τρέχουσες πολιτικές lockdown προκαλούν καταστροφικές επιπτώσεις στη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη δημόσια υγεία […] οδηγώντας σε αύξηση της θνησιμότητας παραπάνω από το αναμενόμενο μέσα στα επόμενα χρόνια, με την εργατική τάξη και τα νεότερα μέλη της κοινωνίας να επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος». Το κείμενο επίσης αφήνει αιχμές για την κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία και την αδικία που βιώνουν οι μαθητές παρόλο που σύμφωνα με μελέτες διατρέχουν ελάχιστο κίνδυνο θανάτου από τη μόλυνση του ιού. Καθώς και αιχμές για τον καλλιτεχνικό χώρο και την ανάγκη επανέναρξης των πολιτισμικών δραστηριοτήτων. Αν μη τί άλλο είναι σίγουρα ένα κείμενο που η κα.Μενδώνη και η κα.Κεραμέως πρέπει να διαβάσουν. 

Διαβάστε αναλυτικά το κείμενο της Διακήρυξης: 

Η Διακήρυξη Του Γκρέιτ Μπάρινγκτον

Ως επιδημιολόγοι μεταδοτικών ασθενειών και επιστήμονες της δημόσιας υγείας, εκφράζουμε τις σοβαρές μας ανησυχίες σχετικά με τις καταστροφικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία από τις επικρατούσες πολιτικές για την αντιμετώπιση της COVID-19 και προτείνουμε μια προσέγγιση που αποκαλούμε Εστιασμένη Προστασία (Focused Protection).

Προερχόμενοι από την Αριστερά και τη Δεξιά, καθώς και από όλο τον κόσμο, έχουμε αφιερώσει την καριέρα μας στην προστασία των ανθρώπων. Οι τρέχουσες πολιτικές lockdown προκαλούν καταστροφικές επιπτώσεις στη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη δημόσια υγεία. Τα αποτελέσματα (για να αναφέρουμε μερικά μόνο) περιλαμβάνουν χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού στην παιδική ηλικία, λιγότερους διαγνωστικούς ελέγχους για καρκίνο, επιδείνωση των καρδιαγγειακών παθήσεων αλλά και της ψυχικής υγείας – οδηγώντας σε αύξηση της θνησιμότητας παραπάνω από το αναμενόμενο μέσα στα επόμενα χρόνια, με την εργατική τάξη και τα νεότερα μέλη της κοινωνίας να επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος. Η παραμονή των μαθητών εκτός σχολείου είναι επίσης μια σοβαρή κοινωνική αδικία.

Η διατήρηση αυτών των μέτρων έως ότου είναι διαθέσιμο ένα εμβόλιο θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη, με τους μη προνομιούχους να πλήττονται δυσανάλογα.

Ευτυχώς η κατανόησή μας για τον ιό αυξάνεται. Γνωρίζουμε ότι η ευπάθεια στο θάνατο από την COVID-19 είναι περισσότερο από χίλιες φορές υψηλότερη στους ηλικιωμένους και σε ασθενείς σε σύγκριση με τους νέους. Επιπλέον, για τα παιδιά, ο COVID-19 είναι λιγότερο επικίνδυνος από πολλές άλλες νόσους ή επιβλαβείς καταστάσεις, ανάμεσα στις οποίες και η εποχιακή γρίπη.

Καθώς αυξάνεται η ανοσία στον γενικό πληθυσμό, ο κίνδυνος μόλυνσης σε όλους –συμπεριλαμβανομένων των ευάλωτων– μειώνεται. Γνωρίζουμε ότι όλοι οι πληθυσμοί θα φτάσουν τελικά στην «ανοσία αγέλης» –δηλαδή το σημείο εκείνο στο οποίο το ποσοστό των νέων λοιμώξεων θα είναι σταθερό– και ότι αυτό μπορεί να βοηθηθεί από (αλλά δεν εξαρτάται από) ένα εμβόλιο. Ο στόχος μας θα πρέπει επομένως να είναι η ελαχιστοποίηση της θνησιμότητας και της γενικότερης κοινωνικής βλάβης έως ότου φτάσουμε σε ένα τέτοιο επίπεδο ανοσίας.

Η πιο κοινωνικά ευαίσθητη προσέγγιση που εξισορροπεί τους κινδύνους και τα οφέλη από την επίτευξη της «ανοσίας αγέλης» είναι να επιτραπεί σε εκείνους που διατρέχουν τον ελάχιστο κίνδυνο θανάτου να ζήσουν τη ζωή τους κανονικά, για να αποκτήσουν ανοσία στον ιό μέσω φυσικής λοίμωξης, προστατεύοντας καλύτερα όσους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Αυτό ονομάζουμε Εστιασμένη Προστασία (Focused Protection).

Η υιοθέτηση μέτρων για την προστασία των ευάλωτων θα πρέπει να είναι ο κεντρικός στόχος των πολιτικών προστασίας της δημόσιας υγείας από την COVID-19. Για παράδειγμα, τα γηροκομεία πρέπει να χρησιμοποιούν προσωπικό με επίκτητη ανοσία και να εκτελούν συχνές δοκιμές PCR για το υπόλοιπο προσωπικό και όλους τους επισκέπτες. Η εναλλαγή προσωπικού πρέπει να ελαχιστοποιηθεί. Οι συνταξιούχοι που ζουν στο σπίτι πρέπει να παραλαμβάνουν τα είδη παντοπωλείου και άλλα είδη πρώτης ανάγκης με παράδοση κατ’ οίκον. Όταν είναι δυνατό, θα πρέπει να μπορούν να συναντούν μέλη της οικογένειάς τους σε εξωτερικούς χώρους. Ένας ολοκληρωμένος και λεπτομερής κατάλογος τέτοιων μέτρων, που να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και προσεγγίσεις για τα νοικοκυριά πολλαπλών γενεών, μπορεί να εφαρμοστεί και εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής και στις δεξιότητες τεχνογνωσίας των επαγγελματιών της δημόσιας υγείας.

Εκείνοι που δεν είναι ευάλωτοι θα πρέπει αμέσως να έχουν τη δυνατότητα να ξαναρχίσουν τη ζωή τους ως συνήθως. Απλά μέτρα υγιεινής, όπως το πλύσιμο των χεριών και η παραμονή στο σπίτι όταν κανείς είναι άρρωστος, πρέπει να υιοθετούνται από όλους για τη μείωση του ορίου επίτευξης της «ανοσίας αγέλης» στον γενικό πληθυσμό. Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι ανοιχτά για διά ζώσης διδασκαλία. Οι εξωσχολικές δραστηριότητες, όπως τα αθλήματα, πρέπει να συνεχιστούν. Οι νεαροί ενήλικες χαμηλού κινδύνου πρέπει να εργάζονται κανονικά και όχι από το σπίτι. Τα εστιατόρια και οι άλλες επιχειρήσεις πρέπει να ανοίξουν. Οι τέχνες, η μουσική, ο αθλητισμός και άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες πρέπει να ξαναρχίσουν. Άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μπορούν να συμμετάσχουν εάν το επιθυμούν, ενώ η κοινωνία στο σύνολό της θα απολαμβάνει την προστασία που παρέχεται στους ευάλωτους από εκείνους που θα έχουν αναπτύξει ανοσία.