Το «κίτρινο γιλέκο» του πλανήτη

Το μεγάλο «οδόφραγμα» στις λεωφόρους του 21ου αιώνα έχει αρχίσει να χτίζεται στις γειτονιές του κόσμου. Κι ας ξεθεμελιώνεται κάθε τόσο, μέχρι να… ανοίξει τον νέο δρόμο της ανατροπής της οικονομικής αδικίας. Κι ας φαίνεται από τα πρώτα συνθήματα της κραυγής, σε όποια γλώσσα, αν πρόκειται να προκαλέσει ρίγη στους χρυσοκάνθαρους ξεβολεύοντάς τους από το καπιταλιστικό φαγοπότι. Κι ας έγινε μια χαψιά τους ακόμη και η φωσφοριζέ διαμαρτυρία στην καρδιά της δεύτερης οικονομικής δύναμης της ευρωζώνης, πριν από έναν χρόνο, με ταμπουρωμένη τη λαϊκή οργή απέναντι στις πολιτικές της κοινωνικής ανισότητας. Πάντα ενυπάρχει ο κίνδυνος της αποδόμησης (ή σωστότερα ο εύκολος χειρισμός για ανώδυνες λύσεις) της πολύμορφης ανοργάνωτης μαζικότητας (όταν δεν καταφέρνει να προσλάβει σαφή ταξικό προσανατολισμό και όταν σε αυτήν δεν αποκτήσει δυναμική κυριαρχίας το εργατικό κίνημα).

Ετσι κι αλλιώς όμως κάποια στιγμή η λαϊκή αντίδραση βγαίνει έξω από τα σαλόνια και δυναμώνει ή αποδυναμώνει την ισχύ της στους δρόμους των αιτημάτων και των διαδηλώσεων. Ο πλανήτης φόρεσε πριν από λίγο καιρό «κίτρινο γιλέκο», ενσωματώνοντας την ένταση της σημειολογίας των αντικυβερνητικών διαμαρτυριών. Από τα περίχωρα της Γαλλίας έφτασε ως τους δρόμους του Παρισιού η διαμαρτυρία για τις αυξήσεις στα καύσιμα που μετατράπηκε σε γενική αντίδραση στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές του «Μανού». Αν μη τι άλλο, χιλιάδες άνθρωποι στη Γαλλία κατάφεραν να ξελουφάξουν από τις βεβαιότητές του τον αλαζονικό… μακρονισμό της δήθεν ήπιας κεντροαριστεροδεξιάς γαλλικής σοσιαλδημοκρατίας.

Κι ας κατέληξε αργότερα η διαμαρτυρία των «κίτρινων γιλέκων» μέχρι το ανακάτεμα των πολιτικών ρευμάτων εντός τους. Που πήραν αγκαζέ τη λεπενική ακροδεξιά και την πέρασαν ως την Ιταλία των Πέντε Αστέρων του Λουίτζι ντι Μάιο και του Μπέπε Γκρίλο. Και έφτασαν ως τον Σαλβίνι και την ακροδεξιά της ΕΕ που πρόσφατα προσπάθησε στις ευρωεκλογές να προσεταιριστεί τη διαμαρτυρία για το χτίσιμο μαύρων ποσοστών στο… bodybuilding της ακροδεξιάς της ΕΕ. Ωσπου ήρθε το ξεφούσκωμα. Ομως, τίποτε δεν πάει χαμένο. Και δεν είναι μόνο ότι ας πούμε στη Γαλλία ο Μανουέλ Μακρόν πήρε πίσω κάποια αντικοινωνικά μέτρα (χωρίς να αλλάξει κάτι στον πυρήνα της αντεργατικής οικονομικής του πολιτικής). Δεν είναι μόνο ότι ξανασκέφτηκε την επίπληξή του στον «αυθάδη» έφηβο που τον αποκάλεσε «Μανού» τον Ιούνιο του 2018 σε εκδήλωση για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη βόρεια Γαλλία, μόλις λίγους μήνες πριν από το ξέσπασμα των «κίτρινων γιλέκων».

Δεν είναι ότι τον Απρίλιο του 2019, πέντε μήνες μετά το ξέσπασμα των «κίτρινων γιλέκων», συνεχίζονταν οι κινητοποιήσεις, οι διαδηλωτές μετρούσαν θύματα της αστυνομικής καταστολής και η γαλλική κυβέρνηση έκανε μίνι ανασχηματισμό. Είναι ότι φάνηκε πώς το «παίζουν» οι ηγεσίες εντός του γεωπολιτικού τους πεδίου και των συμφερόντων των οικονομικών ταγών τους, άλλοτε σαν αυταρχική μπότα επιβολής κι άλλοτε σαν το… καρότο αποσυμπίεσης αντικυβερνητικών εκδηλώσεων – τελευταία, ο Μακρόν εμφανίζεται ως ο ηγέτης της ΕΕ ο οποίος έχει σοσιαλδημοκρατικό σχέδιο για την Ευρώπη και ο οποίος… τολμά να λέει ότι το ΝΑΤΟ είναι κλινικά νεκρό.

Το ζήτημα είναι ότι οι λαοί αντιστέκονται. Ούτε Μάης του ’68 ούτε έφοδος στον ουρανό. Ηταν ένα αγωνιστικό στοίχημα που έκανε όλο τον πλανήτη να παρακολουθεί και να συμμετέχει. Τα «κίτρινα γιλέκα» του φθινοπώρου του 2018, με ένταση και διάρκεια στις κινητοποιήσεις τους, έβαλαν το σημάδι τους στην Ιστορία. Επιχειρήθηκε να γίνουν το δέρμα της αντίστασης εκείνων που δέχονται στο πετσί τους τις κοινωνικές ανισότητες. Βγήκαν από την γκαρνταρόμπα της ανάγκης.

Παρεμπιπτόντως από το 2008 τα έχουν στα αυτοκίνητά τους οι Γάλλοι για έκτακτες περιπτώσεις κατά την κυκλοφορία των οχημάτων. Τι κι αν τα βούτηξε ο μύλος της κατανάλωσης και τα έκανε… πατρόν – τα φόρεσαν έως και σε πασαρέλες μόδας. Στη σημειολογία των διαδηλώσεων πήραν τη θέση τους σαν έμβλημα των σόσιαλ μίντια από όπου ξεκίνησαν τα καλέσματα, αλλά και σαν ένδυμα διαδηλωτών σε άλλες χώρες (ακόμη και στην Ελλάδα), στοιχήθηκαν δίπλα στις «κατσαρόλες» που επανήλθαν, εννοείται όχι σαν εκείνες τις παλαιές κατά του Αλιέντε αλλά σαν αντικυβερνητικός ήχος (ακόμη και στον Καναδά το 2012) κ.ο.κ.

Η καπιταλιστική κρίση και ο αντίκτυπος των επιπτώσεών της δημιούργησαν εστίες αντιδράσεων και μεγάλες κινητοποιήσεις σε όλο τον πλανήτη. Στρατιές ανέργων, νεόπτωχων, εργαζομένων που δεν μπορούν να ζήσουν από το μεροκάματο, το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλούσιων και φτωχών κάτω από το όριο της φτώχειας, ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι, συγκρούσεις…

Από την εξέγερση των εξαθλιωμένων του Μπουένος Αϊρες το 2002, την Αραβική Ανοιξη, το λεγόμενο κίνημα των αγανακτισμένων στη γηραιά ήπειρο προ δεκαετίας έχει κυλήσει νερό στο αυλάκι. Πολλοί στην Ευρώπη μιλούν ακόμη για εξελίξεις που καθορίστηκαν από το «κίνημα της πλατείας» σε συνδυασμό με αναδιατάξεις στο οικονομικοπολιτικό σύστημα – η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, η πορεία του Σάντσεθ και των Ποδέμος στην Ισπανία… Στις μέρες μας η Χιλή έχει ξεσηκωθεί κατά των αντιλαϊκών μέτρων της κυβέρνησης του Σεμπάστιαν Πινιέρα – διαδηλώσεις, διώξεις, βίαιη καταστολή κινητοποιήσεων, νεκροί και τραυματίες από πυρά του στρατού και της αστυνομίας, απεργίες.

Τα δελτία των διεθνών ειδήσεων από τον Οκτώβριο είναι γεμάτα με τις μαζικές διαδηλώσεις στον Λίβανο μετά την παραίτηση Χαρίρι από τη θέση του πρωθυπουργού, αλλά και στο Ιράκ και στην Αλγερία. Παράλληλα, τα… ιμπεριαλιστικά συστήματα καλά κρατούν. Οσο για τους… Γκουαϊντό της Λατινικής Αμερικής, που με τις ευλογίες των ΗΠΑ επιχείρησαν τον περασμένο Απρίλιο να αναλάβουν πραξικοπηματικά τα ηνία στη Βενεζουέλα, δεν έχουν αφήσει τα σχέδια για ανατροπή του Μαδούρο. Οι ρεπλίκες καιροφυλακτούν… Ομως πάντα οι αληθινοί άνθρωποι της καθημερινότητας, ιστορικά οι λαοί, λένε την τελευταία λέξη. Με αισιοδοξία… 

* Περιοδικό Ηot Doc #192, «Εξεγέρσεις στον κόσμο», 17/11/2019